Hoạt động 1. Tìm hiểu tư duy phản biện

1. Trao đổi để xác định những ý nào dưới đây là biểu hiện của tư duy phản biện.

Trong các ý kiến dưới đây, theo em, những ý nào là biểu hiện của người có tư duy phản biện? Vì sao em lại chọn/không chọn những ý kiến đó?

- VD (Những ý là biểu hiện của tư duy phản biện):

+ Có chính kiến: Người phản biện có quan điểm riêng sau khi phân tích, không dễ dàng bị lung lay.

+ Có khả năng phân tích, tổng hợp thông tin: Đây là kỹ năng cơ bản để xem xét, đánh giá thông tin.

+ Xem xét các phương án giải quyết vấn đề khác nhau: Nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ.

+ Đánh giá kĩ mọi thông tin trước khi đi đến kết luận: Cẩn trọng xem xét, không vội vàng tin tưởng.

+ Có thói quen tham khảo thông tin từ nhiều nguồn: Tránh cái nhìn phiến diện, một chiều.

+ Đặt nhiều câu hỏi để tìm hiểu một vấn đề: Đào sâu bản chất, không chấp nhận thông tin bề mặt.

+ Sẵn sàng thay đổi góc nhìn, quan điểm: Cởi mở tiếp thu cái mới, cái đúng, không cố chấp.

+ Dễ xuất nhiều cách thực hiện cho một vấn đề: Thể hiện khả năng phân tích và tìm giải pháp linh hoạt.

- VD (Những ý KHÔNG phải biểu hiện cốt lõi của tư duy phản biện):

+ Biết rõ những điểm mạnh của bản thân: Thuộc về tự nhận thức.

+ Ứng phó được với trạng thái căng thẳng: Thuộc về quản lý cảm xúc.

+ Không phàn nàn khi gặp khó khăn: Thuộc về tính kiên trì, lạc quan.

+ Luôn tìm kiếm cách giải quyết khó khăn: Thuộc về kỹ năng giải quyết vấn đề.

+ Không đổ lỗi cho người khác: Thuộc về tinh thần trách nhiệm.

+ Học hỏi, kết nối với người lạc quan: Thuộc về phát triển bản thân.

2. Thảo luận về các bước hình thành tư duy phản biện và nêu ví dụ minh họa.

Em hãy thảo luận về 4 bước hình thành tư duy phản biện được gợi ý và thử nêu một ví dụ minh họa cho quá trình này.

A. Trình bày các bước:

- Bước 1: Xác định vấn đề cần phản biện (Vấn đề cần xem xét là gì?).

- Bước 2: Thu thập thông tin, dữ liệu liên quan (Tìm thông tin từ đâu? Nguồn nào đáng tin?).

- Bước 3: Phân tích, tổng hợp thông tin đã thu thập để đưa ra đánh giá (Thông tin nói gì? Có đáng tin không? Có mâu thuẫn không?).

- Bước 4: Thể hiện quan điểm cá nhân (Ý kiến của mình là gì? Tại sao? Có đề xuất gì không?).

B. Ví dụ minh họa:

- Tình huống: Đọc được một bài viết trên mạng xã hội khẳng định "Chơi game giúp học sinh thông minh hơn".

- Áp dụng các bước:

+ Bước 1 (Xác định vấn đề): Việc chơi game có thực sự giúp học sinh thông minh hơn không?

+ Bước 2 (Thu thập thông tin): Tìm kiếm các bài báo khoa học về ảnh hưởng của game đến não bộ, trí tuệ; đọc ý kiến của các chuyên gia giáo dục, tâm lý; tìm hiểu xem có loại game nào được chứng minh là có lợi, loại nào có hại; xem xét nguồn gốc và độ tin cậy của bài viết trên mạng xã hội.

+ Bước 3 (Phân tích, đánh giá): Nhận thấy có nhiều ý kiến trái chiều. Một số game chiến thuật, giải đố có thể kích thích tư duy logic, phản xạ nhưng chơi quá nhiều game, đặc biệt là game bạo lực, có thể gây nghiện, ảnh hưởng sức khỏe, sao nhãng học tập. Bài viết trên mạng xã hội có thể chỉ nêu một chiều, thiếu bằng chứng khoa học cụ thể.

+ Bước 4 (Thể hiện quan điểm): "Theo em, việc chơi game có thể có lợi ích nhất định cho trí tuệ nếu chơi đúng loại game, đúng cách và với thời gian hợp lý. Tuy nhiên, khẳng định chung chung 'chơi game giúp học sinh thông minh hơn' là chưa chính xác và có thể gây hiểu lầm. Cần cân bằng giữa chơi game và các hoạt động khác như học tập, thể thao, giao tiếp để phát triển toàn diện."