Con chó bấc- G.Lân đơn

Nội dung lý thuyết

Các phiên bản khác

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Giắc Lân-đơn (1876 - 1916) là bút danh của Giôn Gri-phít Lân-đơn, nhà văn Mỹ, sinh ở Xan Phran-xi-xcô.

- Ông trải qua thời kì thơ ấu rất vất vả, từng lầm nhiều nghề để sinh sống. 

- Lân-đơn bắt đầu sự nghiệp sáng tác bằng những truyện ngắn đăng trên một tờ báo của sinh viên. Thời kì nở rộ trong sáng tác của ông là vào thế kỷ XX. 

- Các tác phẩm tiêu biểu: Tiếng gọi nơi hoang dã (1903), Mác-tin I-đơn (1909), Sói biển (1904), Gói sắt (1907).

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

Tiếng gọi nơi hoang dã sáng tác năm 1903, là tiểu thuyết ra mắt bạn đọc sau khi ông phải theo những người tìm vàng đến miền Clân-đai-cơ ở Ca-na-đa trở về. Con chó Bấc trích tiểu thuyết này, đầu đề là do người soạn sách đặt.

b. Bố cục: 3 phần

- Phần 1: (Từ đầu đến "khơi dậy lên được"): Hoàn cảnh của Bấc khi đến với Thoóc-tơn.

- Phần 2: (Tiếp đến "như biết nói đấy"): Tình cảm của Thoóc-tơn với Bấc.

- Phần 3: (Còn lại): Tình cảm của Bấc với ông chủ.

@94263@@94264@

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Hoàn cảnh của Bấc khi đến với Thoóc-tơn

- Trước khi đến với Thoóc-tơn:

Bấc là chú chó được lên vùng Bắc Cực sinh sống với mục đích kéo xe trượt tuyết cho những thợ mỏ đào vàng nơi đây. Nó được ăn no hay đói, tốt hay xấu đều phụ thuộc vào tay người chủ. Trước đây Bấc đã qua tay nhiều chủ đào vàng độc ác, chúng hành hạ, bất công với Bấc.

- Sau khi đến với Thoóc-tơn:

Ông không coi Bấc là phương tiện kiếm sống mà xem chúng như người thân, thành viên trong gia đình mình. Từ đó Bấc được cảm hóa. Sau khi Thoóc-tơn qua đời, Bấc đã rời xa cuộc sống thực tại và đi theo tiếng gọi nơi hoang dã".

2. Tình cảm của Thoóc-tơn đối với con chó Bấc

- Thoóc-tơn đối xử với những con chó của anh, đặc biệt đối với Bấc "như thể chúng là con cái của anh vậy". Trong ý nghĩ, trong tình cảm, dường như anh không xem Bấc chỉ là một con chó, mà là người hẳn hoi, là đồng loại với anh, là bạn bè của anh.

- Dĩ nhiên, Thoóc-tơn là chủ của con chó Bấc, nhưng là "một ông chủ lí tưởng". Nhà văn so sánh Thoóc-tơn với các ông chủ khác để làm nổi bật điều đó. Các ông chủ khác chăm sóc chó chỉ vì nghĩa vụ (nuôi nó thì phải chăm sóc nó) và vì lợi ích kinh doanh (kéo xe trượt tuyết để đi tìm vàng).

- Các biểu hiện tình cảm đặc biệt của Thoóc-tơn: chào hỏi thân mật hoặc nói lời vui vẻ, trò chuyện tầm phào với chó (như với con cái hay bạn bè mình); túm chặt lấy đầu Bấc, rồi dựa vào đầu mình, rồi đẩy tới đẩy lui.

- Tình cảm thể hiện ngay cả ở trong những tiếng rủa của Thoóc-tơn, "tiếng rủa rủ rỉ bên tai" chứ không phải là những tiếng quát tức giận. Khi đối xử với con cái hoặc bạn bè, nhiều khi người ta cũng hay dùng lối rủa yêu như vậy. Con chó tinh lắm, nó biết những tiếng rủa ấy là "những lời nói nựng âu yếm"...

- Tình cảm của Thoóc-tơn biểu hiện càng rõ rệt khi Thoóc-tơn kêu lên, trân trọng: "Trời đất! Đằng ấy hầu như biết nói đấy!". Dường như trước mắt Thoóc-tơn bây giờ không phải là một con chó, mà là con anh, là bạn anh.

- Nhà văn đã xen vào văn bản vài đoạn nói về tình cảm của Thoóc-tơn đối với các con chó của anh nói chung và đối với chó Bấc này, mục đích để làm sáng tỏ những tình cảm của Bấc đối với anh. Không phải đối với bất cứ ông chủ nào con chó Bấc cũng đối xử tốt đâu. Bấc đã từng qua tay nhiều ông chủ độc ác. Chỉ riêng Thoóc-tơn có lòng nhân từ với nó.

@94265@@94266@

3. Những biểu hiện tình cảm của con chó Bấc

-  Tác giả Lân-đơn có những nhận xét tinh tế khi kể chuyện con Xơ-kít "có thói quen thọc cái mũi của nó vào dưới bàn tay của Thoóc-tơn rồi hích, hích mãi cho đến khi được vỗ về"; còn con Ních thì "thường chồm lên tì cái đầu to tướng của cu cậu lên gối Thoóc-tơn"... Con chó Bấc thì thường "nằm phục" ở dưới chân chủ hàng giờ, "mắt háo hức, tỉnh táo" linh lợi ngước nhìn chủ, hoặc cũng có khi "nó nằm ra xa hơn, về một bên hoặc đằng sau" chủ, theo dõi, quan sát từng động tác của chủ.

- Trong thể loại ngụ ngôn, ví dụ thơ ngụ ngôn của La Phông-ten..., những con vật được nhân cách hóa, tác giả ít quan tâm đến việc miêu tả chính xác mà thường chỉ dựa vào nét đặc trung của mỗi con vật để khắc họa hình tượng. Lân-đơn có những nhận xét tinh tế, tỉ mỉ hơn nhiều khi khắc họa những con chó của ông. Những biểu hiện tình cảm của các con chó trong bài là của chung loài chó, nhưng nhà văn đã tách ra mỗi con ( Xơ-kít, Ních, Bấc) một nét riêng để cho sinh động và để làm nổi bật nét khác biệt của Bấc so với những con chó kia.

- Bấc có tình cảm đặc biết đối với Thoóc-tơn, khác với quan hệ của nó trước kia với những cậu con trai của ông Thẩm, với  những đứa cháu nhỏ của ông Thẩm và cả với bản thân ông Thẩm. Có lúc, nó cũng sôi nổi cắn vờ Thoóc-tơn, nhưng chủ yếu "tình thương yêu của Bấc được diễn đạt bằng sự tôn thờ", nằm xa xa, hàng giờ... hoặc bám theo sát Thoóc-tơn không rời một bước... Đặc biệt nó không đòi hỏi gì ở Thoóc-tơn cả. 

@94268@

4. "Tâm hồn" của chó Bấc  

- Nhà văn không nhân cách hóa con chó Bấc theo kiểu của La Phông-ten, không để cho nó nói tiếng người như các con vật trong thơ ngụ ngôn. Họng nó chỉ "rung lên những âm thanh không thốt nên lời"... Nó chỉ "hầu như biết nói" như lời của Thoóc-tơn. Nhưng Thoóc-tơn và cả nhà văn dường như không thấu hiểu thế giới "tâm hồn" phong phú của nó.

- Qua lời kể chuyện - mà cũng chỉ là qua lời của người kể chuyện mà thôi chứ không có thật - con chó Bấc dường như biết suy nghĩ: "Trước kia nó chưa hề cảm thấy một tình thương như vậy...", "Bấc không thấy có gì vui sướng bằng cái ôm ghì mạnh mẽ ấy...", " nó lại tưởng chừng như quả tim mình nhảy tung ra khỏi cơ thể...", "Bấc không muốn rời Thoóc-tơn một bước"...

- Bấc không những biết vui mừng mà còn biết lo sợ: "Việc thay thầy đổi chủ xoành xoạch... làm nảy sinh trong lòng nó nỗi lo sợ là...", "Nó sợ Thoóc-tơn cũng lại biến mất khỏi cuộc đời nó...".

- Bấc còn nằm mơ nữa: "Ngay cả ban đêm, trong các giấc mơ, nó cũng bị nỗi lo sợ này ám ảnh"... 

-> Những điểm nói trên vừa nói lên trí tưởng tượng tuyệt vời của nhà văn, vừa nói lên lòng yêu thương động vật của ông.

@94267@

III. Tổng kết 

1. Nghệ thuật

- Sự kết hợp miêu tả, tự sự bằng quan sát, nhận xét và trí tưởng tượng tuyệt vời của tác giả.

- Bộc lộ "tâm hồn" của con chó Bấc thông qua lời kể chuyện.

- Nhà văn đứng ngoài quan sát và miêu tả, không sử dụng nhân cách hóa, không đóng vai nhân vật.

2. Nội dung

Bộc lộ những nhận xét tinh tế của tác giả về con chó Bấc, qua đó thể hiện tình cảm của tác giả đối với loài vật.