Tôi làm người hàng xóm của nhà anh chị Dậu. Nhà tooi cũng nghèo, nhưng làm sao mà nghèo mà lại còn thê thảm như chị Dậu.
Nhà chị vừa phải đóng sưu cho chồng, vừa phải gánh thêm cả suất sưu của người em chồng chế từ năm ngoái. Hôm vừa rồi tôi đã vô tình chứng kiến cảnh chị Dậu đã phản kháng mạnh mẽ đối với tên cai lệ và người nhà lý trưởng. Chuyện thế này:
Sáng sớm hôm ấy, tôi và mấy người hàng xóm khác của chị Dậu ra đình đea anh Dậu tối qua bị cùm kẹp, hành hạ để thúc sưu đang mê man bất tỉnh.
Chị gọi mãi anh mới tỉnh, về đến nhà, vì cảm thấy quá đáng thương cho tình cảnh của anh Dậu nên tôi đã chạy về đưa cho chị Dậu bát gạo để chị nấu cho cả nhà ăn rồi về nhà nấu cơm.
Đang nấu thì tôi nghe tiếng chó sủa, tiếng tù và mõ inh ỏi vang gần nhà. Tôi lật đật chạy qua nhắc chị Dậu bảo anh Dậu trốn đâu đó thì trốn, kẻo lát người ta đến thúc sưu không có, lại đánh đập thì chị phải nuôi, chăm sóc anh mấy tháng cho hoàn hồn.
Chị dạ vâng rồi bảo: "để cháu cho chồng cháu ăn bài húp đã rồi cháu đưa anh ấy đi trốn, nhịn suông từ tối qua rồi còn gì".
Tôi nghe vậy thì biết vậy, về nhà ăn cơm rồi nằm nghỉ trưa thì thấy tiếng cai lệ và người nhà lí trưởng nhà bên chị Dậu.
Tôi chạy sang, đứng nép ở ách nhà đơn sơ của chị xem thì thấy tên cai lệ tay roi song, tay thước chửi mắng nói:"Thằng kia, tiền sưu đâu? nộp mau".
Nghe vậy, chị Dậu liền nói: "Ông cho chá khất vài bữa, tại nhà cháu phải nuoopj cả suất sưu của chú nó nữa nên đâm ra mới lôi thôi như thế", tên người nhà lí trưởng và tên cai lệ nói: "Mầy nói cho cha mày nghe đấy à? tiền sưu nhà nước mà dám mở mồm xin khất. không nộp, tao dỡ cả nhà máy đi chứ không nói suông như thế này đâu."
Nghe đến đó, tôi sợ quá nhưng vẫn cố nán lại xem thì thấy tê cai lệ cứ sấn tới đòi trói anh Dậu, đòi điệu ra đình.
Tên cai lệ với tên ngươi nhà lý trưởng này tôi biết. Hai bọn hắn chỉ to giọng thế này thôi, chỉ độc ác, tàn nhẫn thế này chứ cứ nhìn thấy mấy ông lớn là lại co rúm vào, nịnh nọt, xu nịnh đủ kiểu để lấy lòng.
Trước mặt dân thi cứ ra oai thế này, tân nhẫn, hung dữ thế này thôi nhưng tí về báo cáo với ông lớn lại lễ phép ngay ấy mà.
Nghĩ bụng thế nhưng tôi sực nhớ ra mình đang nép ở nhà chị Dậu lúc hắn đạp vào người chị Dậu rồi sấn tới chỗ anh Dậu, chị dậu nói "nhà cháu đang khó khăn, mong ông trông lại ạ!" tên cai lệ bịch mấy phát vào ngực chị rồi lại sai tê người nhà lí trưởng bắt trói anh Dậu. Tên người nhà lý trưởng thấy anh dậu đang vật vã, không dám làm gì vì sợ nhỡ anh Dậu có hề gì thì biết ăn nói làm sao? tên cai lệ giật chiếc roi trên tay lý trưởng, xông đến anh Dậu thì chị Dậu bảo:"chồng tôi đau ốm, mấy ông không được phép hành hạ".
Vừa dứt lời tên cai lệ đã tát vào mặt chị rồi sấn đến anh Dậu có vẻ như bực quá. Chị Dậu bảo:"mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem". rồi chị túm tóc tên cai lệ, lẳng cho một cái ngã nhào ra cửa như miệng vẫn thét trói anh Dậu.
Tên lý trưởng thấy vậy liền giơ gậy lên thì bị chị Dậu nhanh hơn túm lấy gậy vứt ra một bên. rồi hai người đu đẩy nhau, áp vào nhau.
Hai đứa trẻ khóc om sòm. Tôi thấy thương quá, muốn vào nhưng chân cứ như bị chôn chặt dưới đất. Tôi nhìn cũng biết, sức lẻo khẻo của hai anh chàng kia làm sao đấu nổi sức khỏe của người đàn bà lực điền như chị Dậu.
Bỗng anh Dậu nói: "đừng đánh người ta, phải tù phải tội. Chị Dậu liền đáp: " nhưng mà họ vô lí quá, tôi không chịu được". Khi hai tên bỏ đi, tôi chạy ngay về nhà vì sợ tên cai lệ bắt tội nghe trộm. lúc đó, tôi thấy phục chị Dậu quá.
Sau câu chuyện đó, nhà chị Dậu trở nên yên bình hơn. Tôi vô cùng khâm phục vì sức phản kháng mãnh liệt của chị Dậu. Hết đấu lí lại đến đấu lực với tên cai lệ và lý trưởng.
Nhưng hầu hết, người dân chúng tôi ai cũng hiểu, chị làm vậy là vì tình thương chồng con, muốn cho hai tên đó biết răng, chị hiền dị, nhẹ nhàng nhận nhục nhưng không có nghĩa là chị yếu đuối.
