Bài 16: Thực hành: Một số tính chất của protein và vật liệu polime

I. Dụng cụ hóa chất 

1. Dụng cụ 

Ống nghiệp, đèn cồn, kẹp gỗ, ống nghiệm, giá đựng ống nghiệm,...

2. Hóa chất

Dung dịch protein 10%, dung dịch NaOH 30%, dung dịch CuSO₄ 2%, mẩu màng mỏng PE, ống nhựa dẫn nước PVC, sợi len, mẩu vải sợi xenlulozơ, dung dịch NaOH 10%, HNO₃­ 20%, dung dịch AgNO₃ 1%, dung dịch CuSO₄ 2%

II. Nội dung thí nghiệm và cách tiến hành 

Thí nghiệm 1: Sự đông tụ protein khi đun nóng

• Cách tiến hành:

Cho vào ống nghiệm 2 - 3 ml dung dịch protein 10% (lòng trắng trứng 10%) và đun nóng ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn cho đến sôi trong khoảng 1 phút

• Hiện tượng:

Dung dịch protein đục dần sau đó đông tụ lại thành từng mảng bám vào thành ống nghiệm.

• Giải thích:

Vì thành phần chính của lòng trắng trứng là protein nên dễ bị đông tụ khi đun nóng.

2. Thí nghiệm 2: Phản ứng màu biure

• Cách tiến hành:

Cho vào ống nghiệm 1 ml dung dịch protein 10%, 1 ml dung dịch NaOH 30% và một giọt dung dịch CuSO₄ 2%. Lắc nhẹ ống nghiệm. 

• Hiện tượng:

Dung dịch xuất hiện màu tím đặc trưng.

• Giải thích:

Do tạo ra Cu(OH)₂ theo PTHH:

2NaOH + CuSO₄ → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂.

Phản ứng giữa Cu(OH)₂ với các nhóm peptit -CO-NH- tạo ra sản phẩm màu tím.

3. Thí nghiệm 3: Tính chất của một vài vật liệu polime khi đun nóng

• Cách tiến hành:

Dùng 4 kẹp sắt kẹp 4 mẫu vật liệu riêng rẽ: Mẫu màng mỏng PE, mẩu ống nhựa dẫn nước làm bằng PVC, sợi len và vải sợi xenlulozo (hoặc bông). Hơ các vật liệu này (từng thứ một) ở gần ngọn lửa vài phút. Đốt các vật liệu trên. 

• Hiện tượng:

Khi hơ nóng các vật liệu:

• PVC bị chảy ra trước khi cháy, cho nhiều khói đen, khí thoát ra có mùi xốc khó chịu.
• PE bị chảy ra thành chất lỏng, mới cháy cho khí, có một ít khói đen.
• Sợi len và vải sợi cháy mạnh, khí thoát ra không có mùi.
• Giải thích:

PVC cháy theo PTHH:

(C₂H₃Cl)n + 5/2n O₂ → 2nCO₂ + nH₂O + nHCl.

Phản ứng cho khí HCl nên có mùi xốc.

PE cháy theo PTHH:

(C₂H₂)n + 3nO₂ → 2nCO₂ + 2nH₂O.

Phản ứng cho khí CO₂ nên không có mùi xốc.

Sợi len và vải sợi xenlulozơ cháy theo PTHH:

(C₆H₁₀O₅)n + 6nO₂ → 6nCO₂ + 5nH₂O.

Vì là cacbohidrat nên khi cháy có Khí thoát ra là CO₂ không mùi 

Thí nghiệm 4: Phản ứng của một vài vật liệu polime với kiềm 

• Cách tiến hành: 

Lấy 4 ống nghiệm đựng lần lượt các chất sau: PE, PVC (ống nhựa dẫn nước), Sợi len, Xenlulozo (hoặc bông) được đánh theo thứ tự (1), (2), (3), (4)

Cho vào mỗi ống nghiệm 2 ml dung dịch NaOH 10%. Đun ống nghiệm đến sôi. Để nguội. 
Gạn lớp nước của mỗi ống nghiệm sang ống nghiệm khác riêng rẽ, ta được các dung dịch ở ống 1’ và ống 2’, ống 3’ và ống 4’.

Axit hóa ống 1’ và ống 2’ bằng HNO₃­ 20% rồi nhỏ thêm vào mỗi ống vài giọt dung dịch AgNO₃ 1%. Cho thêm vào mỗi ống nghiệm 3’, 4’ vài giọt dung dịch CuSO₄ 2%.

Quan sát rồi đun nóng cho đến sôi.

Hiện tượng 

Ống (1): Không có hiện tượng 

Ống (2): xuất hiện kết tủa trắng 

Ống (3): Xuất hiên màu tím đặc trưng

Ống (4): không có hiện tượng 

• Giải thích: 

Ống (2): có phản ứng 

(C₂H₃Cl)_n + nNaOH → (C₂H₃OH)n + NaCl 

NaOH _dư + HNO₃ → NaNO₃ + H₂O 

NaCl + AgNO₃ → AgCl + NaNO₃

Ống (3): protein bị thủy phân tạo ra các amino axit, đipeptit, tripeptit,... có phản ứng màu với Cu(OH)₂