Bài 10: Khái quát về công cuộc đổi mới từ năm 1986 đến nay

Mở đầu (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 61)

Hướng dẫn giải

Công cuộc Đổi mới đất nước ở Việt Nam đã trải qua 4 giai đoạn chính:
(*) Giai đoạn 1986 - 1991:

- Nội dung:
+ Khởi công công cuộc Đổi mới với trọng tâm là xóa bỏ bao cấp, tập trung vào phát triển kinh tế.
+ Từng bước tháo gỡ các cơ chế cũ, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
+ Mở cửa hội nhập quốc tế, thu hút đầu tư nước ngoài.
- Thành tựu:
+ Nền kinh tế có bước phát triển, thoát khỏi khủng hoảng.
+ Đời sống nhân dân được cải thiện.
(*) Giai đoạn 1991 - 2006:

- Nội dung:
+ Tiếp tục hoàn thiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
+ Phát triển kinh tế gắn với thực hiện công bằng xã hội.
+ Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
+ Mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc tế sâu rộng.
- Thành tựu:
+ Kinh tế tăng trưởng nhanh, GDP tăng bình quân 7,5%/năm.
+ Xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân.
+ Việt Nam gia nhập ASEAN (1995), APEC (1998) và WTO (2007).
(*) Giai đoạn 2006 - 2016:

- Nội dung:
+ Tập trung vào phát triển bền vững, nâng cao chất lượng tăng trưởng.
+ Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
+ Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
+ Xây dựng xã hội hội nhập, văn minh.
- Thành tựu:
+ Kinh tế tiếp tục tăng trưởng, GDP bình quân đầu người đạt 2.087 USD (2016).
+ Nâng cao vị thế quốc tế, tham gia tích cực vào các hoạt động quốc tế.
(*) Giai đoạn 2016 - nay:

- Nội dung:
+ Tiếp tục đẩy mạnh công cuộc Đổi mới, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
+ Nâng cao chất lượng tăng trưởng, hướng đến phát triển bền vững.
+ Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
+ Xây dựng xã hội hội nhập, văn minh, phát triển.
- Thành tựu:
+ Kinh tế tiếp tục tăng trưởng, GDP bình quân đầu người đạt 3.500 USD (2023).
+ Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 61)

Hướng dẫn giải

Nội dung cơ bản của công cuộc Đổi mới giai đoạn 1986 - 1995:
(*) Mục tiêu:

- Mục tiêu tổng quát: Xóa bỏ cơ chế bao cấp, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Mục tiêu cụ thể:
+ Giải quyết khủng hoảng kinh tế - xã hội.
+ Tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân.
+ Mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc tế.
(*) Thành tựu:

- Kinh tế:
+ Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 6,8%/năm.
+ Chuyển đổi cơ cấu kinh tế: Nông nghiệp giảm, công nghiệp và dịch vụ tăng.
+ Xóa bỏ bao cấp, hình thành nền kinh tế thị trường nhiều thành phần.
- Xã hội:
+ Xóa đói giảm nghèo, đời sống nhân dân được cải thiện.
+ Nâng cao trình độ học vấn, y tế, văn hóa.
- Đối ngoại:
+ Mở rộng quan hệ với các nước trên thế giới.
+ Gia nhập các tổ chức quốc tế và khu vực: ASEAN (1995), APEC (1998).
(*) Hạn chế:

- Tốc độ tăng trưởng kinh tế chưa cao.
- Chênh lệch giàu nghèo gia tăng.
- Nạn tham nhũng, lãng phí.
- Vấn đề môi trường.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 63)

Hướng dẫn giải

(*) Mục tiêu:

- Tiếp tục đẩy mạnh công cuộc Đổi mới, hoàn thiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Phát triển kinh tế gắn với thực hiện công bằng xã hội.
- Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
- Mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc tế sâu rộng.
(*) Thành tựu:

- Kinh tế:
+ Kinh tế tăng trưởng nhanh, GDP bình quân tăng 7,5%/năm.
+ Xóa đói giảm nghèo, đời sống nhân dân được cải thiện.
+ Việt Nam gia nhập WTO (2007).
- Xã hội:
+ Nâng cao trình độ học vấn, y tế, văn hóa.
+ Giảm thiểu tệ nạn xã hội.
- Đối ngoại:
+ Nâng cao vị thế quốc tế, tham gia tích cực vào các hoạt động quốc tế.
+ Mở rộng quan hệ hợp tác với các nước trên thế giới.
(*) Hạn chế:

- Tình trạng tham nhũng, lãng phí.
- Chênh lệch giàu nghèo gia tăng.
- Vấn đề môi trường.
- Năng lực cạnh tranh quốc gia còn thấp.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục 3 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 64)

Hướng dẫn giải

(*) Mục tiêu:

- Tiếp tục đẩy mạnh công cuộc Đổi mới, hoàn thiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Nâng cao chất lượng tăng trưởng, hướng đến phát triển bền vững.
- Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
- Xây dựng xã hội hội nhập, văn minh, phát triển.
(*) Thành tựu:

- Kinh tế:
+ Kinh tế tiếp tục tăng trưởng, GDP bình quân đầu người đạt 3.500 USD (2023).
+ Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.
- Xã hội:
+ Nâng cao trình độ học vấn, y tế, văn hóa.
+ Giảm thiểu tệ nạn xã hội.
- Đối ngoại:
+ Nâng cao vị thế quốc tế, tham gia tích cực vào các hoạt động quốc tế.
+ Mở rộng quan hệ hợp tác với các nước trên thế giới.
(*) Hạn chế:

- Tình trạng tham nhũng, lãng phí.
- Chênh lệch giàu nghèo gia tăng.
- Vấn đề môi trường.
- Năng lực cạnh tranh quốc gia còn thấp.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)

Luyện tập (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 64)

Hướng dẫn giải

Giai đoạn 

1986- 1995

1996- 2006

2006- nay

Nội dung chính

Trọng tâm là đổi mới về kinh tế: 

+ Kiên quyết xoá bỏ cơ chế quản lí kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp, hình thành cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà nước.

+ Phát triển kinh tế hàng hoá xã hội chủ nghĩa.

+ Xây dựng và tổ chức thực hiện Ba chương trình kinh tế lớn gồm: Lương thực - Thực phẩm, Hàng tiêu dùng và Hàng xuất khẩu.

+ Đẩy lùi và kiểm soát lạm phát, ổn định và nâng cao hiệu quả của nền kinh tế – xã hội, phấn đấu bắt đầu có tích luỹ nội bộ từ nền kinh tế, từng bước đưa Việt Nam ra khỏi tình trạng khủng hoảng.

Đổi mới toàn diện và đồng bộ:

+ Đổi mới kinh tế gắn liền với đổi mới chính trị, văn hoá – xã hội, chú trọng nhân tố con người. Xác định khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu.

+ Đổi mới chính trị phải được tiến hành tích cực và vững chắc. 

+ Chủ trương kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, tham gia phân công lao động quốc tế; thực hiện đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ đối ngoại “Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển.

=> Giai đoạn khởi đầu công cuộc Đổi mới (1986 - 1995) đã tạo cơ sở để đất nước bước vào giai đoạn tiếp theo của sự nghiệp đổi mới toàn diện hơn.

Về kinh tế:

- Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 

- Tiếp tục phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 

- Tiếp tục tăng cường đầu tư xây dựng nhiều công trình lớn về kết cấu hạ tầng, tăng cường tiềm lực về cơ sở - vật chất, công nghệ cho nền kinh tế. 

- Xây dựng nền kinh tế mở, hội nhập với khu vực và thế giới.

Về chính trị, văn hóa, xã hội- an ninh- quốc phòng:

- Đẩy mạnh cải cách tổ chức và hoạt động của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế. 

- Nhấn mạnh phát triển giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ là quốc sách hàng đầu. 

- Xây dựng và phát triển nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. 

- Mở rộng giải quyết các vấn đề xã hội như tạo thêm việc làm, xoá đói, giảm nghèo... 

- Xây dựng và tăng cường an ninh - quốc phòng.

Về đối ngoại: Đặt trọng tâm chủ trương “hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực” nhằm mục tiêu phục vụ sự nghiệp phát triển của đất nước.

=> Công cuộc Đổi mới giai đoạn 1986 - 2006 đã tạo nền tảng cho Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá và hội nhập quốc tế sâu rộng trong giai đoạn tiếp theo.

Về kinh tế:

- Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức.  

- Phấn đấu đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có nền công nghiệp theo hướng hiện đại.

Về chính trị, văn hóa, xã hội- an ninh- quốc phòng:

- Tăng cường xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. 

- Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. 

- Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

- Xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ốn định.

Về đối ngoại:

- Chuyển từ “hội nhập kinh tế quốc tế” sang “chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng. 

- Thực hiện chiến lược hội nhập quốc tế toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, an ninh  - quốc phòng, văn hoá- xã hội, trong đó hội nhập kinh tế là trọng tâm.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Vận dụng (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 64)

Hướng dẫn giải

Kể từ Đại hội X của Đảng Cộng sản Việt Nam (năm 2006), công cuộc Đổi mới đã bước sang giai đoạn mới với những mục tiêu và nhiệm vụ quan trọng. Giai đoạn này được đánh dấu bởi những thành tựu to lớn trên nhiều lĩnh vực, đưa Việt Nam trở thành một quốc gia năng động, hội nhập sâu rộng và có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.
Về kinh tế:

- Kinh tế Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 6,7%/năm.
- GDP bình quân đầu người năm 2023 đạt 3.500 USD, gấp 3,5 lần so với năm 2006.
- Việt Nam đã trở thành một quốc gia thu nhập trung bình thấp theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới.
- Kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng trưởng mạnh mẽ, năm 2023 đạt 750 tỷ USD.
- Thu hút đầu tư nước ngoài hiệu quả, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giải ngân năm 2023 đạt 31,15 tỷ USD.
Về xã hội:

- Đời sống của người dân được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 13,5% (năm 2006) xuống còn 2,95% (năm 2023).
- Trình độ học vấn, y tế, văn hóa của người dân được nâng cao.
- Hệ thống an sinh xã hội được củng cố, bảo đảm an sinh cho các đối tượng yếu thế.
Về đối ngoại:

- Việt Nam đã mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc tế sâu rộng.
- Việt Nam là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế và khu vực quan trọng như WTO, ASEAN, APEC, ASEM, v.v.
- Vị thế quốc tế của Việt Nam được nâng cao, đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn, công cuộc Đổi mới cũng còn một số hạn chế cần được khắc phục:

- Tình trạng tham nhũng, lãng phí còn nghiêm trọng.
- Chênh lệch giàu nghèo gia tăng.
- Vấn đề môi trường ngày càng trở nên cấp bách.
- Năng lực cạnh tranh quốc gia còn thấp.
Công cuộc Đổi mới là một quá trình lâu dài, gian khổ nhưng cũng rất vinh quang. Với những thành tựu to lớn đã đạt được và sự quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, Việt Nam sẽ tiếp tục công cuộc Đổi mới và đạt được mục tiêu trở thành một quốc gia giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Thảo luận (1)