Bài 12. Mỹ La-tinh từ năm 1945 đến năm 1991

1. Tình hình chung của các nước Mỹ La-tinh từ năm 1945 đến năm 1991:

- Chính trị:

+ Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào đấu tranh chống chế độ độc tài quân sự và sự can thiệp của Mỹ diễn ra mạnh mẽ.

+ Nhiều nước lật đổ nền độc tài thân Mỹ, lập nên chính quyền dân chủ.

+ Tuy nhiên, do sự can thiệp của Mỹ, nhiều cuộc cách mạng không thành công, hàng nghìn người ủng hộ dân chủ bị giết chết hoặc bỏ tù.

- Kinh tế:

+ Sau khi giành độc lập, các nước Mỹ La-tinh bước vào thời kỳ xây dựng và phát triển kinh tế.

+ Tuy đạt được nhiều thành tựu nhưng nhìn chung kinh tế các nước Mỹ La-tinh phát triển không ổn định.

+ Đầu những năm 1980, các nước lâm vào suy thoái, khủng hoảng, nợ nước ngoài tăng cao, lạm phát.

+ Người dân thường xuyên phải đối mặt với tình trạng khan hiếm hàng hoá, giá cả cao, thất nghiệp, khoảng cách giàu nghèo trong xã hội ngày càng lớn.

+ Di cư tìm việc làm luôn là vấn đề ở các quốc gia này.

- Đặc điểm kinh tế:

+ Nền kinh tế các nước Mỹ La-tinh thường chỉ dựa vào một ngành chủ chốt.

+ Ví dụ: Vê-nê-xu-ê-la và Mê-hi-cô dựa vào dầu mỏ; Cô-lôm-bi-a và các quốc gia Trung Mỹ dựa vào cà phê.

+ Thu nhập quốc gia bị lệ thuộc nhiều vào giá các sản phẩm này tăng hoặc giảm trên thị trường thế giới.

+ Đây là một nguyên nhân quan trọng khiến nền kinh tế của các nước này thiếu ổn định.

2. Cách mạng Cu-ba và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội:

- Bối cảnh:

+ Cu-ba là thuộc địa của Mỹ từ cuối thế kỉ XIX.

+ Tháng 3-1952, được Mỹ ủng hộ, Ba-ti-xta thiết lập nền độc tài tàn bạo, tham nhũng.

+ Nhân dân Cu-ba nổi dậy đấu tranh.

- Diễn biến:

+ Ngày 26-7-1953, Phi-đen Cát-xtơ-rô lãnh đạo 135 thanh niên tấn công pháo đài Môn-ca-da, mở ra thời kì đấu tranh vũ trang.

+ Cuộc tấn công thất bại, Phi-đen Cát-xtơ-rô bị bắt giam, sau đó phải sống lưu vong ở Mê-hi-cô.

+ Năm 1956, Phi-đen Cát-xtơ-rô cùng các đồng chí trở về Cu-ba tiến hành chiến tranh du kích.

+ Ngày 1-1-1959, chế độ độc tài Ba-ti-xta bị lật đổ, Cu-ba bước vào thời kỳ xây dựng và phát triển đất nước.

*Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội:

- Tiến hành cải cách dân chủ: cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa xí nghiệp, xây dựng chính quyền cách mạng.

- Thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

- Xây dựng kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế.

- Đối mặt với sự bao vây, cấm vận của Mỹ.

*Thành tựu:

- Xây dựng nền công nghiệp và nông nghiệp đa dạng.

- Phát triển mạnh mẽ y tế, văn hóa, thể thao.

- Tỉ lệ người biết chữ cao nhất Mỹ La-tinh (96%).

*Khó khăn và thách thức:

- Bị Mỹ bao vây và cấm vận: Gây nhiều khó khăn cho kinh tế và đời sống.

- Khủng hoảng kinh tế sau khi Liên Xô tan rã: Do thiếu viện trợ và ảnh hưởng từ chính sách cấm vận của Mỹ.

- Chậm đề ra những cải cách phù hợp: Dẫn đến khủng hoảng kinh tế kéo dài.

*Đánh giá:

- Cách mạng Cu-ba thắng lợi là một sự kiện lịch sử quan trọng, cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc ở Mỹ La-tinh.

- Cu-ba đạt được nhiều thành tựu trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, y tế.

- Tuy nhiên, Cu-ba cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là do sự bao vây, cấm vận của Mỹ.\