Hoạt động 7: Phân tích những yêu cầu đối với nghề trong xã hội hiện đại mà em quan tâm

1. TÌM HIỂU VỀ PHÂN TÍCH NGHỀ NGHIỆP VÀ TỰ NHẬN THỨC

a. Phân tích nghề nghiệp và Tự nhận thức là gì?

- Phân tích nghề nghiệp là hoạt động mang tính tổng hợp. Đây là bước bạn "áp dụng" tất cả những gì đã học trong các hoạt động trước (xu hướng, phẩm chất, chuyên nghiệp, an toàn) vào một nghề nghiệp cụ thể mà bạn đang quan tâm. Đây không chỉ là việc "chọn" một nghề, mà là "nghiên cứu sâu" về nó.

+ Ví dụ: Thay vì chỉ nói "Em thích nghề Bác sĩ", bạn phải "phân tích" xem xu hướng của nghề Bác sĩ đang thay đổi thế nào (Hoạt động 1), và nghề đó đòi hỏi phẩm chất, năng lực gì (Hoạt động 2, 3, 4).

- Tự nhận thức là quá trình đối chiếu kết quả "phân tích nghề nghiệp" (những gì nghề đó cần) với chính bản thân bạn (những gì bạn có và bạn muốn).

b. Vì sao cần "phân tích" nghề em quan tâm (thay vì chỉ chọn theo sở thích)?

- Việc phân tích sâu một nghề nghiệp cụ thể là bước quan trọng nhất để định hướng tương lai, nó giúp học sinh lớp 12:

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện (Chống "ảo tưởng"): Kỹ năng này giúp em không chọn nghề một cách cảm tính hay chạy theo "trend". Em sẽ học cách "phân tích" để thấy rõ sự khác biệt giữa "hình ảnh" (ví dụ: bác sĩ mặc áo blouse trắng) và "thực tế" (những yêu cầu khắt khe về sức khỏe, sự chuyên nghiệp).

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng (Lập kế hoạch thực tế): Khi em phân tích, em sẽ "xác định" được khoảng cách giữa mình và yêu cầu của nghề. Ví dụ: "Nghề này đòi hỏi ngoại ngữ, nhưng mình đang yếu". Từ đó, em xây dựng được một kế hoạch rèn luyện thực tế.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn (Rèn luyện có mục tiêu): Toàn bộ các hoạt động rèn luyện (như ở Hoạt động 5, 6) sẽ trở nên có mục đích. Em sẽ biết mình cần rèn "kỉ luật" hay "giao tiếp" để phục vụ cho chính nghề nghiệp mà em đã "phân tích" và lựa chọn.

- Ví dụ: Nếu em chỉ "chọn" nghề Lập trình viên vì thấy nó "hot" (xu hướng), em có thể bỏ cuộc. Nhưng nếu em "phân tích", em sẽ thấy nó yêu cầu "tính chuyên nghiệp" là phải "tự học liên tục" (như Bác sĩ Hùng ở Hoạt động 3). Nếu em thấy mình có phẩm chất "ham học hỏi", em sẽ tự tin theo đuổi.

2. HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH VÀ ĐỐI CHIẾU NGHỀ NGHIỆP CỤ THỂ

1. Thể hiện lập trường, quan điểm (phân tích mẫu) của bản thân/nhóm đối với một nghề nghiệp cụ thể.

Bây giờ, chúng ta sẽ "thực hành" phân tích thử một nghề nghiệp theo đúng các bước trong sách giáo khoa:

* (Bước 1 & 2): Phân tích Xu hướng phát triển của nghề.

- Phân tích (Lập trường: Phải nhìn xa, không chỉ nhìn hiện tại):

+ Cách làm: Bước này yêu cầu em vận dụng kiến thức từ Hoạt động 1. Em phải trả lời: Nghề này đang phát triển (nhu cầu cao) hay bão hòa (nhu cầu thấp)? Yếu tố nào (công nghệ, xã hội) đang tác động đến nó?

+ Đề xuất lập trường (Ví dụ phân tích nghề "Chuyên viên Marketing"): "Theo em, khi phân tích nghề Marketing, xu hướng phát triển là rất mạnh mẽ. Lý do là yếu tố 'khoa học - công nghệ' (đặc biệt là mạng xã hội) và 'sự cạnh tranh' của doanh nghiệp (Hoạt động 1). Tuy nhiên, nghề này cũng đang thay đổi nhanh. Xu hướng không còn là Marketing truyền thống, mà chuyển dịch sang 'Sáng tạo nội dung' và 'Phân tích dữ liệu'. Em nhận ra đây là nghề phát triển, nhưng cũng đào thải rất nhanh."

* (Bước 3): Phân tích các Yêu cầu đối với nghề.

- Phân tích (Lập trường: Đây là bước "tự nhận thức" quan trọng nhất).

+ Cách làm: Bước này em tổng hợp toàn bộ Hoạt động 2, 3, và 4. Em phải liệt kê ra các yêu cầu của nghề đó.

+ Đề xuất lập trường (Ví dụ tiếp tục với nghề "Chuyên viên Marketing"): "Em đồng ý rằng đây là bước quyết định xem mình có phù hợp hay không.

- Về Phẩm chất/Năng lực (Hoạt động 2): Cần phẩm chất 'Sáng tạo', 'Ham học hỏi' (để bắt trend) và năng lực 'Giao tiếp', 'Giải quyết vấn đề' (để xử lý khủng hoảng), 'Làm chủ công nghệ'.

- Về Tính chuyên nghiệp (Hoạt động 3): Cần 'phong cách làm việc chủ động, linh hoạt' (như chị Nga ở Hoạt động 3) và 'kỉ luật' để đảm bảo đúng thời hạn (deadline) của chiến dịch.

- Về An toàn và Sức khỏe (Hoạt động 4): Phải chấp nhận yêu cầu về sức khỏe tinh thần (áp lực công việc, 'áp lực tâm lí' như ở Hoạt động 1) và sức khỏe thể chất (giống 'công nhân may' ở Hoạt động 6, ngồi máy tính nhiều, dễ mắc bệnh xương khớp)."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm đối với bản thân em sau khi phân tích nghề nghiệp.

- Sau khi đã phân tích, bây giờ là lúc em tự rút ra những bài học cho chính mình. Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

+ Em đã học được gì sau khi "bóc tách" nghề nghiệp mình quan tâm?

+ Em thấy bản thân mình đang mạnh ở yêu cầu nào và yếu ở yêu cầu nào?

+ "Kế hoạch rèn luyện" (Hoạnt động 5, 6) của em sẽ thay đổi như thế nào sau khi có bản phân tích này?

- Ví dụ về bài học kinh nghiệm em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học kinh nghiệm lớn nhất đối với em là chọn nghề là một quá trình nghiên cứu nghiêm túc. Trước đây em chỉ nghĩ 'thích' hay 'không thích'. Bây giờ em hiểu, em phải 'phân tích' cả bốn khía cạnh: Xu hướng, Năng lực, Chuyên nghiệp và An toàn. Bài học thứ hai là sự kết nối. Em nhận ra rằng không có nghề nào 'hoàn hảo'. Nghề có 'xu hướng' tốt (như Marketing) thì lại có 'yêu cầu' cao về 'an toàn sức khỏe' (áp lực, bệnh văn phòng). Em nhận ra, phân tích nghề nghiệp chính là để giúp em xây dựng một lộ trình rèn luyện cụ thể để đáp ứng các yêu cầu đó ngay từ khi còn trên ghế nhà trường."