BÀI 6. Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

 BÀI 6. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918)

I. Nguyên nhân của chiến tranh

1. Quan hệ quốc tế cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX

- Sự phát triển không đều về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc . Bên cạnh các đế quốc “già” (Anh, Pháp) với hệ thống thuộc địa mênh mông là đế quốc trẻ (Đức, Mỹ) đang vươn lên mạnh mẽ về kinh tế nhưng lại có quá ít thuộc địa.

- Sự phân chia thuộc địa giữa các đế quốc cũng không đều. Đế quốc già (Anh, Pháp) nhiều thuộc địa. Đế quốc trẻ (Đức, Mĩ) ít thuộc địa.

- Mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa nảy sinh và ngày càng gay gắt.

=> Các cuộc chiến tranh giành thuộc địa đã nổ ra ở nhiều nơi vào cuối thế kỷ XIX:     

- Trong cuộc chạy đua giành giật thuộc địa, Đức là kẻ hiếu chiến nhất, lại ít thuộc địa. Đức đã cùng Áo - Hung, Italia thành lập “phe Liên Minh” năm 1882 chuẩn bị chiến tranh chia lại thế giới.

- Để đối phó Anh đã ký với Nga và Pháp những Hiệp ước tay đôi hình thành phe Hiệp ước (đầu thế kỉ XX).

- Đầu thế kỉ XX ở châu Âu đã hình thành 2 khối quân sự đối đầu nhau, âm mưu xâm lược, cướp đoạt lãnh thổ và thuộc địa của nhau, điên cuồng chạy đua vũ trang, chuẩn bị cho chiến tranh, một cuộc chiến tranh đế quốc nhằm phân chia thị trường thế giới không thể tránh khỏi.

            Liên minh                                    Hiệp ước

ĐỨC - ÁO - HUNG        <-->             ANH - PHÁP - NGA

            (1882)                                          (1890 -1907)

 

2. Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh

* Nguyên nhân sâu xa

- Sự phát triển không đều của các nước đế quốc ,mâu thuẫn giữa các đế quốc  về thuộc  địa ngày càng gay gắt( trước tiên là giữa đế quốc Anh với đế quốc Đức) là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chiến tranh.

- Sự tranh giành thị trường thuộc địa  giữa  các đế quốc với nhau.

* Nguyên nhân trực tiếp

- Sự hình thành hai khối quân sự đối lập, kình địch nhau.

- Duyên cớ: 28/6/1914 Hoàng thân thừa kế ngôi vua Áo-Hung bị ám sát tại Bô-xni-a (Xéc bi)

- Đến năm 1914, sự chuẩn bị chiến tranh của 2 phe đế quốc cơ bản đã xong. Ngày 28.6.1914, Áo - Hung tổ chức tập trận ở Bô-xni-a. Thái tử Áo là Phơ-ran-xo Phéc-đi-nan đến thủ đô Bô-xni-a là Xa-ra-e-vô để tham quan cuộc tập trận thì bị một phần tử người Xéc-bi ám sát. Nhân cơ hội đó Đức hùng hổ bắt Áo phải tuyên chiến với Xéc-bi

=> chiến tranh đã được châm ngòi.

 

II. Diễn biến của chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

1. Giai đoạn thứ nhất (1914 - 1916)

 * Chiến tranh bùng nổ

- 28/6/1914, Hoàng thân thừa kế ngôi vua Áo-Hung bị ám sát

- 28/7/1914, Áo-Hung tuyên chiến với Xéc-bi.

- 1/8/1914, Đức tuyên chiến với Nga.       

- 3/8/1914, Đức tuyên chiến với Pháp

- 4/8/1914, Anh tuyên chiến với Đức.

- Chiến tranh thế giới bùng nổ diễn ra trên 2 mặt trận Đông Âu và Tây Âu

 

- Những năm đầu Đức, Áo - Hung giữ thế chủ động tấn công. Từ cuối 1916 trở đi. Đức, Áo - Hung chuyển sang thế phòng ngự ở cả hai mặt trận Đông Âu, Tây Âu.

2. Giai đoạn thứ 2 (1917 - 1918)

III. Kết cục của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất

* Hậu quả của chiến tranh

- Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe Liên Minh, gây nên thiệt hại nặng nề về người và của.

+ 10 triệu người chết.

+ 20 triệu người bị thương

+ Chiến  phí 85 tỉ đô la.

- Các nước Châu Âu là con nợ của Mỹ.

- Bản đồ thế giới thay đổi .

- Cách mạng tháng Mười Nga thành công đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện thế giới.

* Tính chất: Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa.