Bài 2. Tri thức lịch sử và cuộc sống

Hướng dẫn giải

- Cần phải nghiên cứu, phục dựng lại lịch sử, vì:

+ Tìm hiểu về quá khứ lịch sử, tìm hiểu về cội nguồn tổ tiên là nhu cầu tự thân của con người. Từ rất xa xưa, con người đã quan tâm đến việc tìm hiểu về cội nguồn của bản thân, gia đình, dòng họ, cộng đồng…

+ Nhiều sự kiện, quá trình lịch sử hiện nay vẫn còn là bí ẩn, những bí ẩn này đã thôi thúc lớp người đi sau tham gia tìm tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức chung, làm giàu tri thức lịch sử.

- Ý nghĩa và vai trò của tri thức lịch sử:

+ Cung cấp những hiểu biết về quá khứ lịch sử của chính con người và xã hội loài người. Nhờ đó, con người biết được nguồn gốc, tổ tiên của bản thân, gia đình, dòng họ, dân tộc và nhân loại.

+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng nhiều bài học kinh nghiệm từ quá khứ để phục vụ cho cuộc sống hiện tại và dự đoán tương lai.

+ Hiểu biết về lịch sử là những yếu tố quan trọng tạo nên ý thức dân tộc và bản sắc văn hóa của cộng đồng, dân tộc đó.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Theo Ngô Sĩ Liên và các sử thần nhà Lê “Sử để ghi việc, mà việc hay hoặc dở đều dùng làm gương cho đời sau”. 

Quá khứ, hiện tại và tương lai không tách biệt mà luôn luôn gắn bó, liên hệ chặt chẽ với nhau. Để hiểu biết hiệu tại, dự đoán và có niềm tin vào tương lai, người ta không thể không tìm hiểu quá khứ, bởi vì hiện tại luôn kế thừa và được xây dựng trên nền tảng của những gì quá khứ để lại. 

Còn theo Hồ Chí Minh “Dân ta phải biết sử ta, Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”.

Con người ai cũng phải biết về cội nguồn của mình, chúng taa phải tìm hiểu về cội nguồn của bản thân, gia đình, dòng họ và cộng đồng, phải biết mình là ai. Đồng thời cũng luôn tìm cách lưu giữ, truyền lại cho thế hệ sau những kinh nghiệm truyền thống, tri thức, khát vọng.

Như vậy, những thông tin hữu ích về quá khứ của chính con người và xã hội loài người đều do lịch sử cung cấp. Nhờ đó mà con người biết được về nguồn gốc, tổ tiên của bản thân, gia đình, dòng họ và toàn nhân loại.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- HS tìm hiểu về truyền thống ngôi trường đang học dựa trên các ý chính sau:

+ Ngôi trường có bề dày bao nhiêu năm xây dựng và phát triển.

+ Chú trọng xây dựng chuyên môn như thế nào.

+ Các truyền hoạt động ngoại khóa (truyền thống Uống nước nhớ nguồn, tham gia các phòng trao, hoạt động tri ân thầy cô, kỉ niệm các ngày lễ lớn, tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn trong địa phương,...).

- Cảm xúc của em khi biết được những thông tin đó:

+ Tự hào khi biết được những truyền thống tốt đẹp của nhà trường.

+ Tự nhắc nhở bản thân phải cố gắng học tập và rèn luyện tốt hơn nữa để xứng đáng là HS trong ngôi trường giàu truyền thống.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Phải đặt ra vấn đề học tập, khám phá lịch sử suốt đời vì:

+ Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta luôn cần hiều biết và vận dụng những tri thức, kinh nghiệm từ quá khứ vào cuộc sống hiện tại, định hướng cho tương lai.

+ Nhiều sự kiện lịch sử, quá trình lịch sử đến nay vẫn còn là bí ẩn. Đây chính là cơ hội thôi thúc lớp người đi sau tham gia tìm tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức chung, làm giàu tri thức lịch sử.

+ Khám phá lịch sử giúp chúng ta biết được những thành tựu văn minh nhân loại qua các thời kì, hiểu được những kinh nghiệm, rút ra được những bài học có giá trị lịch sử từ các nước khác, phòng tránh được những sai lầm.

+ Hiểu biết sâu sắc về lịch sử dân tộc Việt Nam và của các nước khác giúp chúng ta hội nhập thành công.

+ Ngày nay, tri thức lịch sử và văn hóa chính là cội nguồn cảm hứng và ý tưởng sáng tạo trong các ngành công nghiệp văn hóa, phát triển du lịch, tạo cơ hội nghề nghiệp mới.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Một số bộ phim có sử dụng chất liệu và tri thức lịch sử:

+ Phim: Mùi cỏ cháy của đạo diễn Nguyễn Hữu Mười.

+ Phim: Ván bài lật ngửa của đạo diễn Khôi Nguyên.

+ Phim: Chớp mắt cùng số phận của đạo diễn Lê Ngọc Linh.

+ Phim: Vĩ tuyến 17 ngày và đêm của đạo diễn Hải Ninh

+ Phim: Hoa Ban đỏ của đạo diễn Bạch Diệp.

+ Phim: Kí ức Điện Biên của đạo diễn Đỗ Minh Tuấn

+ Phim: Đường lên Điện Biên của đạo diễn Bùi Tuấn Dũng

- Một số chương trình truyền hình có sử dụng chất liệu và tri thức lịch sử:

+ Chương trình: Kí ức vui vẻ được công chiếu trên kênh VTV3

+ Chương trình: Theo dòng lịch sử được công chiếu trên kênh VTV2

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Chúng ta có thể học tập lịch sử qua rất nhiều hình thức như: Tham quan tại các bảo tàng, các khu tưởng niệm, di tích; hoặc tìm hiểu lịch sử qua việc đọc sách, truyện, xem phim, nghe các bài hát, câu chuyện liên quan đến sự kiện, nhân vật lịch sử qua đài, mạng youtube,….

- Hình thức giúp em có hứng thú và đạt hiệu quả cao nhất là xem các bộ phim hoạt hình, hoặc các bộ phim tài liệu, phim dựng lại lịch sử,…

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Vai trò của tri thức lịch sử:

+ Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội

+ Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng

+ Là cơ sở để các cộng đồng cùng chung sống và phát triển bền vững

- Ý nghĩa của tri thức lịch sử:

+ Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, về bản sắc của cá nhân và cộng đồng trong mọi thời đại. Hiểu biết về cội nguồn, bản sắc là cơ sở để con người hiểu về chỉnh minh và thế giới. Đây là nền tảng để tồn tại, giữ gìn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hoá cộng đồng và chung sống trong một thế giới đa dạng.

+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng thành công nhiều bài học kinh nghiệm trong cuộc sống, tránh lặp lại những sai lầm từ quá khứ.

+ Tri thức lịch sử còn giúp con người có thể dự báo chính xác về thời cơ và nguy cơ trong tương lai, hoặc thấy được chiều hướng vận động, phát triển của hiện tại.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Quan điểm cho rằng: "Học tập lịch sử chỉ diễn ra ở trong các lớp học và khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên" là sai.

- Giải thích: Việc học tập và khám phá lịch sử không chỉ diễn ra ở trong các lớp học, khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên, mà là học tập, khám phá suốt đời. Bởi vì:

+ Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta luôn cần hiều biết và vận dụng những tri thức, kinh nghiệm từ quá khứ vào cuộc sống hiện tại, định hướng cho tương lai.

+ Nhiều sự kiện lịch sử, quá trình lịch sử đến nay vẫn còn là bí ẩn. Đây chính là cơ hội thôi thúc lớp người đi sau tham gia tìm tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức chung, làm giàu tri thức lịch sử. 

+ Khám phá lịch sử giúp chúng ta biết được những thành tựu văn minh nhân loại qua các thời kì, hiểu được những kinh nghiệm, rút ra được những bài học có giá trị lịch sử từ các nước khác, phòng tránh được những sai lầm. 

+ Hiểu biết sâu sắc về lịch sử dân tộc Việt Nam và của các nước khác giúp chúng ta hội nhập thành công.

+ Ngày nay, tri thức lịch sử và văn hóa chính là cội nguồn cảm hứng và ý tưởng sáng tạo trong các ngành công nghiệp văn hóa, phát triển du lịch, tạo cơ hội nghề nghiệp mới. 

(Trả lời bởi Minh Lệ)