Trao đổi chất giúp sinh vật lấy các chất từ môi trường cung cấp và tích lũy cho quá trình tạo chất sống của cơ thể, hình thành tế bào, cơ quan, cơ thể.

Quá trình chuyển hóa năng lượng giúp giải phóng năng lượng phục vụ cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể như vận động, sinh sản, cảm ứng, sinh trưởng và phát triển.

Trao đổi chất còn giúp sinh vật thải các chất thải, chất độc hại hoặc dư thừa sinh ra từ quá trình chuyển hóa năng lượng trong cơ thể ra môi trường.