– Biện pháp tu từ này có phần ngược với biện pháp tu từ nói quá đã học ở bài trước. Đây là một cách diễn đạt tránh né, không nói thẳng, nói toạc ra, nhằm đảm bảo tính chất lịch sự, trang nhã. Khi phải đề cập đến những sự vật, hiện tượng mà nếu gọi đúng tên thì không tiện vì thô hoặc dễ gây cảm giác khó chịu (đau khổ, ghê sợ, nặng nề,…) hoặc dễ xúc phạm đến người nghe. Ví dụ, nói đến một người đã chết bằng những cách nói như: mất, qua đời, không còn nữa, khuất núi, quy tiên, từ trần, tạ thế, đi xa,… là nói giảm nói tránh khỏi gây nỗi đau xót cho người đối thoại. Ngoài những cách nói quen thuộc trong khẩu ngữ sinh hoạt của nhân dân nói trên, còn có những cách nói, cách diễn đạt rất phong phú, đa dạng, sáng tạo của các nhà vãn, nhà thơ khi nói về cái chết. Dưới đây là một số ví dụ:
+ Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu)
+ Bác đã lên đường, theo tổ tiên
Mác -Lê-nin, thế giới Người Hiền.
(Tố Hữu)
+ Xin nhớ từ đây, nhớ lại ngày
Bác Hồ từ giã cõi Hôm nay
Bảy mươi chín tuổi xuân trong sáng
Vào cuộc trường sinh, nhẹ cánh hay…
(Tố Hữu)
+ Đã ngừng đập, một trái tim
Đã ngừng đập, một cánh chim đại bàng.
(Thu Bồn)
+ Làng trên xóm dưới xôn xao
Ông sao sáng nhất trời cao băng rồi!
(Tố Hữu)
+ Bà “về” năm đói, làng treo lưới
Biển động: Hồn Mê, giặc bắn vào…
(Tố Hữu)
+ Bỗng loè chớp dó
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chủ đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi.
(Tố Hữu)
+ Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta
(Nguyễn Khuyến)
+ Bác ra tàu trước, đệ còn khoan.
(Tú Mỡ)
