Bài 5. Trùng biến hình và trùng giày

I. Trùng biến hình

- Là đại diện của lớp Trùng chân giả.

- Sống ở mặt bùn trong các ao tù hay các hồ nước lặng. Đôi khi chúng nổi lẫn vào lớp váng trên các mặt ao hồ.

- Kích thước nhỏ thay đổi từ 0.01mm – 0.05mm, chỉ nhìn thấy dưới kính hiển vi.

1. Cấu tạo và di chuyển

- Cấu tạo:

+ Được coi như một cơ thể đơn bào đơn giản nhất.

+ Cơ thể gồm: một khối chất nguyên sinh lỏng và nhân.

- Di chuyển: nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía tạo thành chân giả \(\rightarrow\) cơ thể chúng luôn biến đổi hình dạng.

2. Dinh dưỡng

Trùng biến hình dinh dưỡng bằng cách bắt mồi và tiêu hóa mồi. Được thực hiện qua 4 bước:

+ Bước 1: Khi chân giả tiếp cận mồi (tảo, vi khuẩn, vun hữu cơ, …).

+ Bước 2: Lập tức hình thành chân giả thứ hai vây lấy mồi.

+ Bước 3: Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh.

+ Bước 4: Không bào tiêu hóa tạo thành bao lấy mồi, tiêu hóa nhờ dịch tiêu hóa.

\(\rightarrow\) Hình thức tiêu hóa là nội bào vì thức ăn được tiêu hóa bên trong tế bào.

- Bài tiết:

+ Nước thừa được tập trung về một chỗ gọi là không bào co bóp rồi chuyển ra ngoài.

+ Chất thải được loại ra ngoài ở bất kì vị trí nào trên cơ thể.

- Hô hấp: trao đổi khí (lấy O₂, thải CO₂) thực hiện qua bề mặt cơ thể.

3.  Sinh sản

- Sinh sản vô tính: bằng cách phân đôi cơ thể theo mọi hướng khi gặp điều kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ, …).

II. Trùng giày

- Là đại diện của lớp Trùng cỏ.

- Tế bào đã phân hóa thành nhiều bộ phận. Mỗi bộ phân đảm nhận một chức năng sống nhất định.

1. Cấu tạo

* Cấu tạo gồm:

- Phần giữa là phần nhân gồm: nhân nhỏ và nhân lớn.

- Nửa trước và nửa sau đều có không bào co bóp hình hoa thị, ở vị trí cố định. Chỗ lõm của cơ thể là rãnh miệng, cuối rãnh miệng có lỗ miệng và hầu.

* Di chuyển: theo kiểu vừa tiến vừa xoay nhờ lông bơi bao quanh cơ thể rung động theo kiểu làn sóng và mọc theo vòng xoắn quanh cơ thể.

2. Dinh dưỡng 

- Thức ăn được lông bơi dồn về lỗ miệng.

- Thức ăn qua miệng và hầu được vo thành viên trong không bào tiêu hóa.

- Không bào tiêu hóa dời hầu di chuyển trong cơ thể theo quỹ đạo nhất định (theo chiều hình mũi tên).

- Enzim tiêu hóa biến đổi thức ăn thành các chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh.

- Chất bã được thải ra ngoài qua lỗ thoát.

* Tóm tắt quá trình tiêu hóa:

- Thức ăn \(\rightarrow\) ​miệng \(\rightarrow\) hầu \(\rightarrow\)không bào tiêu hóa \(\rightarrow\) chất lỏng (nhờ enzim biến đổi).

- Chất bã thải nhờ không bào co bóp \(\rightarrow\)​lỗ thoát ra ngoài.

3. Sinh sản

Có 2 hình thức sinh sản: 

- Sinh sản vô tính: bằng cách phân đôi theo chiều ngang.

- Sinh sản hữu tính: bằng cách sinh sản tiếp hợp.