Bài 4. Tìm các thành phần khởi ngữ, thành phần tình thái, thành phần cảm thán, thành phần gọi – đáp, thành phần phụ chú trong các trường hợp sau:

1. Anh con trai, rất tự nhiên như với một người bạn đã quen thân, trao bó hoa đã cắt cho người con gái, và cũng rất tự nhiên, cô đỡ lấy.

(Nguyễn Thành Long)

2. Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời.

(Thanh Hải)

3. Bỗng nhận ra hương Ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về.

(Hữu Thỉnh)

4. Mà Ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào.

(Kim Lân)

5. Chết nỗi, hai ông bị chúng nó đuổi phải không?

(Nguyễn Huy Tưởng)

6. – Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

(Thế Lữ)

7. Nhìn cảnh ấy, bà con xung quanh có người không cầm được nước mắt, còn tôi, tôi bỗng thấy khó thở như có bàn tay ai nắm gì ấy trái tim tôi.

(Nguyễn Quang Sáng)

8. Thì ra anh ta mới lên nhận việc, sống một mình trên đỉnh núi, bốn bề chỉ cây cỏ và mây mù lạnh lẽo, chưa quen, thèm người quá, anh ta kiếm cớ dừng xe lại để gặp chúng tôi, nhìn trông và nói chuyện một lát.

(Nguyễn Thành Long)

Bài 3. Tìm các thành phần biệt lập có trong các phần trích sau và cho biết đó là thành phần gì?

1. Ông lão bỗng ngờ ngợ như lời mình nói không đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế.

(Kim Lân)

2. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu.

3. Than ôi, thời oanh liệt nay còn đâu? (Thế Lữ)

4. Ngủ ngoan Akay ơi, ngủ ngoan Akay hỡi! (Nguyễn Khoa Điềm)

5. Có người khẽ nói:

- Bẩm, dễ có khi đê vỡ! (Phạm Duy Tốn)

6. Này, hãy đến đây nhanh lên.

7. Bác tôi, người đứng bên phải bức hình, là một cựu chiến binh.

8. Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy cho sướng miệng tôi. (Tô Hoài)

9. - Ông giáo để tôi nói … Nó hơi dài một tí.

- Vâng, cụ nói.

- Nó thế này, ông giáo ạ!…

(Nam Cao)

10. Thật đấy, chuyến này không được độc lập thì chết cả đám chứ sống làm gì cho nó nhục.

(Kim Lân)

11. Có thể bàn thắng này đã được sắp đặt từ trước, Nguyên nghi ngờ, nhưng cậu không có bằng chứng cụ thể.

12. Bài “Tràng giang” của Huy Cận, từ xưa tôi vẫn cho là hay, nhưng phải đợi tới lúc tôi nằm trên chiếc ghe bầu, lênh đênh trên trên những sông Tiền Giang và Hậu Giang, nhất là trong mùa nước đổ, mới thấm hết cái buồn man mác của nó.

(Xuân Diệu)

13. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.

(Nguyễn Quang Sáng)

14. Bạn ấy nói nhiều hơn mọi ngày, tôi nghĩ, chắc là muốn cho cô ấy để ý.

15. Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!

(Kim Lân)

Bài 2. Chuyển các câu sau thành câu có thành phần khởi ngữ:

1. Tôi không đi chơi được.

2. Không bao giờ ta đọc qua một lần một bài thơ hay mà rời ngay xuống được.

3. Con không bao giờ mặc tấm áo ấy nữa.

4. Tôi rất yêu quê hương của tôi.

Bài 1. Xác định khởi ngữ trong các đoạn trích sau:

1. Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào. Về kinh tế, chúng bóc lột nhân dân ta đến xương tủy, khiến cho nhân dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác tiêu điều.

(Hồ Chí Minh)

2. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin tưởng ở tiếng ta, không sợ thiếu giàu và đẹp.

(Phạm Văn Đồng)

3. Sống, anh ấy đã được là một anh hùng; chết, anh ấy sẽ được là một vĩ nhân.

(Vũ Trọng Phụng)

4. Giàu thì anh chê là trụy lạc. Nghèo thì anh chê là ích kỉ, nhỏ nhen, nô lệ. Vậy thì ý anh thế nào?

(Nam Cao)

5. Bé thì nhờ mẹ, nhờ cha; nhớn thì nhờ vợ; già thì nhờ con. Úi chao ôi là nam nhi!

Bài 39: Cho biết từ ngữ in đậm trong đoạn trích sau có tác dụng liên kết câu chứa chúng với câu nào? Đó là
phép liên kết nào?
Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động
và nhẹ nhàng, đè lên con số vĩnh cửu. Còn đằng kia, lửa đang chui vào bên trong dây mìn, chui vào ruột quả
bom... (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

Bài 38: Xác định thành phần biệt lập trong câu sau, cho biết đó là thành phần gì và giải thích công dụng của
thành phần đó trong câu?
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược
ngà)

Bài 37: Chuyển các câu sau thành câu có thành phần khởi ngữ là các từ được in đậm.
a) Tôi biết rồi nhưng không nói ra được.
b) Tôi nghe bài học hôm nay chăm chú lắm.

Bài 36:
a) Nêu công dụng của thành phần tình thái trong câu. Xác định thành phần tình thái trong các câu sau.
Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cả bọn ở làng lại đốn đến thế
được. (Kim Lân - Làng)
b) Nêu công dụng của thành phần phụ chú trong câu. Xác định thành phần phụ chú trong câu sau:
"Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi." (Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang
Sáng)

Bài 35: Tìm câu có chứa hàm ý trong ví dụ sau và cho biết nội dung hàm ý. Hàm ý đó được tạo ra bằng cách cố
ý vi phạm phương châm hội thoại nào?
Minh hỏi Nga:
- Bạn đó bảo cho tổ của Xuân và Mai chiều nay họp lớp chưa?
- Tớ báo cho tổ của Mai rồi.

Bài 34: Có đoạn đối thoại sau:
A. Lan học có giỏi không ?
B. Lan hát và múa rất hay.
a) Hãy chỉ ra hàm ý có trong đoạn đối thoại trên.
b) Cho biết đoạn đối thoại trên có vi phạm phương châm hội thoại nào không? Vì sao?