Bài 11: Thành tựu cơ bản và bài học của công cuộc Đổi mới ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay

Mở đầu (SGK Cánh Diều - Trang 65)

Hướng dẫn giải

(*) Thành tựu:
- Về kinh tế:
+ GDP tăng trưởng bình quân trên 7%/năm.
+ Xóa đói giảm nghèo đạt kết quả to lớn, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 58% năm 1993 xuống còn 2,35% năm 2022.
+ Kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh, Việt Nam gia nhập WTO và nhiều Hiệp định thương mại tự do.
- Về xã hội:
+ Nâng cao đời sống người dân, cải thiện giáo dục, y tế.
+ Mở rộng dân chủ, đảm bảo quyền con người.
- Về đối ngoại:
+ Nâng cao vị thế quốc tế, quan hệ đối ngoại rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa.
(*) Bài học kinh nghiệm:

- Lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam: Giữ vững đường lối đổi mới, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội.
- Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc: Động viên mọi người cùng chung tay góp sức xây dựng đất nước.
- Kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và xã hội: Đảm bảo phát triển bền vững, công bằng và tiến bộ xã hội.
- Mở rộng hội nhập quốc tế: Tăng cường hợp tác quốc tế, tranh thủ nguồn lực bên ngoài cho phát triển.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1.a (SGK Cánh Diều - Trang 66)

Hướng dẫn giải

(*) Thành tựu cơ bản của công cuộc Đổi mới ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay trên lĩnh vực chính trị:
- Hoàn thiện hệ thống chính trị:

+ Hiến pháp: Được sửa đổi nhiều lần để phù hợp với tình hình mới, đảm bảo quyền lực thuộc về nhân dân.
+ Bộ máy nhà nước được hoàn thiện
+ Hệ thống chính trị: Hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Mở rộng dân chủ:

+ Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí được phát huy: Báo chí ngày càng đa dạng, nhiều kênh thông tin cập nhật.
+ Quyền tham gia của người dân vào các hoạt động xã hội được tăng cường:
-> Tham gia đóng góp ý kiến vào các dự án luật, các chủ trương, chính sách của Nhà nước.
-> Tham gia bầu cử, ứng cử vào các cơ quan nhà nước.
-> Tham gia giám sát hoạt động của Nhà nước và các cơ quan chức năng.
- Tăng cường pháp chế:

+ Hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện: Luật pháp được xây dựng, sửa đổi và thi hành nghiêm minh, đảm bảo công bằng và phù hợp với thực tiễn.
+ Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật: Cán bộ, đảng viên, nhân dân ngày càng ý thức được vai trò, tầm quan trọng của pháp luật.
- Nâng cao hiệu quả hoạt động của Nhà nước:

+ Cải cách hành chính: Giảm bớt thủ tục hành chính rườm rà, phiền hà, nâng cao chất lượng phục vụ người dân.
+ Chống tham nhũng, lãng phí: Thực hiện đồng bộ các giải pháp, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
(*) Ví dụ cụ thể về việc phát huy quyền dân chủ của người dân ở Việt Nam hiện nay:
- Tham gia đóng góp ý kiến vào các dự án luật, các chủ trương, chính sách của Nhà nước:
+ Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và các bộ, ngành thường xuyên đăng tải các dự án luật, chủ trương, chính sách để người dân tham gia góp ý.
+ Các cuộc hội thảo, lấy ý kiến nhân dân được tổ chức thường xuyên để người dân trực tiếp tham gia đóng góp ý kiến.
- Tham gia bầu cử, ứng cử vào các cơ quan nhà nước:
+ Tỷ lệ cử tri đi bầu cử ngày càng cao, thể hiện ý thức và trách nhiệm của người dân.
+ Nhiều người dân tham gia ứng cử vào các cơ quan nhà nước, góp phần nâng cao chất lượng đại biểu.
- Tham gia giám sát hoạt động của Nhà nước và các cơ quan chức năng:
+ Người dân có quyền tố giác, kiến nghị khi phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật.
+ Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tiếp thu, giải quyết kiến nghị của người dân.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1.b (SGK Cánh Diều - Trang 68)

Hướng dẫn giải

- Sau 10 năm đổi mới (1986 – 1995), Việt Nam đã vượt qua khủng hoảng kinh tế- xã hội. 

- Tăng trưởng kinh tế ở mức khá cao, quy mô nền kinh tế không ngừng được mở rộng. 

- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

- Kinh tế đối ngoại phát triển nhanh.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1.c (SGK Cánh Diều - Trang 69)

Hướng dẫn giải

Thành tựu cơ bản của công cuộc Đổi mới ở Việt Nam trên lĩnh vực xã hội từ năm 1986 đến nay:
- Giảm nghèo:

+ Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh: Từ 58% năm 1993 xuống còn 2,35% năm 2022.
+ Đời sống người dân được cải thiện: Thu nhập bình quân đầu người năm 2023 đạt 4.100 USD, gấp 17 lần so với năm 1986.
- Giáo dục:

+ Tỷ lệ biết chữ: 97,7%
+ Hệ thống giáo dục phát triển: Mạng lưới trường học được mở rộng, chất lượng giáo dục được nâng cao.
+ Nhiều người Việt Nam đạt học vị cao: Tiến sĩ, Thạc sĩ.
- Y tế:

+ Tuổi thọ trung bình: 73,6 tuổi.
+ Tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh: 12,6‰.
+ Hệ thống y tế phát triển: Mạng lưới y tế được mở rộng, chất lượng khám chữa bệnh được nâng cao.
- Văn hóa:

+ Nền văn hóa đa dạng, phong phú: Nhiều di sản văn hóa được UNESCO công nhận.
+ Hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch phát triển: Góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân.
- An sinh xã hội:

 +Chính sách an sinh xã hội được quan tâm: Hỗ trợ người nghèo, người già, người tàn tật...
+ Mạng lưới an sinh xã hội được mở rộng: Góp phần đảm bảo an sinh cho người dân

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1.d (SGK Cánh Diều - Trang 70)

Hướng dẫn giải

(*) Thành tựu cơ bản của công cuộc Đổi mới ở Việt Nam trên lĩnh vực văn hóa từ năm 1986 đến nay:
1. Đa dạng hóa các loại hình văn hóa:

- Phát triển mạnh mẽ các loại hình văn hóa nghệ thuật: Âm nhạc, sân khấu, điện ảnh, văn học...
- Nâng cao chất lượng các chương trình văn hóa nghệ thuật.
- Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
2. Mở rộng giao lưu văn hóa quốc tế:

- Tham gia nhiều hoạt động giao lưu văn hóa quốc tế.
- Giới thiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới.
- Học hỏi tinh hoa văn hóa của các nước.
3. Nâng cao đời sống văn hóa của người dân:

- Tiếp cận thông tin văn hóa dễ dàng hơn.
- Nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao.
- Ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa được nâng lên.

(*) Một số di sản văn hóa ở Việt Nam được UNESCO ghi danh:

- Quần thể di tích Cố đô Huế: Nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo của triều đại nhà Nguyễn.
- Vịnh Hạ Long: Kỳ quan thiên nhiên thế giới với hàng nghìn đảo đá vôi và hang động tuyệt đẹp.
- Phố cổ Hội An: Khu phố cổ ven sông Thu Bồn với những ngôi nhà cổ kính và kiến trúc độc đáo.
- Thành nhà Hồ: Di sản văn hóa thế giới với những giá trị kiến trúc quân sự độc đáo.
- Khu đền tháp Mỹ Sơn: Di sản văn hóa thế giới với những đền tháp Chămpa cổ kính.
- Nhã nhạc cung đình Huế: Di sản văn hóa phi vật thể thế giới với những giai điệu du dương, thanh tao.
- Ca trù: Di sản văn hóa phi vật thể thế giới với những điệu hát, múa và lời ca độc đáo.
- Nghệ thuật Bài chòi: Di sản văn hóa phi vật thể thế giới với những vần thơ, điệu hát và trò chơi dân gian độc đáo.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1.e (SGK Cánh Diều - Trang 71)

Hướng dẫn giải

Những thành tựu cơ bản trong công cuộc Đổi mới ở Việt Nam trên lĩnh vực hội nhập quốc tế từ năm 1986 đến nay:
- Mở rộng quan hệ đối ngoại:

+ Thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 190 quốc gia và vùng lãnh thổ.
+ Tham gia nhiều tổ chức quốc tế và khu vực.
+ Nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam.
- Tham gia các Hiệp định thương mại tự do:

+ Gia nhập WTO năm 2007.
+ Ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do: EVFTA, CPTPP, RCEP...
+ Mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài.
- Hợp tác quốc tế:

+ Tăng cường hợp tác quốc tế trên nhiều lĩnh vực: Kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học công nghệ...
+ Tiếp nhận viện trợ quốc tế.
+ Góp phần vào giải quyết các vấn đề quốc tế.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 2 (SGK Cánh Diều - Trang 72)

Hướng dẫn giải

- Giữ vững sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam:

+ Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả quốc gia, dân tộc.
+ Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là yếu tố quyết định thắng lợi của công cuộc Đổi mới.
- Kết hợp hài hòa giữa lợi ích quốc gia, dân tộc với lợi ích quốc tế:

+ Việt Nam kiên định đường lối độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.
+ Việt Nam chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, trên cơ sở giữ gìn độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích quốc gia.
- Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc:

+ Đại đoàn kết toàn dân tộc là truyền thống quý báu của dân tộc ta.
+ Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc là một trong những bài học kinh nghiệm quan trọng của công cuộc Đổi mới.

- Đổi mới tư duy, đổi mới cách làm việc:

+ Đổi mới tư duy là một khâu đột phá quan trọng trong công cuộc Đổi mới.
+ Cần đổi mới cách làm việc, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.
- Khuyến khích sáng tạo, đổi mới:

+ Cần khuyến khích sáng tạo, đổi mới trong mọi lĩnh vực.
+ Cần tạo môi trường thuận lợi cho phát triển khoa học, công nghệ.
- Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa:

+ Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là Nhà nước của dân, do dân, vì dân.
+ Cần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày càng vững mạnh.
- Phòng chống tham nhũng, lãng phí:

+ Tham nhũng, lãng phí là những tệ nạn nguy hại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công cuộc Đổi mới.
+ Cần kiên quyết phòng chống tham nhũng, lãng phí.
- Bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu:

+ Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách.
+ Cần ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.
- Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo:

+ Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu.
+ Cần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Luyện tập 1 (SGK Cánh Diều - Trang 72)

Hướng dẫn giải

Lĩnh vực

Thành tựu cơ bản

 

 

 

 

Chính trị

- Hình thành hệ thống quan điểm lí luận về đường lối Đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

- Tình hình chính trị, xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được bảo đảm và tăng cường.

- Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa được phát huy và ngày càng mở rộng; khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố và tăng cường.

- Công tác xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hệ thống chính trị được đẩy mạnh.

- Độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa được giữ vững.

 

 

Kinh tế

- Sau 10 năm đổi mới (1986 – 1995), Việt Nam đã vượt qua khủng hoảng kinh tế- xã hội. 

- Tăng trưởng kinh tế ở mức khá cao, quy mô nền kinh tế không ngừng được mở rộng. 

- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

- Kinh tế đối ngoại phát triển nhanh.

 

 

Xã hội

- Trong quá trình Đổi mới, nhiều vấn đề xã hội được quan tâm giải quyết và đạt những kết quả nổi bật.

- Số lao động được tạo việc làm trong nước hằng năm tăng lên, trung bình khoảng hơn 1 triệu người mỗi năm.

- Công tác xoá đói giảm nghèo đạt nhiều kết quả ấn tượng, được cộng đồng quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. 

- Đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao. 

 

 

 

 

 

Văn hóa

- Trong thời kì Đổi mới, nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc được chú trọng xây dựng và phát triển; đời sống văn hoá được cải thiện; giao lưu, hợp tác và hội nhập quốc tế về văn hoá được mở rộng.

- Việt Nam đã chú trọng bảo tồn, kế thừa và phát huy nhiều giá trị văn hoá truyền thống, di sản văn hoá của dân tộc. 

- Các lĩnh vực, loại hình, sản phẩm văn hoá phát triển ngày càng phong phú, đa dạng. 

- Lĩnh vực giáo dục, đào tạo và khoa học công nghệ có nhiều tiến bộ. Việt Nam đã hoàn thành xoá mù chữ, đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học vào năm 2000, đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở năm 2010. 

 

 

Hội nhập

 quốc tế

- Mở rộng quan hệ hợp tác với các quốc gia và vùng lãnh thổ, các tổ chức khu vực và quốc tế.

- Tham gia các hiệp ước, hiệp định song phương và đa phương về thương mại, an ninh, ngoại giao, trao đổi văn hoá, du lịch,...

- Đề xuất sáng kiến và tham gia giải quyết các vấn đề chính trị, xã hội, an ninh, kinh tế,... của khu vực và quốc tế.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Vận dụng 2 (SGK Cánh Diều - Trang 72)

Hướng dẫn giải

Trong quá trình công cuộc Đổi mới từ năm 1986 đến nay, Hà Nội đã đạt được nhiều thành tựu đáng chú ý về mặt kinh tế và xã hội. Dưới đây là một số thành tựu đáng kể của thành phố Hà Nội trong giai đoạn này:

Tăng trưởng kinh tế ấn tượng: Hà Nội đã đạt được tăng trưởng kinh tế đáng kể trong suốt thời gian Đổi mới. Sản phẩm quốc nội, dịch vụ và du lịch đều phát triển mạnh mẽ, đóng góp lớn vào GDP của đất nước.

Phát triển cơ sở hạ tầng: Hà Nội đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật, và các công trình công cộng. Các tuyến đường, cầu cảng, và hệ thống giao thông công cộng đã được mở rộng và cải thiện, giúp giảm ùn tắc giao thông và tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế.

Phát triển khu công nghiệp và dịch vụ: Hà Nội đã thu hút nhiều dự án đầu tư từ trong và ngoài nước vào các khu công nghiệp và dịch vụ. Sự phát triển của các khu vực này đã tạo ra nhiều việc làm mới, nâng cao thu nhập cho người lao động và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của thành phố.

Nâng cao chất lượng giáo dục và y tế: Hà Nội đã đầu tư vào giáo dục và y tế, cải thiện đáng kể chất lượng dịch vụ giáo dục và y tế cho người dân. Mạng lưới trường học và bệnh viện được mở rộng và nâng cấp, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của cộng đồng.

Phát triển du lịch và văn hóa: Hà Nội, với di sản văn hóa lâu đời và những danh thắng lịch sử, đã trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn. Sự phát triển của du lịch đã tạo ra nguồn thu nhập mới, đồng thời giới thiệu văn hóa và lịch sử của Việt Nam đến du khách quốc tế.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)