Bài 14: Khái quát cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chí Minh

Mở đầu (SGK Cánh Diều - Trang 83)

Hướng dẫn giải

Những yếu tố ảnh hưởng đến cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
- Gia đình:

+ Cha của Người, cụ Nguyễn Sinh Sắc là một nhà nho yêu nước, thương dân, có ảnh hưởng lớn đến tư tưởng và nhân cách của Người.
+ Mẹ của Người, bà Hoàng Thị Loan là một người phụ nữ tảo tần, hiền hậu, thương yêu con cái.
- Quê hương: Làng Sen và quê hương Nghệ An với truyền thống yêu nước, hiếu học đã hun đúc nên tình yêu quê hương, đất nước và lòng căm thù giặc ngoại xâm trong Người.
- Thời đại: Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, đất nước Việt Nam đang trong ách thống trị của thực dân Pháp, xã hội có nhiều bất công, con người chịu nhiều áp bức, bóc lột.
- Những người thầy, người bạn: Những người thầy, người bạn đã truyền cho Người lòng yêu nước, tinh thần yêu chuộng tự do, công lý và ý chí quyết tâm giải phóng dân tộc.
- Bản thân: Chủ tịch Hồ Chí Minh là một người có ý chí quyết tâm, nghị lực phi thường, không ngừng học hỏi, rèn luyện và cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Tiểu sử và tiến trình hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
1. Tiểu sử:

- Sinh ngày 19/5/1890 tại làng Sen, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
- Năm 1911, Người ra đi tìm đường cứu nước.
- Trải qua nhiều năm bôn ba khắp năm châu bốn biển, Người tìm hiểu về các cuộc cách mạng trên thế giới, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp.
- Năm 1930, Người chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tại Hương Cảng (Trung Quốc).
- Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam giành thắng lợi trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, thống nhất đất nước.
- Người qua đời ngày 2/9/1969 tại Hà Nội.
2. Tiến trình hoạt động cách mạng:

- Giai đoạn 1911-1930: Tìm đường cứu nước.
- Giai đoạn 1930-1945: Lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam phát triển.
- Giai đoạn 1945-1969: Lãnh đạo nhân dân Việt Nam giành thắng lợi trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
3. Những đóng góp to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh:

- Lãnh đạo thành công Cách mạng tháng Tám, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Lãnh đạo nhân dân Việt Nam chiến thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
- Là nhà tư tưởng lớn, nhà văn, nhà thơ, nhà báo lỗi lạc.
- Là tấm gương sáng về đạo đức, lối sống cho thế hệ mai sau.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1 (SGK Cánh Diều - Trang 85)

Hướng dẫn giải

Yếu tố về hoàn cảnh đất nước, quê hương và gia đình ảnh hưởng đến cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
- Hoàn cảnh đất nước:

+ Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, Việt Nam đang trong ách thống trị của thực dân Pháp.
+ Xã hội có nhiều bất công, con người chịu nhiều áp bức, bóc lột.
+ Nạn đói kém, thất học, dịch bệnh hoành hành.
+ Phong trào yêu nước chống Pháp liên tiếp thất bại.
- Quê hương:

+ Làng Sen và quê hương Nghệ An với truyền thống yêu nước, hiếu học đã hun đúc nên tình yêu quê hương, đất nước và lòng căm thù giặc ngoại xâm trong Người.
+ Nhiều nhà nho yêu nước, sĩ phu yêu nước đã ảnh hưởng đến tư tưởng của Người.
- Gia đình:

+ Cha của Người, cụ Nguyễn Sinh Sắc là một nhà nho yêu nước, thương dân, có ảnh hưởng lớn đến tư tưởng và nhân cách của Người.
+ Mẹ của Người, bà Hoàng Thị Loan là một người phụ nữ tảo tần, hiền hậu, thương yêu con cái.

Khẳng định: Đến đầu thế kỉ XX, sự nghiệp cứu nước và giải phóng dân tộc Việt Nam "lâm vào tình hình đen tối tưởng như không có đường ra" vì:
- Các phong trào yêu nước chống Pháp liên tiếp thất bại:

+ Phong trào Cần Vương (1885-1896) thất bại.
+ Phong trào Duy Tân (1906-1913) thất bại.
+ Phong trào Đông Du (1905-1908) thất bại.
- Nền kinh tế Việt Nam bị Pháp thống trị:

+ Pháp vơ vét tài nguyên, bóc lột sức lao động của người Việt.
+ Nông nghiệp, công nghiệp, thủ công nghiệp đều bị sa sút.
+ Nạn đói kém, thất học, dịch bệnh hoành hành.
- Nho giáo suy đồi:

+ Nho giáo không còn phù hợp với yêu cầu của thời đại.
+ Nhiều nho sĩ đã sa vào lối sống ích kỷ, hưởng thụ.
- Giai cấp tư sản non trẻ, yếu ớt: Giai cấp tư sản chưa có đủ sức mạnh để lãnh đạo phong trào cách mạng.
- Chưa có một tổ chức chính trị thống nhất: Các phong trào yêu nước đều hoạt động lẻ tẻ, thiếu sự liên kết.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 2 (SGK Cánh Diều - Trang 88)

Hướng dẫn giải

Những nét chính về tiểu sử và cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
1. Tiểu sử:

- Sinh: 19/5/1890 tại làng Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An.
- Tên khai sinh: Nguyễn Sinh Cung.
- Tên khi đi học: Nguyễn Tất Thành.
- Tên hoạt động cách mạng: Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh.
- Mất: 2/9/1969 tại Hà Nội.
2. Cuộc đời hoạt động cách mạng:

a) Giai đoạn 1911-1930:

- 1911: Ra đi tìm đường cứu nước.
- 1919: Gửi bản yêu sách 8 điểm tới Hội nghị Versailles.
- 1920: Tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp.
- 1924: Tham dự Đại hội V Quốc tế Cộng sản.
- 1930: Chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
b) Giai đoạn 1930-1945:

- 1930-1931: Lãnh đạo phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh.
- 1936: Chủ trì Hội nghị thành lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương.
- 1941: Chủ trì Hội nghị thành lập Việt Nam Độc lập Đồng minh (Việt Minh).
- 1945: Lãnh đạo Cách mạng tháng Tám, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
c) Giai đoạn 1945-1969:

- 1945-1954: Lãnh đạo nhân dân Việt Nam kháng chiến chống thực dân Pháp.
- 1954-1969: Lãnh đạo nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
- 1969: Qua đời tại Hà Nội.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Luyện tập 1 (SGK Cánh Diều - Trang 88)

Hướng dẫn giải

1890

1911

1920 – 1930

1941 - 1945

Hồ Chí Minh sinh ngày 19-5- 1890 tỉnh Nghệ An. 

Nguyễn Tất Thành lấy tên là Văn Ba, rời Sài Gòn (1911) sang phương Tây tìm đường cứu nước.

Người đi qua nhiều nước từ Châu Á, châu Âu đến châu Phi

Năm 1941, Nguyễn Ái Quốc trở về nước. 

Giữa tháng 8-1945, Hồ Chí Minh cùng với Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo toàn dân tổng khởi nghĩa giành chính quyền thành công, đưa tới sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (2-9-1945).

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Vận dụng 2 (SGK Cánh Diều - Trang 88)

Hướng dẫn giải

Tiến trình hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1920 - 1969):
- 1920:

+ Tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp.
+ Tham gia các hoạt động của phong trào công nhân Pháp.
- 1924:

+ Tham dự Đại hội V Quốc tế Cộng sản.
+ Thực hiện các bài giảng về chủ nghĩa Mác - Lênin cho các thanh niên Việt Nam tại Paris.
- 1925:

+ Thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.
+ Ra báo Thanh niên, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.
- 1930:

+ Chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tại Hương Cảng (Trung Quốc).
-1931:

+ Trở về Việt Nam, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng.
- 1936:

+ Chủ trì Hội nghị thành lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương.
- 1941:

+ Chủ trì Hội nghị thành lập Việt Nam Độc lập Đồng minh (Việt Minh).
- 1945:

+ Lãnh đạo Cách mạng tháng Tám, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
+ Đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- 1946:

+ Ký Hiệp định Sơ bộ với Pháp.

+ Kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ.
- 1954:

+ Chiến thắng Điện Biên Phủ.
+ Tham dự Hội nghị Giơ-ne-vơ.
- 1954-1969:

+ Lãnh đạo nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
+ Qua đời tại Hà Nội.
Tư liệu:

- Sách:
+ Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam (1930-2020), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật, 2020.
+ Hồ Chí Minh - Cuộc đời và sự nghiệp, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2020.
- Bài báo:
+ "30 năm đổi mới: Những thành tựu và bài học kinh nghiệm trong hoạt động đối ngoại của Việt Nam", Tạp chí Cộng sản, số 12/2016.
+ "Việt Nam trên trường quốc tế: Vị thế và vai trò ngày càng nâng cao", Báo Nhân dân, ngày 2/9/2023.
- Video:
+ "Lịch sử đối ngoại Việt Nam (1945-2020)", Kênh Youtube "Bộ Ngoại giao Việt Nam", 2020.
+ "Việt Nam trên trường quốc tế", Kênh Youtube "VTV24", 2023.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Vận dụng 3 (SGK Cánh Diều - Trang 88)

Hướng dẫn giải

Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 1/1930) là một sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong phong trào cách mạng Việt Nam.

Dưới sự chủ trì của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hội nghị đã thống nhất thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam.

Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo, đã xác định đường lối, mục tiêu cách mạng của Đảng.

Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là một bước ngoặt lịch sử, đưa phong trào cách mạng Việt Nam từ giai đoạn tự phát sang giai đoạn tự giác, có đường lối, mục tiêu rõ ràng.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân Việt Nam đã giành được nhiều thắng lợi to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và xây dựng đất nước.

Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam là một dấu mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)