Hoạt động 4. Rèn luyện tư duy phản biện

Em hãy chọn MỘT trong bốn vấn đề được nêu ra. Sau đó, vận dụng 4 bước hình thành tư duy phản biện (Xác định vấn đề -> Thu thập thông tin -> Phân tích, đánh giá -> Thể hiện quan điểm) để trình bày chính kiến của mình về vấn đề đó.

A. Lựa chọn vấn đề:

VD: Em chọn vấn đề số 2: "Con đường học nghề chỉ phù hợp với những người có học lực yếu, không đủ khả năng học đại học."

B. Áp dụng 4 bước tư duy phản biện:

Bước 1: Xác định vấn đề cần phản biện:

VD: Quan niệm cho rằng học nghề là lựa chọn thấp hơn, chỉ dành cho người học yếu có đúng không? Vai trò thực sự của học nghề là gì?

Bước 2: Thu thập thông tin, dữ liệu liên quan:

VD: Tìm hiểu về các ngành nghề đào tạo nghề hiện nay, nhu cầu của thị trường lao động đối với lao động có tay nghề. Đọc các bài báo, câu chuyện về những người thành công từ con đường học nghề. Tìm hiểu chính sách của nhà nước về phân luồng học sinh sau THCS, THPT. Tham khảo ý kiến của giáo viên hướng nghiệp, những người đang học nghề hoặc đã tốt nghiệp trường nghề. So sánh yêu cầu đầu vào và chương trình đào tạo giữa học nghề và học đại học ở một số lĩnh vực.

Bước 3: Phân tích, tổng hợp thông tin để đưa ra đánh giá:

VD: Học nghề tập trung đào tạo kỹ năng thực hành chuyên sâu, giúp người học nhanh chóng có việc làm và đáp ứng nhu cầu trực tiếp của xã hội. Nhiều ngành nghề đòi hỏi kỹ năng thực hành cao chứ không chỉ lý thuyết. Thị trường lao động luôn cần một lực lượng lớn lao động có tay nghề giỏi ở nhiều lĩnh vực. Quan niệm học nghề chỉ dành cho người học yếu là định kiến xã hội, không phản ánh đúng năng lực và sở thích đa dạng của học sinh. Nhiều người học giỏi nhưng đam mê kỹ thuật, thực hành vẫn chọn học nghề và rất thành công. Học đại học không phải là con đường duy nhất dẫn đến thành công.

Bước 4: Thể hiện quan điểm cá nhân:

VD: "Theo em, quan điểm 'học nghề chỉ phù hợp với người học lực yếu, không đủ khả năng học đại học' là một định kiến sai lầm và thiển cận. Học nghề là một con đường học tập và phát triển sự nghiệp hoàn toàn bình đẳng và có giá trị như học đại học. Việc lựa chọn học nghề hay học đại học nên dựa trên sở thích, năng lực, đam mê và định hướng nghề nghiệp của mỗi cá nhân, chứ không phải dựa trên học lực yếu hay mạnh. Xã hội cần cả những người làm công việc nghiên cứu, lý thuyết và những người có kỹ năng thực hành giỏi. Vì vậy, cần tôn trọng mọi con đường học tập và lựa chọn nghề nghiệp."

C. Lựa chọn hình thức thể hiện:

Em sẽ chọn hình thức nào (Thuyết trình, Tranh biện, Đóng vai, Viết bài...) để trình bày quan điểm phản biện của mình về vấn đề đã chọn?

VD: Em sẽ chuẩn bị một bài Thuyết trình ngắn để trình bày các luận điểm và dẫn chứng của mình về giá trị của việc học nghề. / Hoặc: Lớp em có thể tổ chức Tranh biện về chủ đề "Học nghề hay học Đại học: Con đường nào tốt hơn?".

2. Chia sẻ cảm nhận của em về ý kiến phản biện của các bạn đối với những vấn đề trên.

Sau khi lắng nghe ý kiến phản biện của các bạn về các vấn đề trên, em có cảm nhận và suy nghĩ gì? Em học hỏi được điều gì từ các bạn?

VD:

•  "Em thấy phần phản biện của các bạn về vấn đề môi trường và kinh tế rất sâu sắc, giúp em hiểu thêm về sự phức tạp của vấn đề này."
•  "Em học được từ bạn [Tên bạn] cách đặt câu hỏi rất hay để làm rõ vấn đề trước khi đưa ra ý kiến."
•  "Qua việc lắng nghe các bạn, em nhận ra mình cần tìm hiểu thông tin từ nhiều nguồn hơn nữa trước khi kết luận một điều gì đó."
• "Em thấy việc tranh biện rất bổ ích, giúp rèn luyện khả năng bảo vệ ý kiến và tôn trọng quan điểm của người khác."