Cho những bài ca dao sau:
1. Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!
2. Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ,một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hòa thuận,hai thân vui vầy.
3. -Ở đâu năm cửa nàng ơi
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
Sông nào bên đục, bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất xứ Thanh
Ở đâu mà lại có thành tiên xây ?
...
-Thành Hà Nội năm cửa chàng ơi
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong,
Núi Đức Thánh Tản thắt cổ bồng lại có thánh sinh.
Đèn Sòng thiêng nhất xứ Thanh
Ở trên đỉnh lạng có thành tiên xây.
4. Đứng bên ni đồng,ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát,
Đứng bên tê đồng,ngó bên ni đồng,bát ngát mênh mông.
Thân em như chẽn lúa đòng đòng,
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.
Chọn bài ca dao số:................
a)Bài ca dao là lời của ai nói với ai?
............................................................................................................................................................................
Dựa vào đâu mà em biết được điều đó?
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
b)Tình cảm,cảm xúc nổi bật được thể hiện qua bài ca dao là gì?
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
c) Để thể hiện những nội dung và cảm xúc ấy,tác giả dân gian đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào?
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Hãy chỉ ra tác dụng của chúng.
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
d) Từ việc tìm hiểu các bài ca dao trên,em đã có những hiểu biết ban đầu thế nào về ca dao?
-Ca dao là những bài ca của người dân lao động thể hiện tâm tư ,tình cảm với....................................................................................................................................................................................................
-Ca dao thường sử dụng các biện pháp nghệ thuật ......................................................................................................................để thể hiện nội dung trữ tình.
Mỗi nhóm chọn một bài trong chùm ca dao trên và trả lời các câu hỏi sau:
a/ Bài ca dao là lời của ai nói với ai? Dựa vào đâu mà em biết được điều đó?
- Bài ca dao số 1 : Bài ca dao là lời của mẹ nói với con khi ru con ngủ .
- Bài ca dao số 2 : Bài ca dao là lời của người lớn nói với con cháu hoặc là lời của anh em nói với nhau. Dựa vào từ "anh em", "bác mẹ"
- Bài ca dao số 3 : Bài ca dao là lời đối đáp của chàng trai, cô gái. Dựa vào từ "chàng ơi", "Nàng ơi"
- Bài ca dao số 4 : Bài ca dao là lời của chàng trai nói vói cô gái . Dựa vào từ"thân em"
b/ Tình cảm, cảm xúc nổi bật được thể hiện qua bài ca dao là gì?
- Bài ca dao số 1 : Diễn tả công lao trời biển của cha mẹ đối với con cái và nhắc nhở bổn phận làm con trước công lao ấy.
- Bài ca dao số 2 : Anh em phải hòa thuận để cha mẹ vui lòng
- Bài ca dao số 3 : Tình cảm của người dân : thể hiện sự hiểu biết , niềm tự hào và tình yêu que hương đất nước.
- Bài ca dao số 4 : Chàng trai ca ngợi vẻ đẹp của cánh đồng để cô gái bày tỏ cảm xúc.
c/ Để thể hiện những nội dung và cảm xúc ấy, tác giả dân gian đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Hãy chỉ ra tác dụng của chúng.
- Bài ca dao số 1 :
+ Biện pháp nghệ thuật : so sánh, ẩn dụ (núi cao ,biển rộng), từ láy (mênh mông) , Đối xứng (công cha- nghĩa mẹ), Thể thơ lục bát : ngọt ngào , sâu lắng đi vào lòng người.
=> Làm nổi bật công bưlao to lớn của cha mẹ.
- Bài ca dao số 2 :
+ Biện pháp nghệ thuật : so sánh
=> Biểu hiện sự yêu thương, gắn bó của anh em
- Bài ca dao số 3 :
+ biện pháp nghệ thuật : Hình thức đối đáp : người hỏi - người trả lời
=> Tác dụng : Sư am hiểu , làm nổi bật cảnh đẹp của quê hương , đất nước.
- Bài ca dao số 4 :
+ Biện pháp nghệ thuật :
* So sánh : thân em với chẽn lúa đòng đòng
* Thể thơ lục bát : có sự phá thể , câu 12; câu 7, 8 từ
* Từ láy : đòng đòng, phất phơ, mênh mông
* Từ ngữ địa phương : tê, ni
* Đảo ngữ : mênh mông bát ngát, bát ngát mênh mông
* Đối xứng :
+ Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng
+ Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng
=> Tác dụng : Sự tre trung và đầy sức sống giữa xánh đồng và cô gái
- Ca dao thể hiện tâm tư , tình cảm với gia đình, quê hương.
