Luyện từ và câu: Từ đa nghĩa
Nội dung lý thuyết
1. Khái niệm
Từ đa nghĩa là từ có nhiều nghĩa, trong đó có một nghĩa gốc và một hoặc một số nghĩa chuyển. Các nghĩa của từ đa nghĩa luôn có mối liên hệ với nhau.
Một vài định nghĩa bổ sung để các bạn dễ hiểu hơn:
- Nghĩa gốc: Mỗi từ bao giờ cũng có một nghĩa chính, nghĩa gốc và còn gọi là nghĩa đen. Nghĩa đen là nghĩa trực tiếp, gần gũi, quen thuộc, dễ hiểu ; nghĩa đen không hoặc ít phụ thuộc vào văn cảnh.
- Nghĩa chuyển: Là nghĩa có sau (nghĩa chuyển, nghĩa ẩn dụ), được suy ra từ nghĩa đen. Muốn hiểu nghĩa chính xác của một từ được dùng, phải tìm nghĩa trong văn cảnh.
2. Lưu ý:
- Có một số từ mang tính chất trung gian giữa nghĩa đen và nghĩa bóng, đang chuyển dần từ nghĩa đen sang nghĩa bóng.
- Ví dụ: "Tôi đi sang nhà hàng xóm."
Đi: (Người) tự di chuyển từ nơi này đến nơi khác, không kể bằng cái gì. Nghĩa này của từ "đi" không hoàn toàn giống nghĩa đen (hoạt động của 2 bàn chân di chuyển từ nơi này đến nơi khác). Nhưng nó vẫn có mối quan hệ với nghĩa đen (di chuyển từ nơi này đến nơi khác). Gặp những trường hợp này, ta cũng xếp là từ mang nghĩa bóng (nghĩa chuyển).
- Một từ nhưng có thể gọi tên nhiều sự vật , hiện tượng, biểu thị nhiều khái niệm (về sự vật, hiện tượng) có trong thực tế thì từ ấy gọi là từ nhiều nghĩa.
- VD1 : "xe đạp"
Xe đạp: chỉ loại xe người đi, có 2 bánh, dùng sức người đạp cho quay bánh. Đây là nghĩa duy nhất của từ "xe đạp". Vậy từ "xe đạp" là từ chỉ có một nghĩa.
- VD2 : "ăn"
+ Ăn cơm: cho vào cơ thể thức nuôi sống ( nghĩa gốc).
+ Ăn cưới: Ăn uống nhân dịp cưới. (nghĩa chuyển).
+ Ăn ảnh: Vẻ đẹp được tôn lên trong ảnh. (nghĩa chuyển).
- Cách gọi khác của "từ đa nghĩa" là "từ nhiều nghĩa".
- Những từ mang nghĩa gốc thường là những từ chỉ bộ phận trên cơ thể người, vật, .... hoạt động của người. Ví dụ như: chân, tay, mũi, miệng, ...
@8756677@ @8756754@