Tôi ngẩng cao đầu mới nhìn thấy tuổi của bà; chứ nhìn bà chặt củi, nhổ sắn, nhìn bà đứng, bà đi thì không ai biết bà đã gần bảy mươi. Bà làm nhanh, đi nhanh, lưng thẳng. Bà không hút thuốc lào như u tôi, không ăn trầu.
Bà như một chiếc bóng; lặng lẽ, đi không ai biết, về không ai hay. Bà tất bật, khi đi giồng sắn ở trại, khi đi bắt cua bán, lúc đi cấy thuê. Có lần bà bỏ nhà bốn năm ngày. Tôi hỏi Lĩnh, nó rơm rớm nước mắt. Tuần phu đi rầm rập bắt thuế. Trống dồn sôi cả bụng, đạp thình thịch vào cái ngực bé nhỏ của tôi.
Cả làng đã im ắng. Bà như chiếc bóng giở về. Ít khi tôi thấy bà nói chuyện nói trò với ai ngoài các cháu ra. Ít khi tôi thấy bà đôi co với ai. Dân làng bảo bà hiền như đất. Nói cho đúng, bà hiền như chiếc bóng. Nếu ai lành chanh lành chói, bà rủ rỉ khuyên. Bà nói nhiều bằng ca dao, tục ngữ. Những chị mồm năm miệng mười, sau khi bà khuyên chỉ còn mồm một, mồm hai.
Người ta bảo: "Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà". Bà như thế thì chúng tôi hư làm sao được.[...]
Bà tôi có học hành gì đâu, một chữ cắn đôi không biết. Bà lặng lẽ, cứ tưởng bà không biết gì. Bà thuộc như cháo hàng trăm hàng nghìn câu ca. Bà nói những câu sao mà đúng thế. Bà bảo u tôi:
Dạy con từ thuở còn thơ
Dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về
Người ta như cây. Uốn cây phải uốn từ non. Nếu để lớn lên mới uốn, nó gãy.
Bà em năm nay đã già, mắt bà đã mờ và đôi chân yếu đi rất nhiều. Với em, bà là người thầy lớn, dạy em những điều hay lẽ phải trong cuộc đời. Mỗi lần trở về quê hương, em hạnh phúc khi nắm bàn tay hao gầy nhưng tràn đầy hơi ấm của bà, lắng nghe những câu chuyện bà kể. Những câu chuyện của bà đều giúp em trưởng thành hơn trong cuộc sống. Bài học khiến em nhớ nhất đó là tấm lòng nhân ái và biết sẻ chia với mọi người mà bà đã dạy.
Từ thuở bé, em thích nhất khi được trở về khu vườn của bà nơi đầy ắp những trái cây ngon nhưng bà chẳng bao giờ bán mà thường để dành khi chín, chia cho những đứa trẻ quanh nhà. Em thắc mắc tại sao bà không bán lấy tiền, bà cười hiền hậu và nói: Những đứa trẻ đó nhà chúng nghèo lắm cháu ạ, nhà nghèo nên chúng chẳng được ăn những trái cây ngon bao giờ. Chia sẻ với người khác là nhân thêm niềm vui cho mình. Trong cuộc sống, ai cũng có những lúc khó khăn, hàng xóm tối lửa tắt đèn có nhau. Không những vậy, bà còn dạy chữ cho những đứa trẻ nghèo ven đê không được đến lớp. Ngôi nhà nhỏ của bà vì vậy lúc nào cũng rộn tiếng cười nói trẻ thơ. Em nghe theo lời bà dạy, đã xin những bộ sách cũ của những người bạn học từ thành phố về để chia cho những người bạn nơi làng quê. Các bạn rất quý em và thường rủ em đi chơi quanh làng sau những buổi chiều tan học.
Và chính từ tấm lòng nhân ái của bà mà ngôi làng như xích lại gần nhau hơn, mọi người chia sẻ cho nhau từ những điều giản dị, đôi khi là củ khoai, củ sắn trồng được hay giúp đỡ nhau mỗi khi gia đình nhà ai có chuyện khó khăn. Mọi người sống với nhau như những người họ hàng thân thiết và em thấy được giá trị của lòng nhân ái qua hành động nhỏ của bà.
Vào những đêm trăng sáng, bà còn thường kể em nghe những câu chuyện cổ tích, về sự tham lam của người anh trong truyện Cây khế đã phải giá bằng tính mạng của mình, về lão phú ông trong truyện cổ tích Cây tre trăm đốt chỉ biết làm giàu cho mình từ sức lao động của anh Khoai nên cuối cùng mới bị anh Khoai trả đũa. Lòng nhân ái, biết sẻ chia của con người sẽ khiến cuộc sống bớt đi những khổ đau, khiến mọi người gần lại với nhau hơn và chan chứa tình người.
Bài học từ thuở bé nhưng mãi là hành trang theo em bước vào đời, em luôn ghi nhớ lời dạy sâu sắc bà dạy để đối xử với mọi người quanh mình, để nhận lại được những nụ cười và hạnh phúc đầy ấm áp. Người với người sống để yêu nhau, bởi “sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”.
Ôi sinh ra và lớn lên trong tiếng ru: À……..à………..ơi! à……à…….ơi, à……à…..ơi của bà. Nó đã đi vào giắc ngủ của tôi vào mỗi buổi trưa chiều lúc bố mẹ vắng nhà. Và thời gian cứ thế trôi đi tôi lớn lên trong giắc ngủ bình yên và lơì ru êm đềm của bà nội.
Tuổi thơ của tôi nó bình yên và êm đềm lắm vì mỗi ngày mỗi bước chân tôi đều có bà bên cạnh. Bố mẹ đi làm công chức nhà nước hết tối mịt mới về với bà cháu tôi. Hằng ngày hai bà cháu phải thương yêu nhau mà sống. Sau mỗi buổi sớm thức dậy bà đưa tôi đi học rồi về nấu cơm chờ cháu về ăn. Trên con đường làng đầy cây bóng mát bà cháu dát díu nhau đến trường.
Bà tôi năm nay đã ngoài bảy mươi tuổi rồi, nhưng nước da bà vẫn đẹp lắm, tóc bà đã bạc phơ. Bà tôi nhìn rất đẹp lão vì ngày xưa bà là người con gái xinh nhất làng đó nhé.
Ngày ngày tôi vẫn ở bên bà là chủ yếu vì nhà chỉ có hai bà cháu ở với nhau suốt. Tối đến tôi thương ngủ với bà để được bà kể chuyện cổ tích cho nghe. Bà tôi kể rằng: Hồi bà còn trẻ bà thuộc từng câu từng chữ truyện kiều của Nguyễn Du. Nàng kiều của Nguyễn Du đẹp nghiêng nước nghiêng thành nhưng có số phận bất hạnh. Người xưa từng nói hồng nhan bạc phận mà. Nhưng ngày nay lại khác hòng nhan thì bạc tỷ.Bà thường hay dạy tôi là ở đời phải biết lấy chữ tin làm đầu cháu à. Có thất bại thì mới có thành công. Ra ngoài xã hội cháu phải biết chọn bạn mà chơi vì lòng người khó đoán lắm chúng ta nhìn người nhưng không thể biết lòng người ra sao đâu. Cháu phải cố gắng học tốt xã hội bây giờ là xã hội của những kẻ có trí thức người ta chỉ lao động bằng trí óc chứ không lao động bằng chân tay đâu. Cháu nên nhớ rằng muốn người ta tốt với mình trước hết ta phải tốt với người ta trước đã. Phải biết yêu thương giúp đỡ người khác vì ta giúp đỡ người ta lúc này nhưng cũng có lúc ta nhận lại sự giúp đỡ của họ. Trong nhà thì phải biết yêu thương bố mẹ, anh chị em, biết kính trọng ông bà. Cháu nên học từ cái nhỏ nhất đó là học ăn, học nói, học mở. Bà căn dặn nhiều lắm giờ tôi cũng không nhớ nữa.
Lớn lên con mới hiểu lời bà dạy là đúng là đáng nghe. Vì bà luôn yêu thương cháu nhất, cái gì bà cũng muốn tốt cho cháu. Bà luôn luôn là người cháu yêu thương và kính trọng nhất.
Nhờ những lời dạy của bà mà tôi lớn lên trong sự bình yên. Để ngày hôm nay cháu trở thành một đứa con ngoan trò giỏi. Giống như bà mong muốn cháu sẽ cố gắng học tập tốt để trở thành người có ích cho xã hội, góp một phần công sức của mình vào xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp để sánh vai với các cường quốc nam châu
