“Trong sáng tạo khoa học, ý tưởng chỉ là những ánh chớp, nhưng ánh chớp đó là tất cả”
→ Trong bài viết "Năng lực sáng tạo" của tác giả Phan Đình Diệu, ý tưởng được xem là nền tảng, là khởi đầu cho mọi hoạt động sáng tạo của con người. Tác giả khẳng định: "Sáng tạo là hoạt động của con người nhằm tạo ra cái mới, cái có giá trị về vật chất và tinh thần". Và để tạo ra cái mới, con người cần có ý tưởng - "những hình ảnh, những dự kiến ban đầu về những sản phẩm mới".
Vai trò của ý tưởng trong sáng tạo được thể hiện qua những khía cạnh sau:
1. Ý tưởng là khởi nguồn của mọi hoạt động sáng tạo:
- Bất kỳ sản phẩm sáng tạo nào, từ những công trình khoa học kỹ thuật vĩ đại đến những tác phẩm nghệ thuật tinh tế, đều bắt đầu từ một ý tưởng.
- Ý tưởng là tia lửa lóe lên trong tâm trí con người, khơi gợi niềm hứng thú, thôi thúc con người khám phá, sáng tạo.
- Không có ý tưởng, con người sẽ không có mục tiêu, định hướng để bắt đầu hành trình sáng tạo.
2. Ý tưởng là yếu tố quyết định chất lượng của sản phẩm sáng tạo:
- Một ý tưởng độc đáo, mới mẻ sẽ dẫn đến một sản phẩm sáng tạo đột phá, có giá trị cao.
- Ngược lại, một ý tưởng tầm thường, cũ kỹ sẽ chỉ tạo ra những sản phẩm sáng tạo thiếu tính đột phá, không có sức hút.
- Do vậy, việc tìm kiếm, phát triển và nuôi dưỡng ý tưởng là vô cùng quan trọng trong quá trình sáng tạo.
3. Ý tưởng thể hiện bản sắc, cá tính của người sáng tạo:
- Mỗi người có một cách nhìn nhận, cảm nhận thế giới riêng, do đó, những ý tưởng sáng tạo của họ cũng sẽ mang những dấu ấn độc đáo, khác biệt.
- Qua những ý tưởng sáng tạo, con người thể hiện được trí tuệ, óc sáng tạo, tâm hồn và quan điểm sống của mình.
4. Ý tưởng là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội:
- Những ý tưởng sáng tạo được hiện thực hóa thành những sản phẩm mới, những giải pháp mới sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của khoa học kỹ thuật, kinh tế, văn hóa và xã hội.
- Nhờ những ý tưởng sáng tạo, con người có thể giải quyết những vấn đề phức tạp, cải thiện chất lượng cuộc sống và hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn.