Hoạt động 1: Tìm hiểu những việc làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình

1. TÌM HIỂU VỀ SỰ CHỦ ĐỘNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG GIA ĐÌNH

a. Sự chủ động tham gia giải quyết vấn đề nảy sinh trong gia đình là gì?

- Sự chủ động tham gia giải quyết vấn đề nảy sinh trong gia đình là việc em, với tư cách là một thành viên trưởng thành, không thờ ơ, đứng ngoài cuộc trước những khó khăn, mâu thuẫn hay các tình huống phát sinh bất ngờ của gia đình. Thay vào đó, em chủ động quan sát, nhận diện vấn đề và suy nghĩ, đề xuất các giải pháp, sẵn sàng gánh vác một phần trách nhiệm để cùng bố mẹ và người thân vượt qua khó khăn.

- Ví dụ: Khi em thấy bố mẹ đang căng thẳng về vấn đề tài chính, thay vì vòi vĩnh đòi mua đồ mới (thờ ơ), em chủ động đề xuất: "Hay là con sẽ tự đi xe buýt đi học để tiết kiệm tiền xăng cho bố mẹ?" (chủ động giải quyết vấn đề).

b. Vì sao cần thể hiện sự chủ động này (đặc biệt ở lớp 12)?

- Năm học lớp 12 là giai đoạn em đã có đủ sự trưởng thành về nhận thức. Việc thể hiện sự chủ động này là vô cùng quan trọng, vì nó:

+ Thể hiện trách nhiệm và sự trưởng thành: Cho bố mẹ thấy em không còn là một đứa trẻ chỉ biết nhận, mà đã là một thành viên lớn khôn, có khả năng gánh vác và chia sẻ trách nhiệm chung của gia đình.

+ Giúp san sẻ gánh nặng cho bố mẹ: Những vấn đề nảy sinh (về kinh tế, sức khỏe, mâu thuẫn...) thường là gánh nặng lớn của bố mẹ. Sự chủ động của em, dù chỉ là một lời đề xuất hay một hành động nhỏ, cũng là nguồn động viên tinh thần to lớn, giúp bố mẹ cảm thấy được san sẻ.

+ Rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề: Đây là cơ hội thực tế nhất để em rèn luyện kỹ năng phân tích tình huống và đưa ra giải pháp – một kỹ năng "vàng" cho cuộc sống tự lập sau này.

+ Gắn kết tình cảm gia đình: Khi cả gia đình cùng nhau đối mặt và giải quyết một vấn đề, sự thấu hiểu, tin tưởng và gắn bó giữa các thành viên sẽ càng thêm bền chặt.

- Ví dụ: Như bạn Chi trong sách, thay vì coi việc bà nội chuyển về ở chung là một "vấn đề" của bố mẹ, Chi đã chủ động đề xuất giải pháp ("Bà có thể ngủ cùng con") để vừa giải quyết được khó khăn, vừa thể hiện tình cảm, trách nhiệm của mình.

2. HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH THỂ HIỆN SỰ CHỦ ĐỘNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Dựa vào những trải nghiệm cá nhân, em hãy thảo luận về những việc cần làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình.

- Em hãy tự suy ngẫm xem mình có thể làm gì khi gia đình gặp phải những vấn đề đột xuất?

- Gợi ý những việc cần làm:

+ Tự nguyện tham gia bàn cách khắc phục rủi ro gặp phải về kinh tế gia đình. (Ví dụ: Cùng bố mẹ tìm cách cắt giảm các chi tiêu chưa cần thiết khi gia đình gặp khó khăn tài chính).

+ Chủ động đề xuất những vấn đề nảy sinh trong gia đình cần giải quyết. (Ví dụ: "Em thấy hệ thống điện nhà mình cũ quá rồi, hay là mình mời thợ về kiểm tra để tránh chập điện ạ?").

+ Sẵn sàng đảm nhận một phần công việc để giải quyết vấn đề nảy sinh trong gia đình. (Ví dụ: "Bố mẹ cứ tập trung lo cho công việc, việc đưa đón em đi học con có thể tự đảm nhận được ạ").

2. Chỉ ra những việc làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình của bạn Chi ở trường hợp dưới đây:

- Trường hợp của bạn Chi:

+ Vấn đề nảy sinh: Bố mẹ băn khoăn về việc mời bà nội về ở cùng vì nhà chật, không có phòng riêng cho bà, và bà hay ốm đau trong khi bố mẹ và các con đều bận đi làm/đi học.

+ Hành động thể hiện sự chủ động của Chi:

• Chi đã không thờ ơ mà chủ động lắng nghe để thấu hiểu vấn đề của bố mẹ.
• Chi đã đưa ra một đề xuất giải pháp rất cụ thể và mang tính xây dựng: "Bà có thể ngủ cùng con".
• Chi sẵn sàng đảm nhận một phần công việc ("lúc bà mệt hay ốm con và em có thể tham gia chăm sóc bà cùng với bố mẹ"), thay vì đẩy hết trách nhiệm cho người lớn.

+ Kết luận: Hành động của Chi đã giải quyết được băn khoăn của bố mẹ và thể hiện rõ sự trưởng thành, trách nhiệm, tình yêu thương của một người con, người cháu trong gia đình.