Hướng dẫn soạn bài Bắt sấu rừng U Minh Hạ

Tuần 23 - Tiết 65                                                                                              

     Đọc Thêm                                                                                                     

 BẮT SẤU RỪNG U MINH HẠ

                                                          - Sơn Nam -

A.  MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT

1. Kiến thức :

a/ Nhận biết: HS nhận biết, nhớ được tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của các tác phẩm.

b/ Thông hiểu: HS hiểu và lí giải được hoàn cảnh sáng tác có tác động và chi phối như thế nào tới nội dung tư tưởng của tác phẩm.

c/Vận dụng thấp: Khái quát được đặc điểm phong cách tác giả từ tác phẩm.

d/Vận dụng cao:

- Vận dụng hiểu biết về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm để phân tích giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm .

2. Kĩ năng :

a/ Biết làm: bài nghị luận về một đoạn trích văn xuôi, về 1 ý kiến bàn về văn học;

b/ Thông thạo: các bước làm bài nghị luận văn học;

3.Thái độ :

a/ Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản truyện tự sự

b/ Hình thành tính cách: tự tin , sáng tạo khi tìm hiểu văn bản nghệ thuật

c/Hình thành nhân cách:

-Biết nhận thức được ý nghĩa của truyện hiện đại Việt Nam vùng địch chiếm;

-Biết trân quý những giá trị văn hóa truyền thống mà truyện hiện đại đem lại

-Có ý thức tìm tòi về thể loại, từ ngữ, hình ảnh trong truyện hiện đại Việt Nam .

B. TRỌNG TÂM 

1.Kiến thức

- Nhân vật ông Năm Hên ngay thẳng, chất phác thuần hậu, mưu trí, dũng cảm, có tài bắt sấu trừ họa cho mọi người.

- Ngôn ngữ văn xuôi đạm chất Nam Bộ, lối kể chuyện ngắn gọn, mang màu sắc huyền thoại

2.Kĩ năng

- Tóm tắt tác phẩm;

- Đọc – hiểu truyện ngắn theo đặc trưng thể loại.

3. Thái độ:

       Vẻ đẹp tài năng, nghĩa khí của người dân Nam Bộ

4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển:

- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến truyện hiện đại Việt Nam.

- Năng lực đọc – hiểu  các tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam.

- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về truyện ngắn hiện đại Việt Nam

- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về giá trị tư tưởng và nghệ thuật của truyện.

- Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm của các truyện có cùng đề tài

- Năng lực tạo lập văn bản nghị luận văn học.

C. KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả:

- Tên bút danh, năm sinh, quê quán.

- Quá trình sáng tác.

- Các tác phẩm tiêu biểu.

- Đặc điểm sáng tác.

2. Văn bản:

- Nội dung: viết về thiên nhiên và con người vùng rừng U Minh với những người lao động có sức sống mãnh liệt, sâu đậm ân nghĩa và tài ba can trường.

     - Nghệ thuật: Dựng truyện li kì, chi tiết gợi cảm, nhân vật và ngôn ngữ đậm màu sắc Nam Bộ.

II. HƯỚNG DẪN ĐỌC- HIỂU

1. Thiên nhiên và con người U Minh Hạ

a) Thiên nhiên

Thiên nhiên vùng U Minh Hạ là một thế giới bao la, lì thú:

+ "U Minh đỏ ngòm

Rừng tràm xanh biếc"

+ "Sấu lội từng đàn", "những ao sấu", "Miền Rạch Giá, Cà Mau có những con lạch ngã ba mang tên Đầu Sấu, Lưng Sấu, Bàu Sấu". Đó là những nơi ghê gớm.

b) Con người

+ Con người vùng U Minh Hạ là những người lao động có sức sống mãnh liệt, đậm sâu ân nghĩa và cũng đầy tài ba trí dũng, gan góc can trường.

+ Tất cả những điều đó tập trung ở hình ảnh ông Năm Hên, một con người sống phóng khoáng giữa thiên nhiên bao la kì thú. Tài năng đặc biệt của ông là bắt sấu. Sự xuất hiện của ông Năm cùng một con xuồng, lọn nhang trần và một hũ rượu, vừa bơi xuồng mà hát: "Hồn ở đâu đây. Hồn ơi! Hồn hỡi!" vừa huyền bí vừa mang đậm dấu ấn con người đất rừng phương Nam.

2. Nhân vật ông Năm Hên:

- Ông là “người thợ già chuyên bắt sấu ở Kiêng Giang”, "bắt sấu bằng hai tay không".

- Ông tình nguyện bơi xuồng đến bắt sấu giúp dân làng Khánh Lâm chỉ với một bó nhang và một hũ rượu:

+ Nhang: để tưởng niện những người bị sấu bắt.

+ Rượu: để uống tăng thêm khí thế.

- Mưu kế kì diệu, bất ngờ mà hiệu quả, bắt sống 45 con sấu:

+ Đào rãnh cạn dần, đốt lửa dẫn dụ cá sấu lên bờ

+ Chặn sấu lại và khoá miệng chúng băng một khúc mốp làm “dính chặt hai hàm răng”

+ Dùng mác sắn lưng cá sấu, cắt gân đuôi, trói hai chân sau và bắt chúng về

à Giàu lòng thương người, mộc mạc, khiêm nhường  và cũng rất mưu trí, gan góc.

b. Bài hát của ông Năm Hên:

- "Tiếng như khóc lóc, nài nỉ. Tiếng như phẫn nộ, bi ai"

- Tưởng nhớ linh hồn những người bị sấu bắt, chết oan ức, trong đó có người anh ruột của ông.

- Bài hát nói về cuộc sống gian khổ khắc nghiệt của những người dân mở đất, mong giải oan cho họ.

à Tấm lòng sâu nặng nghĩa tình đồng loại, đồng bào, thương tiếc những người xấu số.

3. Cảm nhận về vùng đất và con người vùng cực nam Tổ quốc qua truyện ngắn:

    Đọc truyện ta như thám hiểm những vùng đất xa lạ với bao điều bí ẩn của thiên nhiên và con người. Xa lạ nhưng rất đỗi thân thuộc, đó vẫn là quê hương mình cần cù, dũng cảm, tài trí và lạc quan yêu đời trong đấu tranh sinh tồn và mở mang, xây dựng đất nước. Qua đó người đọc thêm yêu quí nhân dân, đất nước mình.

III. TỔNG KẾT

1. Những nét đặc sắc về nghệ thuật

- Nghệ thuật kể chuyện: đơn giản mà li kì, thu hút, dễ nhớ

- Cảnh vật, tính cách nhân vật: được thể hiện bằng vài nét đơn sơ nhưng giàu chất sống.

- Ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương Nam Bộ nhưng được sử dụng vừa phải, thích hợp, khắc hoạ sâu đậm thiên nhiên và con người sông nước Cà Mau.

2. Ý nghĩa văn bản

            Truyện giúp người đọc nhận thức trước hiểm họa phải có lòng dũng cảm, mưu trí để vượt qua. Sức mạnh của con người phải xuất phát từ lòng yêu thương con người.