Cảm nhận của anh chị về bức tranh thiên nhiên và tâm hồn người lính qua 2 đoạn thơ:
"dốc lên khưc khủy dốc thăm thẳm
heo hút cồn mây sủng ngửi trời
ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
nhà ai Pha Luông mua xa khơi"
và:
"Người đi Châu Mộng chiều sương ấy
có thấy hồn lau nẻo bến bờ
có nhớ dáng người trên độc mộc
trôi dòng nước lũ hoa đong đưa"
Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Quang Dũng là một nhà thơ khoác áo lính, một tấm gương tiêu biểu của thời kỳ chống Pháp. Anh ấy là một nghệ sĩ đa tài với hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa.
- Tây Tiến là bài thơ tiêu biểu của Quang Dũng và bài thơ xuất sắc viết về người lính thời chống Pháp với bút pháp lãng mạn, tài hoa.
- Bài thơ không gây ấn tượng với người đọc bởi hình ảnh người lính Tây Tiến anh dũng, hào hoa mà còn bởi hình ảnh thiên nhiên miền Tây đẹp, hùng vĩ nhưng cũng rất trữ tình, lãng mạn.
Phân tích hai đoạn trích
* Đoạn 1: Vẻ đẹp của những cung đường Tây Tiến
- Thiên miền Tây đầy ấn tượng được tác giả tập trung bút lực để khắc họa là núi cao vực sâu, là trùng điệp đèo:
Dốc lên khúc cua thăm dò
Heo hút lửa mây trời
Ngàn size up cao up to down
+ Những câu thơ chủ yếu dùng thanh trắc tạo nên những nét vẽ gân guốc, mạnh mẽ, điểm nổi bật trước mắt người đọc cái hùng vĩ và dữ dội của thiên nhiên.
+ Nhịp ngắt 4/3 thuộc tính thơ 7 như bẻ gẫy câu chữ để tạo dựng đứng giữa hai triền núi:
- Dốc lên khúc quanh / dốc thăm dò;
- Ngàn kích thước lên cao / ngàn kích thước xuống
Nhịp đập trở thành điểm phân tích của ròi hai hướng lên vô số con dốc tạo thành các cung đường của quân đoàn Tây Tiến, gợi ý các dãy núi xếp theo hình nan quạt trải dài khắp miền Tây Bắc. Người đọc dung lượng hình ảnh dốc rồi quay lại nối tiếp nhau, khúc gập ghềnh đường lên, rồi thăm lại .
+ Những từ láy sức mạnh tạo hình , dò liên quan, heo hút được đặt tiếp nhau để đặc biệt trùng lặp gian nan. Dốc khúc khuỷu vì quanh co, hiểm trở, Gap Ghềnh khó đi, vừa lên cao have vội đổ dốc, cứ khoảng cách khúc serial nhau. Thăm dò không chỉ đo chiều cao mà gợi ý về độ sâu, cảm giác như người thu hút ánh nhìn, không biết đâu là cuối cùng của giới hạn. Heo hút ra khỏi vẻ ngoài, quạnh hiu của vùng rừng rậm nước độc. Từ láy cũng mang đến cho người đọc cảm nhận về người lính Tây Tiến vượt qua vô số những con đèo để chinh phục đỉnh núi cao nhất.
- Giữa cái dữ dội tột đỉnh của thiên nhiên “ dốc lên… ngàn thăng xuống ”, người lính vẫn thấy khi cùng cảnh vô cùng lãng mạn, bay bổng:
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
→ Ở đây, Quang Dũng rất tài hoa trong điệu nghệ phối hợp. Từ những đoạn liên kết trong 3 câu thơ trên, mật mã dòng thơ toàn thanh bằng cân bằng lại mạch thơ, tạo cảm giác nhẹ nhàng, thư thái như chưa từng có hành trình vượt qua.
Người lính Tây Tiến như quên hết mệt mỏi, khổ, phóng to mắt xa. Trong màn mưa phủ kín trời, một vài đốm nhỏ ẩn hiện thấp thoáng, bồng bềnh như giữa biển khơi, thật thi vị, nên thơ, ấm áp…
Hai chữ “ nhà ai ” phiếm chỉ thật tình tứ, có thể trong tưởng tượng của những người lính Tây Tiến cũng là những chàng trai Hà thành hào hoa, chủ nhân của những nhà kia là những sơn nữ xinh đẹp.
* Đoạn 2: Bốn câu thơ cuối là bức tranh sông nước miền Tây sương mù
- Before out of a natural background frame:
Người đi Châu Mộc chiều sương
Có hồn lau bến bờ
+ Không gian bao trùm bởi một màn che màn che trở nên mờ ảo, như hư ảo, như thực. Sương mù bảng lảng toàn bộ chứ không còn là “ sương mù đoàn quân mỏi ” khi màn đêm buông xuống.
+ Sông nước, bến bờ lặng lẽ, hoang dại như tiền sử, chỉ có màu lau trắng trải dài tít tắp, phất phơ theo chiều gió, xao xuyến lòng người… Thiên nhiên như có linh hồn , “ Hồn lau ” hài hòa với “ hồn thơ ” của những người lính đa cảm. Cũng có thể hiểu “ hồn lau ” là một ẩn dụ đặc sắc về vẻ đẹp giản dị, gần, hồn hậu của những con người miền Tây - những người lao động trên sông nước mênh mông.
- Yên tĩnh trên da và thơ mộng đó nổi bật hình ảnh con người:
Người có kiểu dáng trên độc mộc
Dòng nước lũ đưa ra
+ “ Dáng người trên độc mộc ” thì phải có kiểu dáng mềm mại, chuyển sang thiếu nữ sơn trên cây độc mộc trên dòng sông Mã, tạo nên chất thơ tan vẻ dữ dội của “ dòng nước lũ ” hung hãn
+ Như để hòa hợp với con người, những bông hoa rừng cũng được đưa cho những người yêu thích trên dòng nước. “ Hoa đưa ” là một hình ảnh lạ, hoa lá vô hồn như được thổi hồn vào, gợi ý ánh mắt, liếng tình tứ của cô gái vùng núi xinh đẹp trẻ trung
+ Xem như in khổ thơ nào của bài thơ cũng thấp thoáng bóng dáng của người đẹp như vậy:
- Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
- Nhớ ôi Tây Tiến cơm cháy
- Mai Châu mùa em thơm phức (đoạn 1)
- Kìa em xiêm áo tự bao giờ
- Đêm mơ Hà Nội phong cách kiều thơm (đoạn 3)
→ Hình ảnh người đẹp thấp thoáng trong các khổ thơ điểm cho kí ức Tây Tiến một chút lãng mạn, mộng mơ, khiến cho câu trở nên mềm mại hơn và lòng người cũng nhẹ nhàng hơn…
- Những từ đó , có nhớ là những người tự hỏi lòng mình bâng khuâng, lưu luyến khi xa với Tây Tiến cả về thời gian và thời gian…
· Tổng hợp, đánh giá
- Cả hai đoạn thơ đều miêu tả bức tranh thiên nhiên về miền Tây vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng; đồng thời qua đó ta cũng thấy được tình cảm sâu nặng của tác giả dành cho miền đất mà mình đã cùng những người đồng đội gắn bó qua năm tháng chiến tranh.
- Hai đoạn trích cũng là tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật thơ Quang Dũng.
