Câu 1: Dựa vào hình 52 - 3A và B kết hợp với hiểu biết của em về quá trình thành lập và ức chế phản xạ có điểu kiện, hãy trình bày quá trình thành lập và ức chế phản xạ có điều kiện đã thành lập để thành lập một phản xạ mới qua một ví dụ tự chọn.

Trả lời

VD: Phản xạ tiết nước bọt khi có ánh đèn.

Khi bật đèn sáng thì trung khu thị giác hưng phấn (vùng thị giác ở thùy chẩm) làm chó quay đầu về phía ánh sáng (phản xạ không điều kiện) Khi chó ăn thì trung khu điều khiển sự tiết nước bọt ở trụ não bị hưng phấn làm nước bọt tiết ra (phản xạ không điều kiện) đồng thời trung khu ăn uống ở vỏ não cũng bị hưng phấn. Bật đèn chi cho chó ăn thì trung khu thị giác và trung khu ăn uống đều hưng phấn và có sự khuếch tán các hưng phấn đó trong não tạo đường liên hệ tạm thời giữa trung khu thị giác và trung khu ăn uống. Nếu kết hợp bật đèn (trước vài giây) mới cho chó ăn, sự kết hợp lặp đi lặp lại nhiều lần thì ta thành lập được phản xạ có điều kiện ở chó là chỉ bật đèn (không cho ăn) chó vẫn tiết nước bọt.

Câu 2:

Ý NGHĨA: -PXKĐKlà cơ sở thành lập PXCĐK.
-Đảm bảo sự thích nghi về môi trường sống và điều liện sống luôn thay đổi.
-hình thành các thói quen và tập quán tốt đối với con người.

*) Giống nhau: 

-PXCĐK và PXKĐK đều là phản ứng của cơ thể đối với kích thích từ môi trường.

-Đều là những phản xạ giúp cơ thể thích nghi với những thay đổi của môi trường

-PXCĐK và PXKĐK đều có sự tham gia của cung phản xạ (các cung phản xạ gồm cơ quan thụ cảm, nơron hướng tâm, nơron li tâm và trung ương thần kinh)
*) Khác nhau:

PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN	PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
trả lời các kích thích tương ứng hay kích thích không điều kiện	trả lời các kích thích bất kì hay kích thích có điều kiện (đã được kết hợp với kích thích không điều kiện một số lần)
bẩm sinh	được thành lập ngay trong cuộc sống
bền vững	dễ mất đi khi không củng cố
có tính chất di truyền, mang tính chất chủng loại	không di truyền, có tính cá thể
số lượng hạn chế	số lượng không hạn định
cung p/xạ đơn giản	hình thành đường liên hệ tạm thời trong cung p/xạ
trung ương nằm ở trụ não, tuỷ sống	trung ương nằm ở vỏ não

 

Tính chất của phản xạ không điều kiện	Tính chất của phản xạ có điều kiện
1. Trả lời các kích thích tương ứng hay kích thích không điều kiện 2. Bẩm sinh. 3. Bền vững 4. Có tính chất di truyền, mang tính chất chủng loại 5. Số lượng hạn chế 6. Cung phản xạ đơn giản 7. Trung ương nằm ở trụ não, tuỷ sống	1. Trả lời các kích thích bất kì hay kích thích có điều kiện đã được kết hợp với kích thích không điều kiện mật số lần) 2. Hình thành trong đời sống (do học tập) 3. Dễ mất khi không củng cố 4. Có tính chất cá thể, không di truyền 5. Số lượng không hạn định 6. Hình thành đường liên hệ tạm thời 7. Trung ương chủ yếu có sự tham gia của vỏ não.

pxcdk: đọc sách , chạy xe đạp,.............

pxkdk tay chạm phải vật nóng ta rụt tay lại,.........

Để thành lập phản xạ có điều kiện cần bảo đảm các điều kiện sau đây: - Phải có sự phối hợp đúng lúc kích thích tín hiệu với kích thích củng cố. Kích thích tín hiệu phải bắt đầu trước kích thích củng cố. Nếu kích thích tín hiệu được bắt đầu đồng thời hoặc chậm hơn kích thích củng cố thì nó sẽ mất ý nghĩa tín hiệu và không gây ra được phản xạ có điều kiện. - Kích thích tín hiệu phải là một kích thích vô quan, nghĩa là không có quan hệ gì với phản xạ không điều kiện được phối hợp, đồng thời kích thích đó cũng không được quá mạnh, quá mới lạ. - Cường độ của kích thích tín hiệu phải yếu hơn cường độ của kích thích củng cố, nghĩa là phải bảo đảm sự hưng phấn do kích thích tín hiệu gây ra yếu hơn sự hưng phấn do kích thích củng cố gây ra. - Vỏ não phải toàn vẹn, hệ thần kinh con vật phải ở trạng thái hoạt động bình thường. Nếu khả năng hoạt động của não bộ giảm sút rất khó thành lập phản xạ có điều kiện. - Tiến hành thí nghiệm ở môi trường yên tĩnh, tránh các kích thích lạ vì các kích thích lạ sẽ gây phản xạ định hướng cản trở sự hình thành đường liên hệ tạm thời.

PXCĐK , PXKĐK có ý nghĩa:
- Đảm bảo sự thích nghi của con người với môi trường sống thay đổi.
- Hình thành các thói quen,tập quán tốt.

So sánh PXCĐK và PXKĐK:

- Phản xạ không điều kiện là những phản xạ:
+ Tự nhiên, bẩm sinh mà có.
+ Không dễ bị mất đi.
+ Mang tính chủng thể, di truyền.
+ Số lượng có hạn.
+ Thực hiện nhờ tuỷ sống và những bộ phận hạ đẳng của bộ não, bằng mối liên hệ thường xuyên và đơn nghĩa của sự tác động giữa các bộ phận tiếp nhận này hay bộ phận tiếp nhận khác và bằng sự phản ứng đáp lại nhất định => Cung phản xạ đơn giản.
+ Những phức thể phức tạp và những chuỗi phản xạ không điều kiện được gọi là những bản năng.

+ Ví dụ: nổi da gà, chớp mắt, mặt áo ấm khi trời lạnh.

- Phản xạ có điều kiện là những phản xạ:
+ Có được trong đời sống, được hình thành trong những điều kiện nhất định.
+ Dễ bị mất đi nếu không được củng cố, tập luyện.
+ Mang tính cá nhân, không di truyền.
+ Số lượng vô hạn.
+ Được hình thành bằng cách tạo nên những dây liên lạc tạm thời trong vỏ não => Cung phản xạ phức tạp, có đường liên hệ tạm thời.

+ Ví dụ: viết, đọc, đi xe.

Giống nhau:

- Ý nghĩa và quá trình thành lập phản xạ có điều kiện

- Điều kiện thành lập và ức chế phản xạ có điều kiện

Khác nhau:

- Mức độ phức tạp phản xạ có điều kiện ở người cao hơn động vật

- Số lượng phản xạ có điều kiện ở người nhiều hơn động vật 

- Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống động vật: Đảm bảo sự thích nghi với môi trường và điều kiện sống luôn thay đổi

- Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống con người: Hình thành các thói quen tốt và từ bỏ thói hư,tật xấu 

a. Thế nào là phản xạ có điều kiện, phản xạ không điều kiện?

- Phản xạ có điều kiện là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể,là kết quả của quá trình học tập,rèn luyện 

- Phản xạ không điều kiện là phản xạ sinh ra đã có,không cần học tập 

 Mỗi loại cho 1 ví dụ minh họa

- Ví dụ phản xạ có điều kiện: Không dại mà chơi đùa với lửa 

- Ví dụ phản xạ không điều kiện: Tay chạm phải vật nóng thì rụt tay lại

b. Trình bày quá trình ức chế một PXCĐK mà em biết

Ví dụ: Phản xạ tiết nước bọt khi có ánh đèn

Khi bật đèn sáng thì trung khu thị giác hưng phấn (vùng thị giác ở thùy chẩm) làm chó quay đầu về phía ánh sáng (phản xạ không điều kiện)

Khi chó ăn thì trung khu điều khiển sự tiết nước bọt ở trụ não bị hưng phấn làm nước bọt tiết ra (phản xạ không điều kiện) đồng thời trung khu ăn uống ở vỏ não cũng bị hưng phấn

Bật đèn chi cho chó ăn thì trung khu thị giác và trung khu ăn uống đều hưng phấn và có sự khuếch tán các hưng phấn đó trong não tạo đường liên hệ tạm thời giữa trung khu thị giác và trung khu ăn uống

Nếu kết hợp bật đèn (trước vài giây) mới cho chó ăn, sự kết hợp lặp đi lặp lại nhiều lần thì ta thành lập được phản xạ có điều kiện ở chó là chỉ bật đèn (không cho ăn) chó vẫn tiết nước bọt

Nguồn: https://hoc24.vn/cau-hoi/cho-1-vi-du-ve-pxcdk-ma-phan-xa-nay-da-bi-uc-che.182376147445

c.Ý nghĩa của việc thành lập một PXCĐK trong đời sống

*Ý nghĩa:

- Đảm bảo cơ thể thích nghi với môi trường và điều kiện sống luôn thay đổi

- Hình thành các thói quen tập quán tốt

- Từ bỏ các thói hư,tật xấu 

a.

-Phản xạ có điều kiện là phản xạ được hình thành trong đời sống của cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm

VD: Qua ngã tư thấy đèn đỏ vội dừng xe trước vạch kẻ.

- Phản xạ không có điều kiện là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập.

VD: Khi chào đời đã biết khóc.

b. Ức chế phản xạ có điều kiện: Khi phản xạ không được củng cố thường xuyên, phản xạ sẽ mất dần.

c. Ý nghĩa: giúp cho con người thích nghi với các thói quen và điều kiện sống.