Hoạt động 4. Rèn luyện tư duy phản biện

Một trong những cách hiệu quả để rèn luyện tư duy phản biện khi tiếp nhận thông tin từ báo chí hoặc mạng xã hội là gì?

1. Chỉ đọc những nguồn tin mình thích
2. Tin tưởng hoàn toàn vào những tin được nhiều người chia sẻ
3. Luôn tự hỏi về nguồn gốc thông tin, kiểm tra tính xác thực và tìm đọc thêm từ các nguồn khác
4. Bình luận phản đối ngay lập tức nếu thấy không vừa ý

Việc xem xét một vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, cân nhắc cả mặt tốt và mặt xấu, cả ưu điểm và hạn chế, là đang thực hành kỹ năng nào của tư duy phản biện?

1. Kỹ năng ghi nhớ
2. Kỹ năng phân tích, đánh giá đa chiều
3. Kỹ năng tưởng tượng
4. Kỹ năng thuyết trình

Khi nghe một lập luận, việc chúng ta cần tìm ra những "giả định ngầm" (điều được coi là đúng nhưng không được nói ra) nhằm mục đích gì trong tư duy phản biện?

1. Để bắt lỗi người nói
2. Để chứng tỏ mình thông minh hơn
3. Để hiểu rõ hơn cơ sở của lập luận đó và đánh giá xem các giả định đó có hợp lý hay không
4. Để cuộc tranh luận thêm phức tạp

Tại sao việc tích cực tham gia các buổi thảo luận, tranh luận về các chủ đề khác nhau lại được xem là cơ hội tốt để rèn luyện tư duy phản biện?

1. Vì giúp chúng ta luôn giành chiến thắng
2. Vì giúp chúng ta nói nhiều hơn người khác
3. Vì đòi hỏi phải lắng nghe, phân tích ý kiến người khác, bảo vệ lập luận của mình bằng lý lẽ, bằng chứng
4. Vì giúp chúng ta kết thêm nhiều bạn mới

Thói quen luôn tự hỏi bản thân "Tại sao mình lại nghĩ như vậy?", "Cơ sở nào cho niềm tin này?" là cách để rèn luyện khía cạnh nào của tư duy phản biện?

1. Khả năng ghi nhớ thông tin
2. Khả năng sáng tạo ý tưởng mới
3. Khả năng tự nhận thức và tự điều chỉnh tư duy (kiểm tra giả định, định kiến của bản thân)
4. Khả năng làm việc nhóm

Tại sao việc chủ động tìm kiếm và xem xét cả những ý kiến, quan điểm trái ngược với ý kiến của mình lại giúp rèn luyện tư duy phản biện hiệu quả?

1. Để có thể bác bỏ mọi ý kiến trái chiều
2. Vì nó giúp thử thách niềm tin của bản thân, mở rộng góc nhìn, hiểu sâu sắc hơn về sự phức tạp của vấn đề
3. Vì nó chứng tỏ mình là người ôn hòa
4. Để tìm ra điểm yếu của đối phương

Việc tập phân tích cấu trúc của một bài viết hoặc một bài nói (xác định luận điểm chính, luận cứ, bằng chứng) giúp ích gì cho việc đánh giá phản biện?

1. Giúp nhớ nội dung bài viết tốt hơn
2. Giúp xác định tác giả là người tốt hay xấu
3. Giúp đánh giá được tính logic, sự chặt chẽ, mức độ thuyết phục của lập luận và chất lượng của bằng chứng đưa ra
4. Giúp bài viết hoặc bài nói trở nên hay hơn

Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện khả năng đánh giá độ tin cậy của một thông tin tìm thấy trên mạng Internet?

1. Tin vào những thông tin có nhiều lượt "like" nhất
2. Chỉ tin vào các trang web có giao diện đẹp
3. Kiểm tra thông tin về tác giả/tổ chức, ngày đăng, so sánh với các nguồn uy tín khác, xem xét nguồn dẫn chứng (nếu có)
4. Tin vào những thông tin giật gân, gây tò mò

Tại sao sự tò mò, ham hiểu biết lại được xem là một phẩm chất nền tảng cần nuôi dưỡng để rèn luyện tư duy phản biện?

1. Vì người tò mò thường làm phiền người khác
2. Vì tò mò làm mất thời gian
3. Vì sự tò mò thúc đẩy việc đặt câu hỏi, tìm kiếm thông tin, khám phá các khía cạnh khác nhau của vấn đề thay vì chấp nhận bề mặt
4. Vì chỉ người tò mò mới có thể phản biện

Rèn luyện tư duy phản biện có giúp chúng ta tránh bị rơi vào bẫy của các thông tin quảng cáo thổi phồng hoặc các luận điệu tuyên truyền sai lệch không? Tại sao?

1. Không, vì quảng cáo luôn nói đúng sự thật
2. Có, vì tư duy phản biện giúp phân tích thông điệp, nhận diện các kỹ thuật thuyết phục (ví dụ: dựa vào cảm xúc), đánh giá bằng chứng và không dễ dàng tin vào mọi lời quảng cáo/tuyên truyền
3. Không, vì tư duy phản biện làm chúng ta đa nghi mọi thứ
4. Có, nhưng chỉ đối với quảng cáo trên TV

Khi nghe một người khẳng định chắc chắn về một vấn đề phức tạp mà không đưa ra nhiều lý lẽ, bạn nên thực hành tư duy phản biện bằng cách nào?

1. Gật đầu đồng ý để tránh tranh cãi
2. Lập tức phản đối kịch liệt
3. Lịch sự đặt câu hỏi về cơ sở, bằng chứng hoặc các góc nhìn khác liên quan đến khẳng định đó ("Điều gì khiến bạn nghĩ vậy?", "Có thông tin nào khác không?")
4. Ghi nhớ khẳng định đó và coi nó là sự thật

Trước khi bạn quyết định nhấn nút "chia sẻ" (share) một tin tức có vẻ giật gân hoặc gây tranh cãi trên mạng xã hội, hành động nào thể hiện tư duy phản biện?

1. Chia sẻ ngay lập tức để cập nhật cho bạn bè
2. Hỏi xem có ai khác đã chia sẻ tin này chưa
3. Dành chút thời gian kiểm tra lại nguồn tin, tìm kiếm xem có trang báo uy tín nào đưa tin tương tự không trước khi chia sẻ
4. Chỉ chia sẻ nếu tin đó phù hợp với quan điểm của mình

Để rèn luyện kỹ năng phân tích, khi bạn đọc một bài báo nêu ý kiến về một chính sách mới, bạn nên tập trung làm rõ những yếu tố nào?

1. Tên của tác giả và các bình luận bên dưới
2. Hình ảnh minh họa và độ dài của bài báo
3. Luận điểm chính tác giả muốn nêu, các lý lẽ và bằng chứng tác giả sử dụng để bảo vệ luận điểm đó, và các quan điểm trái chiều (nếu có)
4. Font chữ và cách trình bày của bài báo​

Bạn và một người bạn có gu âm nhạc hoàn toàn khác nhau. Làm thế nào để cuộc trò chuyện về âm nhạc trở thành cơ hội rèn luyện tư duy phản biện cho cả hai?

1. Tranh cãi xem gu của ai "xịn" hơn
2. Chỉ nói về ca sĩ mình thích, không nghe bạn nói
3. Lắng nghe bạn giải thích tại sao bạn thích thể loại đó, chia sẻ về lý do mình thích thể loại của mình, tìm hiểu về các thể loại khác nhau
4. Quyết định không bao giờ nói chuyện âm nhạc với bạn nữa

Bạn đang cố gắng giải một câu đố logic nhưng mãi không tìm ra đáp án. Áp dụng tư duy phản biện, bước tiếp theo bạn nên làm là gì?

1. Bỏ cuộc và cho rằng câu đố quá khó
2. Nhìn trộm đáp án của người khác
3. Xem xét lại các dữ kiện đã cho, kiểm tra lại các bước suy luận của mình xem có logic không, thử một hướng tiếp cận hoặc giả thiết khác
4. Khẳng định rằng câu đố này không có lời giải