Câu 1: Phải chăng chỉ có những điều ngọt ngào mới làm nên yêu thương ?
Em hãy viết một bài văn ngắn trình bày suy nghĩ và quan điểm của em để trả lời cho câu hỏi trên.
Câu 2: Bàn về khả năng tác động của tác phẩm văn học đến tâm hồn con người, nhà văn Nguyễn Đình Thi đã cho rằng: " Mỗi tác phẩm như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng, không bao giờ nhòa đi...."
Em hiểu như thế nào về ý kiến trên?
Từ bài thơ '' Ánh trăng'' (Nguyễn Duy) hãy phân tích và làm rõ ánh sáng riêng mà tác phẩm này đã soi rọi vào tâm hồn em.
1.Phải chăng chỉ có những điều ngọt nào mới làm nên yêu thương? Phải chăng những điều ngọt ngào là mấu chốt, là cội nguồn, là nơi xuất phát của yêu thương? Hãy cũng tôi tìm ra câu trả lời.
Cuộc sống này ta có thể bắt gặp những điều ngọt ngào ở khắp mọi nơi. Sáng sớm, đi dạo phố phường, ta nghe những thanh âm nhộn nhịp của đường xá, tiếng chim rót ríu rít trên dãy phượng mới chớm đỏ. Chiều về, ta lạc vào cảnh đông đúc của xe cộ, của người người tan ca, tan học. Ta nhìn thấy một phụ huynh chờ đón con của họ trước cổng trường, cậu bé kháu khỉnh chạy ào ra sau tiếng trống vang dội, và nhận một cái hôn nhẹ nhàng lên trán của cha. Và tối đến, khi những khu phố đã lên đèn, những quán ăn tấp nập người ra người vào, ta lặng mình trước những cử chỉ ân cần, yêu thương của các cặp đôi. Tất cả là những điều ngọt ngào, những điều có thể thấy ở bất cứ nơi đâu trên thế giới này. Nhưng tôi vẫn sẽ trả lời rằng:"những điều ngọt ngào, tốt đẹp không hẳn đã tạo nên yêu thương.
Những tiếng hót buổi sớm mai, những cái hôn buổi ban chiều hay cử chỉ yêu thương khi trời tối tạo nên tình yêu của ta với thiên nhiên, tình cha, tình mẹ, tình cảm lứa đôi. Nhưng như tôi đã nói trên. Ngọt ngào không hẳn tạo nên tình thương. Bỡi lẽ, tôi tin rằng có khó khăn, có gian khổ, có hy sinh mới chứng minh được yêu thương, mới cấu thành tình yêu. Gia đình là nguồn cội, là nơi bắt đầu của mọi yêu thương trong cuộc đời bạn. Thuở lọt lòng, khi bạn hiện diện trên cõi đời này, bạn đã được đắm chìm trong tình thương vô bờ của bậc sinh thành. Nhưng bạn có biết, mẹ - hoàng hậu xinh đẹp, dũng cảm và yêu bạn nhiều nhất trên đời đã phải mang nặng đẻ đau bạn như thế nào, mẹ hy sinh tất cả để bạn được ra đời, và giây phút mà mẹ được nghe tiếng khóc oe oe của bạn trên tay vị bác sĩ, mẹ đã khóc trong hạnh phúc, chỉ còn đủ sức để ngước lên một lần, ngắm nhìn hình hài nhỏ bé của bạn. Ngày qua ngày, bạn lớn lên, ba mẹ lo lắng cho bạn hết thảy, mọi thứ, những chiếc tả, những món đồ chơi, đối với bạn, với tôi, có lẽ là những điều ngọt ngào nhất trên thế gian này. Nhưng để có được điều ấy, họ đã phải vất vả ngày đêm thế nào, họ đã phải thức trắng đêm để bạn yên giấc, họ mua cho bạn quần áo đẹp từ sự dành dụm của họ và họ đỡ bạn những bước đi chập chững đầu đời. Tôi đã thấy ba băn khoăn, buồn phiền về tiền bạc về gia đình trong mỗi bữa cơm, về việc xây nhà. Tôi đã thấy mẹ thể hiện sự mệt mỏi qua những lời la mắng khi tôi không hoàn thành việc nhà. Tôi thấy mẹ mệt, mẹ khổ, ba tôi lo lắng về cuộc sống. Tôi thấy và chứng kiến hết mọi điều. Và tôi đã cố gắng hết sức mình để giúp đỡ ba mẹ một phần nào. Sau những điều đó, sau những giọt mồ hôi của cha, nước mat cua me, các bạn còn có chắc rằng những điều ngọt ngào tạo nên yêu thương không? Bên ngoài là những điều ngọt ngào đấy, điều khiến bạn vui vẻ khi đón nhận nhưng bên trong là biết bao sự khó khăn, sự hy sinh. Hãy thấu hiểu, cảm nhận những điều ấy, sống chậm lại để biết ơn, để trân trọng.
Rốt cuộc thì những điều ngọt ngào vẫn tạo nên yêu thương, không thể phụ nhận được nhưng tôi chỉ muốn bạn hãy thấu hiểu và suy nghĩ nhiều hơn. Hãy trân trọng biết trân trọng rằng nếu sau những điều tốt đẹp người ta làm cho bạn mà người ta đã chịu đựng, đã cho đi rất nhiều. Hãy đáp trả, biết ơn họ. Hãy biết rằng đó là khổ đau, gian nan đã tạo nên yêu thương, không còn là những điều ngọt ngào nữa.
Câu 1:
Mở bài : Giới thiệu vấn đề nghị luận và trích dẫn ý kiến / nhận định trong đề thi
(Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Không phải chỉ có những điều ngọt ngào mới làm nên yêu thương. )
Hình như tình yêu thương không phải là một đặc trưng của loài người mà còn ở một số loài động vật khác. Thông thường yêu thương được phủ dưới một lớp áo của sự dịu dàng và ngọt ngào. Nhưng sự ngọt ngào chưa đủ để làm nên một tình yêu vĩ đại. Thật vậy, hãy nghĩ đến những khía cạnh khác của yêu thương bên cạnh ngọt ngào.
Thân bài:
– Giải thích: Thế nào là yêu thương? Yêu thương tức là có tình cảm gắn bó tha thiết và quan tâm chăm sóc hết lòng.
Có nhiều loại yêu thương như tình mẫu tử, tình thầy trò, tình bạn bè… và có bao nhiêu thời đại, có bao nhiêu con người thì có bấy nhiêu cung cách yêu thương.
Biểu hiện cụ thể của yêu thương?
– Biểu hiện thường thấy nhất của yêu thương là sự ngọt ngào. Có yêu thương, ông bà, cha mẹ mới không giận dữ, quát mắng, rầy la, đánh đập khi con cháu làm việc sai quấy và luôn luôn vuốt ve, dịu dàng, vỗ về, chăm sóc khi con cháu thất bại trên đường đời. Có yêu thương, thầy cô mới không bực mình, la mắng khi học trò nói chuyện, nghịch giỡn trong giờ học, trong lúc thầy cô đang giảng bài. Có yêu thương, anh chị không nề vất vả, mất thời gian mà nhẹ nhàng, từ tốn hướng dẫn các em trong việc học, việc làm…
– Tuy nhiên, tục ngữ Việt Nam có câu: “Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi” hay “Thuốc đắng dã tật, lời thật mất lòng”. Những câu tục ngữ này đã khẳng định rằng roi vọt, lời mắng chửi có khi cũng là một cung cách biểu hiện của yêu thương. Khi con hư, cha mẹ thường giận dữ la mắng và đánh đòn nhưng ẩn đằng sau đó là một tình yêu thương vô bờ bến. Những lời trách mắng, những đòn roi đó có mục đích cao thượng là muốn con nên người. Khi học trò nói chuyện trong lớp, thầy cô đuổi học trò ra khỏi lớp nhưng trong lòng thầy cô là một tình yêu thương và một sự ngậm ngùi. Mục đích của người thầy là rèn luyện cho học trò mình thành một người tốt.
Dẫn chứng:
– Câu chuyện Lưu Bình – Dương Lễ ngày xưa cũng là một ví dụ cho thấy đôi khi yêu thương phải được ngụy trang bằng sự lạnh lùng và tàn nhẫn. Có những câu chuyện mà cái tát tai không phải của lòng thù hận mà bắt nguồn từ tình yêu thương, mà nhiều năm sau người nhận tát tai mới hiểu ra.
Bàn bạc mở rộng vấn đề :
– Trong thực tế xã hội, những kẻ xấu thường sử dụng những lời ngọt ngào như những thủ đoạn để đánh lừa người khác.
– Trong tình thân bạn bè khi bạn mình sai thì rất cần những lời thẳng thắn như thuốc đắng dẫu có thể làm mất lòng bạn lúc đó nhưng sẽ có ích lợi lâu dài.
– Có những tiểu thuyết và phim ảnh nói về những tình yêu vĩ đại chúng ta bắt gặp bên cạnh những ngọt ngào là những đớn đau và cay đắng.
– Đôi khi sự yêu thương còn thể hiện bằng một sự im lặng mênh mông.
Kết bài:Lòng yêu thương thường được biểu hiện bằng lời nói và thái độ ngọt ngào nhưng sự ngọt ngào chưa chắc đã xuất phát từ tình yêu thương thật sự. Cho nên, sống ở trên đời, chúng ta cần phải có thái độ tỉnh táo, khách quan trước mọi sự ngọt ngào và cay đắng. Bởi vì, “mật ngọt chết ruồi” và “kẻ khen ta mà khen đúng là bạn ta, kẻ chê ta mà chê đúng là thầy ta, còn kẻ nịnh ta là kẻ thù của ta”.
Câu 1 (8,0 điểm)
* Lưu ý: Đây là dạng đề mở. Vấn đề mà đề bài nêu ra lại được diễn đạt bằng một câu nghi vấn. HS trả lời câu hỏi đề bài nêu ra, từ đó thể hiện được tư tưởng, quan điểm của bản thân. Với vấn đề mở như thế này, không gò bó bắt buộc học sinh phải trả lời theo khuôn mẫu. HS được bày tỏ quan điểm của cá nhân: Có thể đồng tình hoàn toàn, có thể chỉ đồng tình với một khía cạnh nào đó của vấn đề. Điều quan trọng nhất là phải có lí lẽ, có lập luận để làm sáng tỏ ý kiến, đảm bảo sự đúng đắn, lô-gíc. Giám khảo chấm chủ yếu căn cứ vào cách tư duy, vốn kiến thức, sự hiểu biết, cách lập luận, lí lẽ của HS thể hiện trong bài làm để đánh giá.
A. Yêu cầu về kĩ năng
HS biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội, dạng bài bày tỏ ý kiến trước một tư tưởng, một quan điểm. Biết kết hợp các thao tác nghị luận: Giải thích, chứng minh, bình luận..., biết lập luận chặt chẽ để bài làm có sức thuyết phục. Biết đặt vấn đề vào thực tế cuộc sống để bàn luận: Có sự hiểu biết từ thực tế cuộc sống để lấy được những dẫn chứng tiêu biểu, biết phân tích, bàn luận để làm nổi bật vấn đề.B. Yêu cầu về nội dung
1. Giải thích, xác định được vấn đề cần nghị luận (Phần này cho: 2,0 điểm)
Những điều ngọt ngào: Là những lời nói ngọt, những cử chỉ thái độ cư xử dịu dàng, âu yếm..., những hành động mang ý nghĩa tích cực như: Động viên, khen ngợi, tán dương, chiều chuộng, cưng nựng... Yêu thương: Là tình cảm yêu mến, ưu ái, gắn bó giữa người với người.=> Ý kiến này đã gợi ra cho mỗi chúng ta suy ngẫm về cách thể hiện tình yêu thương trong cuộc sống: Người ta thường nghĩ những điều ngọt ngào mới là biểu hiện của tình yêu thương, nhưng thực ra có nhiều cách biểu hiện tình yêu thương...
2. Bàn luận về vấn đề: (Phần này cho: 4,0 điểm)
Những điều ngọt ngào luôn đem lại cho người ta cảm giác vui sướng, hạnh phúc. Nó làm ta thấy hài lòng, thích thú, đôi khi khiến ta có thêm niềm say mê, quyết tâm... (Ví dụ: Sự quan tâm, chiều chuộng..., những lời khen ngợi, động viên khích lệ của thầy cô, cha mẹ..., lời khen, lời tán dương của bạn bè...) => Vì vậy khi đón nhận những điều ngọt ngào thì ta thường coi đó là biểu hiện của tình yêu thương (HS lấy dẫn chứng, phân tích........) Nhưng không phải lúc nào những điều ngọt ngào cũng làm nên yêu thương. Nhiều khi sự khắt khe, nghiêm khắc, thậm chí những điều cay đắng... cũng là biểu hiện của tình yêu thương. Những điều ấy có thể khiến ta cảm thấy khó chịu, nhưng nó lại xuất phát từ sự chân thành, từ mong muốn những điều tốt cho ta..., đó cũng chính là biểu hiện của yêu thương thật sự. (HS lấy dẫn chứng, phân tích, ví dụ như sự nghiêm khắc, khắt khe, thái độ cứng rắn không dung túng cho con cái, cho học trò của cha mẹ, của thầy cô..., những lời nói thẳng nói thật của bạn bè........) Trong thực tế cuộc sống, có những ngọt ngào không xuất phát từ yêu thương và có những điều cay đắng không làm nên yêu thương. (HS lấy dẫn chứng, phân tích........) Cuộc sống phong phú và muôn màu muôn vẻ, nếu chúng ta có cái nhìn phiến diện, đơn giản về tình yêu thương như vậy, nếu chỉ biết đón nhận tình yêu thương thông qua những ngọt ngào thì nhiều khi ta sẽ bỏ lỡ nhiều yêu thương thực sự, cũng như phải nhận những yêu thương giả dối... (HS lấy dẫn chứng, phân tích........)3. Bài học nhận thức và hành động: (Phần này cho: 2,0 điểm)
Cần nhận thức đúng đắn về tình yêu thương: Không phải chỉ ngọt ngào mới làm nên yêu thương. Cần biết lắng nghe, trân trọng cả những điều "không ngọt ngào", nếu những điều ấy xuất phát từ sự chân thành, nếu những điều ấy là cần thiết để giúp ta hoàn thiện hơn bản thân mình... Biết trân trọng những tình yêu thương chân thành mà bản thân nhận được từ mọi người xung quanh... Có ý thức và hành động cụ thể để đem sự yêu thương đến cho mọi người và cho chính bản thân mình. (Liên hệ bản thân)
Câu 2 (12,0 điểm)
A. Yêu cầu về kĩ năng
Kiểm tra năng lực viết bài nghị luận văn học, đòi hỏi thí sinh phải huy động kiến thức về lí luận văn học, khả năng cảm thụ thơ, kĩ năng tạo lập văn bản để làm bài. Thí sinh có thể cảm nhận và trình bày theo những cách khác nhau, nhưng phải rõ hệ thống luận điểm, có lí lẽ, lập luận chặt chẽ, căn cứ xác đáng. Diễn đạt trong sáng; dùng từ đặt câu chuẩn xác.B. Yêu cầu về kiến thức
1. Giải thích ý kiến
Soi rọi vào tâm hồn: Làm bừng sáng, thức tỉnh những điều lương thiện, những điều tốt đẹp trong tâm hồn người đọc. Ánh sáng riêng: Là những điều tốt đẹp nhất (những điều chân - thiện - mĩ) được gửi gắm qua mỗi tác phẩm... Không bao giờ nhòa đi: Không phai nhạt, không thể mất đi, nó được khắc sâu và trở thành ánh sáng của tâm hồn=> Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đã khẳng định sự tác động mạnh mẽ của tác phẩm văn học: Thức tỉnh tâm hồn con người, hướng con người những điều tốt đẹp nhất
=> Đây là chức năng giáo dục, chức năng cảm hóa của văn học.
2. Phân tích, làm rõ vấn đề qua bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy
* Khái quát về tác phẩm:
Hoàn cảnh ra đời của bài thơ: Khi chiến tranh kết thúc, người lính (Nguyễn Duy) trở về với cuộc sống đời thường. Đề tài: Bài thơ khai thác đề tài về đời sống nội tâm của người lính trong thời bình, giữa cuộc sống đời thường. Hai hình tượng nghệ thuật trung tâm là ánh trăng và người lính đã góp phần thể hiện được tư tưởng chủ đề của tác phẩm: Lối sống thủy chung tình nghĩa, không thờ ơ bạc bẽo với quá khứ, biết trân trọng giá trị của quá khứ* Ánh sáng riêng từ bài thơ Ánh trăng:
Hình ảnh vầng trăng gắn với những kỉ niệm tuổi thơ, gắn với kỉ niệm một thời lính chiến của nhà thơ đã đánh thức những kỉ niệm, những kí ức trong lòng mỗi người, đánh thức những cảm xúc trong trẻo, đẹp đẽ nhất trong mỗi chúng ta về thời quá khứ... (HS phân tích hình ảnh vầng trăng trong hai khổ thơ đầu) Những tâm sự mà Nguyễn Duy gửi gắm qua bài thơ đã làm thức tỉnh trong lòng người đọc nhiều điều thấm thía: Giữa bộn bề lo toan của cuộc sống đời thường, giữa những vội vã gấp gáp của nhịp sống hiện đại, nhưng con người vẫn nên có những khoảnh khắc sống chậm lại để nhìn lại quá khứ... Không được thờ ơ, phũ phàng với quá khứ. Sống với ngày hôm nay nhưng không thể hoàn toàn xóa sạch kí ức của ngày hôm qua..., luôn thủy chung, giữ trọn vẹn nghĩa tình với quá khứ, trân trọng những điều thiêng liêng đẹp đẽ trong quá khứ... (HS phân tích các khổ thơ 3, 4, 5, 6) Dám dũng cảm đối diện với chính bản thân mình, đối diện với lương tâm mình để nhìn nhận rõ những sai lầm. Khoảnh khắc lương tâm thức tỉnh là khi sự thánh thiện, lối sống tình nghĩa, thủy chung được thức tỉnh trong tâm hồn; sự vô tình vô nghĩa, thái độ sống thờ ơ vô cảm, thậm chí sự vô ơn, bạc bẽo... bị đẩy lùi (HS phân tích cái giật mình của nhà thơ trong câu thơ cuối)* Liên hệ: Gắn vấn đề Nguyễn Duy đặt ra trong bài thơ vào cuộc sống đương thời và liên hệ với bản thân:
Trong cuộc sống hiện đại đương thời, nhịp sống vội vàng, gấp gáp, con người có nhiều to toan, bận rộn... nên đôi khi thờ ơ với quá khứ, thậm chí sống nhanh, sống gấp, thờ ơ với cả những gì thân thuộc đang diễn ra ngay xung quanh mình. (cả vô tình và cả hữu ý) (HS lấy dẫn chứng và phân tích Liên hệ bản thân, rút ra bài học sâu sắc, thấm thía.3. Tổng kết, khái quát lại vấn đề
* Quay trở lại với ý kiến của Nguyễn Đình Thi:
Khẳng định sự đúng đắn của ý kiến, khẳng định chức năng giáo dục, chức năng cảm hóa tâm hồn con người là chức năng quan trong nhất của văn học... Khẳng định giá trị của bài thơ Ánh trăng: Có tính giáo dục, có sức mạnh làm thức tỉnh tâm hồn người đọc => Điều này làm nên giá trị nhân văn của tác phẩm
