Nguyễn Tuân là nhà văn nổi tiếng, có sở trường về thể tuỳ bút và kí. Tác phẩm của Nguyễn Tuân luôn thể hiện phong cách - độc đáo, tài hoa, sự hiểu biết phong phú nhiều mặt và vốn ngôn ngữ giàu có, điêu luyện. Bài văn Cô Tô là phần cuối của bài kí Cô Tô. Đoạn trích đã phần nào ghi lại được những ấn tượng về thiên nhiên, con người lao động ở vùng đảo Cô Tô mà nhà văn thu nhận được trong chuyến ra thăm đảo.
Mở đầu là đoạn văn miêu tả vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau cơn bão. Cô Tô hiện lên thật trong sáng, tinh khôi trong buổi sáng đẹp trời: Bầu trời trong sáng, cây thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc, đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Ngỡ như đất trời biển Cô Tô được rửa sạch, được tái tạo để hoá thành một cảnh sắc trong sáng tuyệt vời. Để “vẽ” được bức tranh toàn cảnh của đảo Cô Tô sau cơn bão, tác giả phải công phu lắm mới chọn được những hình ảnh tiêu biểu: Bầu trời, nước biển, cây trên đảo, bãi cát, và đi với những hình ảnh ấy là một loạt tính từ chỉ màu sắc và ánh sáng: bầu trời thì trong trẻo, sáng sủa, cây trên biển thì xanh mượt, nước biển lam biếc, cát lại vàng giòn. Có được cảnh sắc đẹp như vậy là do nhà văn đã chọn được vị trí quan sát từ trên điểm cao trên nóc đồn để nhìn ra bao la Thái Bình Dương bốn phương tám hướng, quay gót 180 độ mà ngắm, toàn cảnh đảo Cô Tô... mà càng thấy yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng để ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây. Sau cơn bão, thiên nhiên ở đảo Cô Tô hiện lên thật là đẹp. Phải chăng bức tranh đảo Cô Tô đẹp bởi có tình người của Nguyễn Tuân.
Thật là thiếu sót nếu ta không nói đến cảnh mặt trời mọc trên biển trong bức tranh thiên nhiên của đảo Cô Tô. Cảnh hùng vĩ, rực rỡ và tráng lệ biết bao! Cảnh được “vẽ” lên bằng ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân.
Cô Tô có cái màu xanh lam biếc của biển buổi chiều, lại có cái màu đỏ rực rỡ của mặt trời buổi sớm nhô lên biển lúc hừng đông. Nguyễn Tuân đã thức dậy từ canh tư ra mãi thấu đầu mủi đảo để ngồi rình mặt trời lên. Đoạn văn này, Nguyễn Tuân đã thực sự mang đến cho người đọc những dòng viết tài hoa về cảnh tượng vô cùng độc đáo. Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào, thăm thẳm và đứng bệ đặt lên một mâm bạc, đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng. Những so sánh thật bất ngờ, những liên tưởng thật thú vị. Nhưng đến liên tưởng tiếp theo thì mới thực sự tài hoa, mới in đậm phong cách Nguyễn Tuân: Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông. Màu sắc hài hoà rực đỏ, hồng, bạc, ngọc trai, chi tiết tạo hình rất độc đáo quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên mâm bạc khổng lồ; hình ảnh từ ngữ sang trọng: Mâm lễ phẩm, bạc nén, trường tho. Tất cả tạo nên một vẻ đẹp vừa hùng vĩ đường bệ, vừa phồn thịnh và bất diệt, lại rực rỡ, tráng lệ làm lên một ấn tượng riêng đặc sắc về trời biển Cô Tô.
1. Mở bài:
- Nguyễn Tuân là nhà văn lớn của văn học Việt Nam hiện đại.
- Sau giải phóng (1954), nhân dân miền Bắc bắt tay vào xây dựng cuộc sống mới, Nguyễn Tuân viết rất nhiều bút kí, tuỳ bút... về đề tài này.
- Bút kí Cô Tô ln trong tuyển tập Kí, xuất bản năm 1976, ghi lại những ấn tượng tốt đẹp của nhà văn trong chuyển ra thăm Cô Tô, một hòn đảo giàu đẹp nằm trong vịnh Bắc Bộ.
- Tình yêu thiên nhiên và con người đằm thắm của tác giả thể hiện rất rõ qua bút kí Cô Tô. Đoạn văn trích nằm ở phần cuối là bức tranh tuyệt vời về phong cảnh Cô Tô qua ngòi bút miêu tả tài hoa của nhà văn.
2. Thân bài:
* Quang cảnh thiên nhiên ồ Cô Tô:
- Được tả từ trên cao (nóc đồn giặc cũ). Đứng ở vị trí này, tác giả có thể nhìn ra bao la Thái Bình Dương bốn phương tám hướng, quay gót 180 độ mà ngắm cả toàn cảnh đảo Cô Tô.
-Cảnh đẹp tuyệt vời làm nảy sinh trong lòng nhà văn cảm xúc mãnh liệt: càng thấy yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây.
-Ngắm cảnh mặt trời mọc trên biển Đông, tác giả ngây ngất, say mê trước vẻ đẹp lộng lẫy, hiếm có và tả bằng nghệ thuật so sánh độc đáo, đầy sáng tạo: Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng...
* Quang cảnh sinh hoạt nhộn nhịp của Cô Tô:
- Sáng sớm, dân chài tụ tập quanh giếng nước ngọt Đềtắm và gánh nước xuống thuyền.
- Chỗ bãi đá nuôi hải sâm, bao nhiêu là thuyền của hợp tác xã đang mở nấp sạp đổ nước ngọt vào, chuẩn bị cho chuyến ra khơi đánh cá.
- Sau trận bão, hôm nay hợp tác xã... cho mười tám thuyền lớn nhỏ cùng ra khơi đánh cá hồng.
- Anh hùng lao động Châu Hoà Mãn cùng bốn bạn xã viên đi chung một thuyền.
- Từ đoàn thuyền sắp ra khơi đến cái giếng nước ngọt, thùng và cong và gánh nối tiếp nhau đi đi về về. Trông chị Châu Hoà Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành.
3. Kết bài:
- Cảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt trên đảo Cô Tô là một bức tranh tươi đẹp muôn màu, đặc biệt là cảnh tượng huy hoàng lúc bình minh.
- Ngòi bút điêu luyện, giàu cảm xúc của nhà văn Nguyễn Tuân đã truyền cho người đọc tình yêu mến, lòng tự hào về non sông gấm vóc.
