Nội dung lý thuyết
a) Về từ vựng
- Từ vựng trong ngôn ngữ báo chí hết sức phong phú, và có thể nói, ở mỗi phạm vi phản ánh, mỗi thể loại báo chí lại có một lớp từ vựng rất đặc trưng.
- Ví dụ:
+ Bản tin thường dùng danh từ riêng chỉ địa danh, tên người, thời gian, sự kiện.
+ Phóng sự dùng nhiều từ ngữ miêu tả sự kiện, hình ảnh địa phương, nhân vật.
+ Tiểu phẩm dùng nhiều từ ngữ thân mật, gần gũi, có sắc thái mỉa mai, châm biếm.
b) Về ngữ pháp
- Câu văn trong ngôn ngữ báo chí rất đa dạng, nhưng thường ngắn gọn, sáng sủa, mạch lạc để đảm bảo thông tin chính xác.
- Có thể viết câu ngắn như trong tin vắn, có thể viết những câu dài với kết cấu phức hợp như trong phóng sự, nhưng cũng có những câu gần với lời nói hằng ngày như trong tiểu phẩm.
c) Về các biện pháp tu từ
- Ngôn ngữ báo chí không hạn chế các biện pháp tu từ từ vựng và cú pháp.
- Trong báo chí, ta thấy không ít hình ảnh ví von, so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, đảo ngữ, song song phối hợp câu ngắn với câu dài,… Những biện pháp tu từ này nhằm vào việc diễn đạt chính xác, có hình ảnh và nhạc điệu thích hợp với từng nội dung và thể loại.
- Ở báo nói, ngôn ngữ báo chí đòi hỏi phát âm rõ ràng, khúc chiết; ở báo viết thì chú ý đến khổ chữ, kiểu chữ phối hợp với màu sắc, hình ảnh,… để tạo những điểm nhấn trong thông tin.
=> Các phương tiện diễn đạt nói trên thể hiện đặc điểm ngôn ngữ báo chí rõ nét và góp phần tạo nên một phong cách độc lập - phong cách ngôn ngữ báo chí.
Ngôn ngữ báo chí có ba đặc trưng.
a) Tính thông tin thời sự
- Ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ thông tin thời sự cập nhật, truyền bá những tin tức nóng hổi hằng ngày trên mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội.
- Để đảm bảo thông tin, ngôn ngữ phải chính xác, nhất là những thông tin về địa điểm; thời gian, nhân vật, sự kiện,...
b) Tính ngắn gọn
- Văn báo chí là lối văn ngắn gọn, lượng thông tin cao. Tiêu biểu cho sự ngắn gọn là bản tin, đặc biệt là loại tin vắn, tin nhanh, quảng cáo,...
- Ở những bài dài thường có kèm theo một tóm tắt ngắn, in chữ đậm ở đầu bài báo để dẫn dắt và tóm lước nội dung cơ bản.
c) Tính sinh động, hấp dẫn
Ngôn ngữ báo chí phải kích thích sự tò mò hiểu biết của người đọc qua cách dùng từ, đặt câu, đặc biệt là ở tiêu đề bài báo.
=> Ba đặc trưng nói trên được thể hiện bằng những phương diện diễn đạt thường gặp trong ngôn ngữ báo chí.
Ngôn ngữ báo chí có ba đặc trưng cơ bản: tính thông tin thời sự; tính ngắn gọn; tính sinh động, hấp dẫn. Các đặc trưng đó được thể hiện ở những phương diện diễn đạt đảm bảo chức năng thông tin của báo chí và tạo nên phong cách ngôn ngữ báo chí.