Hà Nội là một thành phố nằm giữa các con sông, giữa hai dòng sông chính là sông Hồng và sông Đáy.
Sông Hồng có tổng chiều dài là 1.149 km, bắt nguồn từ Trung Quốc, chảy qua Việt Nam một đoạn dài 510 km và đổ ra biển Đông. Sông Đáy là một nhánh nằm ở hữu ngạn sông Hồng, đổ ra Vịnh Bắc Bộ. Hà Nội ngày nay nằm trên vùng đất bồi tụ của ngã ba sông Hồng, sông Đuống, là vùng trung tâm của đồng bằng Bắc Bộ. Nơi đây có một con sông quen thuộc là sông Tô Lịch, lấy nước từ sông Hồng đổ sang sông Nhuệ, là vị trí xây dựng thành Đại La.
Những tên gọi
\(-\) Năm 544: Lý Nam Đế đóng đô ở Vạn Xuân, dựng thành ở ven sông Tô Lịch.
\(-\) Năm 866: Cao Biền xây thành Đại La.
\(-\) Năm 1010: Lý Thái Tổ dời đô về Đại La, đặt tên là Thăng Long (昇龍)
\(-\) Năm 1397: Hồ Quý Ly đổi tên thành Đông Đô.
\(-\) Năm 1428: Lê Lợi đổi tên thành Đông Kinh.
\(-\) Năm 1802: Gia Long đổi chữ "Long” (龍) là Rồng thành chữ "Long" (隆) là Thịnh vượng.
\(-\) Năm 1831: Minh Mạng lập tỉnh Hà Nội (河內)
+ Qua các thời Lý, Trần, kinh thành Thăng Long của nước Đại Việt đã trở thành nơi tập trung tinh hoa văn hoá của đất nước .
+ Cái chất Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội chính là ở những con người sống tại đó với cách sống, cách ứng xử của họ.
+ Hà Nội có nhiều di tích lịch sử văn hoá mang nhiều ý nghĩa sâu sắc: Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Đền Quán Thánh, Phủ Tây Hồ, Chùa Trấn Quốc, Chùa Một Cột…
Thăng Long :
- Là quần thể di tích gắn với lịch sử kinh thành Thăng Long - Đông Kinh và tỉnh thành Hà Nội bắt đầu từ thời kì tiền Thăng Long (An Nam đô hộ phủ thế kỷ VII) qua thời Đinh - Tiền Lê.
- Phát triển mạnh dưới thời Lý, Trần, Lê và thành Hà Nội dưới triều Nguyễn.
- Đây là công trình kiến trúc đồ sộ, được các triều vua xây dựng trong nhiều giai đoạn lịch sử và trở thành di tích quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích Việt Nam.
