Đọc: Trái Đất - Mẹ của muôn loài (Trịnh Xuân Thuận)

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả: Trịnh Xuân Thuận.

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: Trích Nguồn gốc - nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu, 2006.

- Thể loại: Văn bản thông tin.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Trái Đất - hành tinh xanh

- Mặt Trời ảnh hưởng đến sự sống:

+ Cách Trái Đất 8 phút ánh sáng (150 triệu km), là tinh tú cho sự sống.

+ Cách thức: cung cấp ánh sáng, nhiệt độ và năng lượng.

- Trái Đất là hành tinh xanh:

+ 3/4 bề mặt là nước, là hành tinh duy nhất có màu xanh biển.

+ Trái Đất là hành tinh duy nhất có sự sống.

+ Là nơi nương thân của con người và muôn loài khác trong không gian mênh mông của vũ trụ.

+ Những thay đổi của nó khiến cho các sinh vật thích nghi để sống ót, thúc đẩy sự phát triển, tiến hóa muôn loài.

2. Trái Đất - nuôi dưỡng muôn loài 

- Trái Đất trước khi có sự xuất hiện của con người (cách đây 140 triệu năm):

+ Vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu , bọ, tôm, cua.

+ Cảnh tượng đa sắc của hoa, của cánh bướm.

+ Tiếng vo ve của ong, tiếng hót du dương của chim.

+ Những con khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

- Trái Đất và sự xuất hiện của loài người:

+ Khoảng 6 triệu năm trước: Tiền thân của loài người xuất hiện.

+ Khoàng 30 000 đến 40 000 năm: Những người tinh khôn nhất xuất hiện, lịch sử sự sống tăng tốc, tiến hóa nhanh chóng.

- Mối quan hệ giữa Trái Đất và con người:

+ Sự thay đổi của Trái Đất khiến cho nhiều loài sinh vật biến mất nhưng cũng khiến cho nhiều loài thích nghi, tiến hóa và sinh sôi liên tục.

+ Trái Đất cho chúng ta và muôn loài môi trường sống.

+ Dù là con người hay bất kì hình thái sự sống nào đều được nuôi dưỡng trong hàng triệu năm với sự bao dung và lòng kiên nhẫn.

III. Tổng kết

1. Nội dung

Văn bản đã nêu lên sự hình thành, mối quan hệ và vai trò của Trái Đất với sự sống của con người.

2. Nghệ thuật

Văn bản thông tin với bố cục rõ ràng, số liệu chính xác, chân thực.

IV. Hướng dẫn trả lời câu hỏi cuối bài

1. Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú vì các sinh vật có thể sống sót và phát triển, tiến hóa, có 3/4 bề mặt là nước.

2. Hãy điền vào bảng sau những chi tiết trong đoạn 2 thể hiện sự tiến hóa của sự sống trên Trái Đất theo thời gian:

- Cách nay 140 triệu năm: có vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua, nhìn hoa bướm, nghe thấy tiếng chim, ong hay các loài khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

- Cách nay khoảng 6 triệu năm: tiền nhân của loài người xuất hiện.

- Cách nay khoảng 30000 đến 40000 năm: Người tinh khôn đầu tiên xuất hiện.

3. Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục có gì khác với các đoạn khác trong văn bản? Nêu tác dụng của cách trình bày đó.

Cách trình bày này có tác dụng giúp người đọc hiểu dễ dàng hơn theo từng phần, logic hợp lí, chặt chẽ, tạo ấn tượng cho người đọc.

4. Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?

Các hình ảnh, số liệu có trong bài chính là bằng chứng cho các lí lẽ tác giả đưa ra để thể hiện nội dung văn bản.

5. Em hãy tóm tắt nội dung chính các đoạn trong văn bản.

Đoạn 1 (Từ đầu đến ý thức - con người): Giới thiệu về Trái Đất.

Đoạn 2 (Tiếp theo đến nhanh chóng): Quá trình hình thành phát triển sự sống trên Trái Đất.

Đoạn 3 (Còn lại): Những thay đổi của Trái Đất ảnh hưởng tới môi trường sống.

6. Tại sao thiên nhiên lại được xem là "mẹ nuôi dưỡng muôn loài"?

Mẹ nuôi dưỡng muôn loài là cái tên hay nhất để gọi thiên nhiên bởi vì tất cả muôn loài kể cả con người đều được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.

7. Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là "hành tinh xanh"?

Để giữ cho Trái Đất mãi là hành tinh xanh chúng ta hãy bảo vệ môi trường, giảm rác thải, không chặt phá rừng làm xói mòn đất đá,...