Hoàng lê nhất thống chí là tác phẩm tiêu biểu nhất trogn bộ sách Ngô Gia Văn Phái.Hoàng lê nhấy thông chí có nghĩa là ghi chép sự nghiệp thống nhất đất nước của nhà Lê.Tác phẩm được viết dưới hình thức như một cuốn tiểu thuyết chương hồi kể lại những biến cố lịch sử sôi động như Trịnh Xâm lên ngôi chúa,Đặng Thị Huệ đực sủng ái thành nguyên phi,loạn kiêu binh,Nguyễn Huệ ra bắc hà lần thứ nhất,cơ nghiệp họ trịnh suy sụp hoàn toàn,Lê Triêu Thống rước 29 vạn quân sang xâm lược nước ta,Nguyễn Huệ đại phá quân Thanh,Tôn Sĩ Nghị đại bại,Tây Sơn suy vong rồi bị Nguyễn Ánh tiêu diệt,một triều đại mới ra đời:nhà Nguyễn Gia Long
"Hoàng Lê nhất thống chí” là cuốn tiểu thuyết lịch sử chương hồi, kể lại, ghi lại một giai đoạn lịch sử với bao biến cố dữ đội từ khi Trịnh Sâm lên ngôi Chúa đến khi Gia Long chiếm Bắc Hà (1768 - 1802): loạn kiêu binh, triều Lê - Trịnh sụp đổ, Nguyễn Huệ đại phá quân Thanh, Gia Long lật đổ triều đại Tây Sơn.
“Hoàng Lê nhất thống chí” gồm có 17 hồi.
Ngô Thì Chí, Ngô Thì Dụ thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây, nay thuộc Hà Nội, là đồng tác giả "Hoàng Lê nhất thống chí”.
Phản ánh sự sụp đổ không cưỡng nổi của triều đại Lê - Trịnh và sự hỗn loạn của Đàng Ngoài cuối thế kỉ XVIII.
“Hoàng Lê nhất thống chí” là tác phẩm ca ngợi khí thế sấm sét của phong trào Nông dân Tây Sơn và tài trí xuất chúng của người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ.
