Nhiệm vụ 4: Rèn luyện tư duy phản biện thông qua tranh biện

1. TÌM HIỂU VỀ TƯ DUY PHẢN BIỆN VÀ KỸ NĂNG TRANH BIỆN

a. Tư duy phản biện và Tranh biện là gì?

- Tư duy phản biện là khả năng suy nghĩ một cách rõ ràng, logic, có hệ thống và xem xét vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau. Người có tư duy phản biện không dễ dàng chấp nhận thông tin mà luôn đặt câu hỏi, phân tích và đánh giá bằng chứng trước khi đưa ra kết luận.

- Tranh biện là một hình thức thảo luận có tổ chức, trong đó các bên đưa ra những lập luận, lí lẽ và dẫn chứng để bảo vệ quan điểm của mình và phản bác lại quan điểm đối lập về một vấn đề cụ thể. Tranh biện là một cách tuyệt vời để rèn luyện tư duy phản biện.

b. Vì sao cần rèn luyện tư duy phản biện qua tranh biện?

- Việc rèn luyện tư duy phản biện thông qua tranh biện giúp em phát triển nhiều kỹ năng quan trọng.

+ Nâng cao khả năng phân tích và đánh giá: Tranh biện đòi hỏi em phải phân tích kỹ vấn đề, tìm kiếm và đánh giá các bằng chứng, từ đó giúp em hình thành khả năng nhìn nhận vấn đề một cách sâu sắc và đa chiều hơn.

+ Cải thiện kỹ năng lập luận và giao tiếp: Em sẽ học được cách sắp xếp ý tưởng một cách logic, sử dụng ngôn từ chính xác và trình bày quan điểm của mình một cách rõ ràng, mạch lạc và thuyết phục.

+ Tăng cường sự tự tin và bản lĩnh: Việc bảo vệ quan điểm của mình trước những ý kiến trái chiều giúp em trở nên tự tin hơn vào khả năng tư duy và diễn đạt của bản thân.

+ Học cách lắng nghe và tôn trọng ý kiến khác biệt: Một cuộc tranh biện hiệu quả đòi hỏi sự lắng nghe và tôn trọng đối phương, giúp em rèn luyện thái độ cởi mở và học hỏi từ những góc nhìn khác.

- Ví dụ: Khi tranh biện về việc "Học Đại học có phải là con đường tốt nhất để vào đời?", em sẽ phải tìm hiểu các ưu điểm, nhược điểm của việc học đại học cũng như các con đường khác. Quá trình này giúp em có cái nhìn toàn diện hơn và biết cách lập luận bảo vệ cho ý kiến của mình.

2. HƯỚNG DẪN RÈN LUYỆN TƯ DUY PHẢN BIỆN QUA TRANH BIỆN

a. Tìm hiểu các bước thực hiện tranh biện

Để thực hiện một cuộc tranh biện hiệu quả, em cần nắm vững quy trình gồm 6 bước sau đây:

- Bước 1: Tìm hiểu chủ đề tranh biện: Em cần đọc kỹ chủ đề, xác định các từ khóa quan trọng và hiểu rõ phạm vi, yêu cầu của vấn đề cần tranh luận.

- Bước 2: Xây dựng luận điểm, lựa chọn dẫn chứng: Em cần xác định rõ lập trường của mình (đồng ý hay phản đối) và xây dựng các luận điểm chính một cách logic. Với mỗi luận điểm, em cần tìm kiếm những dẫn chứng (số liệu, ví dụ, sự kiện...) phù hợp và đáng tin cậy để chứng minh.

- Bước 3: Xây dựng chiến lược tranh biện: Em cần sắp xếp các luận điểm, câu trả lời một cách hợp lý, logic và dự đoán các lập luận phản biện của đối phương để chuẩn bị cách đối đáp.

- Bước 4: Thuyết trình: Em cần trình bày các luận điểm của mình một cách tự tin, rõ ràng, mạch lạc, kết hợp sử dụng ngôn ngữ cơ thể phù hợp để tăng tính thuyết phục.

- Bước 5: Phân tích câu hỏi chất vấn, lật ngược vấn đề, phản biện vấn đề: Em cần lắng nghe kỹ các câu hỏi và lập luận của đối phương, phân tích để tìm ra điểm mạnh, điểm yếu và đưa ra những lập luận phản bác sắc bén để bảo vệ quan điểm của mình.

- Bước 6: Trả lời câu hỏi chất vấn: Em cần trả lời các câu hỏi một cách thuyết phục, tự tin, bình tĩnh và ôn hòa, thể hiện sự tôn trọng đối phương.

b. Thực hành tranh biện

- Bây giờ, em hãy cùng các bạn thực hành tranh biện về nhận định: "Học Đại học là con đường tốt nhất để vào đời"..

- Cách thực hiện:

+ Chia lớp thành hai nhóm: Nhóm ủng hộ và Nhóm phản đối.

+ Mỗi nhóm sẽ cùng nhau xây dựng các luận điểm, lập luận và dẫn chứng cho quan điểm của mình.

+ Tổ chức một buổi tranh biện theo 6 bước đã học, có thể cử ra người dẫn chương trình và ban giám khảo để đánh giá.

+ Trong quá trình tranh biện, hãy luôn nhớ lắng nghe, giữ bình tĩnh và tránh làm tổn thương người khác.

c. Chia sẻ kinh nghiệm và sự thay đổi

- Sau buổi thực hành, em hãy chia sẻ với các bạn, thầy cô về những tình huống mà em đã rèn luyện và phát triển được tư duy phản biện.

- Em cũng hãy chia sẻ về sự thay đổi của bản thân trong quá trình rèn luyện này. Em có thấy mình suy nghĩ logic hơn, tự tin hơn khi trình bày ý kiến không?