a) Xác định thể loại của văn bản Đập đá ở Côn Lôn. Cần đọc bài thơ với giọng điệu như thế nào ?
b) Công việc đập đá của người tù ở Côn Đảo được thể hiện như thế nào ?(Chú ý không gian, điều kiện làm việc và tính chất công việc)
c) Bốn câu thơ đầu gợi lên những lớp nghĩa nào ?Phân tích giọng điệu, hình ảnh trong bốn câu đầu để thấy được tâm tư, khí phách của tác giả
d) Bốn câu thơ cuối bộc lộ cảm xúc và suy nghĩ gì ? Em hãy chỉ ra cách thức biểu hiện cảm xúc của tác giả.
a) Xác định thể loại của văn bản Đập đá ở Côn Lôn. Cần đọc bài thơ với giọng điệu như thế nào ?
TL : Thể loại : thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
Giọng điệu :giọng điệu hào hùng, mạnh mẽ thể hiện niềm tự tin, tinh thần lạc quan yêu đời của người lù - thi sĩ.
b) Công việc đập đá của người tù ở Côn Đảo được thể hiện như thế nào ?(Chú ý không gian, điều kiện làm việc và tính chất công việc)
TL :
- Không gian và điều kiện làm việc: Đập đá vốn là công việc nặng nhọc. Đập đá ở Côn Đảo lại càng cực nhọc hơn vì nhà tù và thiên nhiên đều khắc nghiệt.
- Tính chất công việc : Kẻ thù chọn công việc đập đá công việc khổ sai cưỡng bức để tàn phá dữ dội thân thể và tiêu hao sức lực của người tù, hòng khuất phục ý chí của họ.
- Tinh thần của người tù : Câu mở đầu của bài thơ gợi lên thế đứng của con người giữa không gian đất trời : "đứng giữa đất Côn Lôn". Đó là tư thế của đấng nam nhi anh hùng!
Bài thơ nói về một con người với khẩu khí ngang tàn, vượt lên mọi thử thách gian nan, bằng khí phách như một dũng sĩ thần thoại.
c) Bốn câu thơ đầu gợi lên những lớp nghĩa nào ?Phân tích giọng điệu, hình ảnh trong bốn câu đầu để thấy được tâm tư, khí phách của tác giả
TL :
Bốn câu thơ đầu có hai lớp nghĩa:
+ Phan Châu Trinh đã miêu tả công việc lao động khổ sai như một chiến công chinh phục của dùng sĩ với sức mạnh phi thường.
+ Đối tượng chinh phục của dũng sĩ "đạp đá" là… "đá" !. Thật đúng là "kì phụng địch thủ" vì "trơ như đá", "rắn mặt như đá" mà !
- Giá trị nghệ thuật của 4 câu thơ đầu. Tác giả chọn bút pháp khoa trương và giọng điệu pha chút tự hào khiến cho nhà nho, người tù Phan Châu Trinh chân yếu tay mền "bạch diện thư sinh" ấy thoắt biến thành một dũng sĩ với vóc dáng khổng lồ và sức mạnh phi thường.
- Khẩu khí của tác giả.
+ Cách miêu tả những động tác, lại là những động tác có chọn lọc, cùng với những động từ và tính từ rất mạnh và rất gợi được sử dụng liên tiếp (làm cho lở, đánh tan, đập bể)
+ Nhịp thơ mạnh, dồn dập, gấp gáp… tạo nên không khí sôi động, dữ dội của trận giao tranh ác liệt. Mỗi nhịp thơ như ứng với một nhịp búa vung lên, giáng xuống. Dũng sĩ đập đá mà như muốn san bằng bất công, tàn ác vì đại nghĩa ở đời.
d) Bốn câu thơ cuối bộc lộ cảm xúc và suy nghĩ gì ? Em hãy chỉ ra cách thức biểu hiện cảm xúc của tác giả.
TL :
Thể hiện vẻ đẹp tinh thần của người chiến sĩ cách mạng: khí phách vẫn là khí phách hiên ngang, khẩu khí vẫn là khẩu khí của người anh hùng, nhưng giọng thơ đã chuyển sang tự bộc bạch.
Thế tương quan đối lập là cách thức để tác giả thể hiện cảm xúc:
- Đối lập giữa những thử thách gian khổ trường kì với sự bền bỉ, dẻo dai, kiên trung của người chiến sĩ.
- Đối lập giữa chí lớn của người mưu đồ nghiệp lớn, với những gian nan gặp phải khi lỡ bước.
- Bốn câu thơ toát lên tinh thần lạc quan, tin tưởng vào chính mình, vào con đường chính nghĩa đã lựa chọn. Vẻ đẹp tinh thần này kết hợp với tầm vóc sức mạnh ở 4 câu thơ trước đã tôn hình tượng người anh hùng lên ngang tầm với sử thi.
a) Bài thơ Đập đá ở Côn Lôn là bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Cần đọc bài thơ với giọng điệu : Hiên ngang, khí phách lẫm liệt, đanh thép và mạnh mẽ.
b)
- Không gian : Đập đá vốn là công việc nặng nhọc. Đập đá ở Côn Đảo lại càng cực nhọc hơn vì nhà tù và thiên nhiên đều khắc nghiệt.
Côn Lôn, cái tên đảo ấy từ lâu đã gắn liền với một nỗi ghê sợ hãi hùng : nơi lưu đày ấy là nơi một đi khó có ngày trở lại, ở đó là la động khổ sai đến kiệt sức, là cùm gông, đánh đập, tra tấn dã man, là bắn giết…
- Điều kiện làm việc : Đứng giữa đất Côn Lôn là đứng giữa sóng gió của biển cả, non cao, là cái tư thế « đội trời, đạp đất », hiên ngang, sừng sững đạp lên gian khổ, vượt lên cả cái chết, không hề một chút sợ hãi, giữa tất cả những điều ấy mà đứng vững được là anh hùng rồi.
- Tính chất công việc : Kẻ thù chọn công việc đập đá công việc khổ sai cưỡng bức để tàn phá dữ dội thân thể và tiêu hao sức lực của người tù, lòng khuất phục ý chí của họ.
c)
- Bốn câu thơ đầu : Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn, Lừng lẫy làm cho lở núi non Xách búa đánh tan năm bảy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Có hai lớp nghĩa :
+ Phan Châu Trinh đã miêu tả công việc lao động khổ sai như một chiến công chinh phục của dùng sĩ với sức mạnh phi thường.
+ Đối tượng chinh phục của dũng sĩ « đạp đá » là… « đá » !. Thật đúng là « kì phụng địch thủ » vì « trơ như đá », « rắn mặt như đá » mà !
- Tác giả chọn giọng điệu pha chút tự hào khiến co nhà nho, người tù Phan Châu Trinh chân yếu tay mền « bạch diện thư sinh » ấy thoắt biến thành một dũng sĩ với vóc dáng khổng lồ và sức mạnh phi thường.
+ Hình ảnh chàng dũng sĩ « đập đá » ấy có khí thế bừng bừng, hiên ngang, « lừng lẫy » như bước vào một cuộc giao tranh quyết liệt, sống mái với kẻ thù không đội trời chung.
+ Chiếc búa « đập đá » trở thành một vũ khí thật ghê gớm của chàng dũng sĩ. Hành động của chàng thật quả quyết, mạnh mẽ « xách búa », « ta tay », « đập bể » hệt như người anh hùng đang bất bình trước sự bất công sẵn sàng « ra tay » hành động vì công lí và lẽ phải.
+ Đá khổng lồ thì sừng sững như « núi non », đá hạng vừa thì cũng « năm bảy đống », đá nhỏ thì cũng thành đội ngũ « mấy trăm hòn » trùng điệp bao vây dũng sĩ. Nhưng chàng dũng sĩ thật can đảm quyết không sợ « đá ». Chàng « tả xung hữu đột », đánh trực diện, « đánh » sang phải, « đập » sang trái với sức mạnh thần kì. Kẻ thù bị đánh sụp ổ, bị đánh tan tành ! (lở núi non, tan năm bảy đống, bể mấy trăm hòn).
a) thể loại: thất ngôn bát cú Đường luật.
Cần đọc bài thơ với giọng điệu cứng rắn, mạnh mẽ, hùng hồn, tỏ vẻ oai nghiêm. Câu cuối đọc hơi nhẹ nhàng, chú ý sắc thái làm chủ hoàn cảnh.
