Trong đoạn kết bài thơ "Đêm nay Bác không ngủ", tác giả Minh Huệ viết:
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
Đoạn thơ khiến lòng ta gợn lên câu hỏi: Tại sao Bác không ngủ lại là "Vì... Bác là Hồ Chí Minh"? Có thểnói, trong suốt cuộc đời hoạt động Cách mạng của mình, Bác Hồ đã trải qua nhiều đêm không ngủ. Còn nhớ, thời kì bị giam cầm ở nhà lao của Tưởng Giới Thạch, Bác từng: "Một canh... hai canh... lại ba canh. Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành..."; rồi giữa rừng Việt Bắc trong chiến dịch Thu - Đông 1947, Bác từng chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà". Việc "Đêm nay Bác không ngủ" là "một lẽ thường tình", vì "Bác là HồChí Minh" bởi Bác đã trở thành một biểu tượng, một "định nghĩa" về đức hi sinh, lo lắng cho dân, cho nước. Câu hỏi: Tại sao "Đêm nay Bác không ngủ"? có một câu trả lời thật giản dị mà vĩ đại như vậy đó!
Tình cảm của tác giả được bộc lộ dàn trải suốt bài thơ. Riêng ở đoạn cuối, chúng ta thấy có sự hòa hợp khéo léo giữa suy nghĩ của nhà thơ và tâm trạng người chiến sĩ:
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh
Nhà thơ đặt mình vào vị trí nhân vật anh đội viên để cảm nhận, suy nghĩ về Bác – người Cha già thân thiết của quân đội và nhân dân Việt Nam. Chính vì vậy nên cảm xúc của nhà thơ đạt tới mức chân thành và sâu sắc.
Đoạn thơ cuối khẳng định một chân lí đơn giản mà lớn lao: Bác không ngủ vì một lí do bình thường, dễ hiểu: Bác là Hồ Chí Minh. Nói đến Bác là nói đến tình thương và trách nhiệm rộng lớn, cao cả. Yêu nước, thương dân là đạo đức thuộc bản chất của Bác Hồ.
Đêm không ngủ được miêu tả trong bài thơ chỉ là một trong vô vàn những đêm không ngủ của Bác. Không ngủ vì lo việc nước và thương bộ đội, dân công là lẽ thường tình, vì Bác là Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ của dân tộc và người cha thân yêu của quân đội ta. Cuộc đời Người đã dành trọn vẹn cho nhân dân, Tổ quốc. Đó chính là lẽ sống nâng niu tất cả chỉ quên mình của Bác mà mọi người dân đều thấu hiểu và kính phục.
Đêm nay Bác không ngủ là một trong những bài thơ thành công về đề tài lãnh tụ. Thông qua sự việc bình thường, với lối diễn dạt giản dị, trong sáng, những chi tiết chân thực, hình ảnh gợi cảm, tác giả giúp cho người đọc thấy được sự gắn bó chặt chẽ giữa Bác Hồ và đồng bào, chiến sĩ – đồng thời làm sáng tỏ phẩm chất cao đẹp của Người.
Suốt một đời Bác có ngủ yên đâu (Hải Như). Trước lúc ra đi, Bác còn để lại muôn vàn tình thương yêu cho toàn Đảng, toàn dân. Chúng ta nguyện sống, học tập và làm việc sao cho xứng đáng với Bác kính yêu.
Bằng cảm nhận sâu sắc của anh đội viên về hình ảnh vị lãnh tụ Hồ Chí Minh, bốn câu thơ cuối trong bài "Đêm nay Bác không ngủ" mạng ý nghĩa khái quát giúp người đọc hiểu được một chân lý giản đơn mà lớn lao:
" Đêm nay ... Hồ Chí Minh"
Qua những câu thơ này, hình ảnh của Bác Hồ hiện lên cao cả và gần gũi. Điệp ngữ "Đêm nay" được nhắc lại hai lần như một điệp khúc nhấn mạnh đêm không ngủ mà anh đội viên chứng kiến chỉ là một trong vô vàn những đêm không ngủ của Bác. Cách cắt nghĩa lý do Bác không ngủ đơn giản mà vô cùng chính xác. Những đêm Bác không ngủ vì lo cho vận mệnh của đất nước, thương bộ đội, nhân dân vì thế những đêm Bác không ngủ là một lẽ thường tình trong suốt cuộc đời cách mạng của Bác bởi Bác là Hồ Chí Minh, người cha già kính yêu của cả dân tộc.
Vì 4 câu thơ cuối mang tính khí khái quát rất cao, qua những câu thơ, hình ảnh Bác Hồ hiện lên cao cả mà gần gũi. Câu thơ " Đêm nay bác ko ngủ " được nhắc lại như 1 điệp khúc có ý nghĩa nhấn mạnh nhưng đặt trong văn cảnh này, anh chiến sĩ nhận ra 1 loogic khác : Đó chuyện thường tình trong cuộc đời của Bác. Cách cắt nghĩa lí do bác ko ngủ rất đơn giản nhưng hết sức chính xác :
" Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh "
Đó là một cái thường tình vĩ đại, cái thường tình của một bậc " đại trí - đại nhân - đại dũng ". Không chỉ nhân dân ta mà nhân dân thế giới đều coi Hồ Chí Minh là một huyền thoại. Huyền thoại ấy trước hết là một huyền thoai về tình yêu lớn, huyền thoại ấy vừa cao cả lại rất gần gũi, thấm vào từng lời nói, từng hoạt động, từng cái nhìn trìu mến của Người.
Trong suốt cuộc đời hoạt động Cách mạng của mình, Bác Hồ đã trải qua nhiều đêm không ngủ. Còn nhớ, thời kì bị giam cầm ở nhà lao của Tưởng Giới Thạch, Bác từng: "Một canh... hai canh... lại ba canh. Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành..."; rồi giữa rừng Việt Bắc chiến dịch Thu - Đông 1947, Bác từng: "Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ. Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà". Bởi vậy, việc "Đêm nay Bác không ngủ" là "một lẽ thường tình", vì "Bác là Hồ Chí Minh" - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
):