Hoạt động 4: Xác định những phẩm chất, năng lực, hứng thú, sở trường của bản thân phù hợp với nghề định lựa chọn

1. TÌM HIỂU VỀ PHƯƠNG PHÁP ĐỐI CHIẾU VÀ KẾ HOẠCH RÈN LUYỆN

a. Nghề định lựa chọn và Đối chiếu yêu cầu là gì?

- Nghề định lựa chọn là một nghề nghiệp cụ thể mà em đã "xác định" (ở Hoạt động 1) là phù hợp với sở thích, khả năng của mình và đã "phân tích" (ở Hoạt động 7, Chủ đề 8) về các yêu cầu của nó.

+ Ví dụ: Nghề em định lựa chọn là Điều dưỡng.

- Đối chiếu yêu cầu là một bài thực hành "tự nhận thức" (Hoạt động 1). Đây là quá trình em lập một bảng so sánh, một bên là "Yêu cầu của nghề" và một bên là "Phẩm chất, năng lực, hứng thú, sở trường của bản thân" để tìm ra các điểm "Phù hợp".

b. Vì sao cần "xác định" sự phù hợp bằng cách "đối chiếu"?

- Đây là bước cuối cùng và thực tế nhất để "chốt" lại lựa chọn nghề nghiệp của mình.

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện (Chống ảo tưởng): Kỹ năng này giúp em có một cái nhìn trung thực và khách quan về bản thân. Em sẽ không bị "ảo tưởng" rằng mình thích nghề đó nghĩa là mình sẽ làm tốt. Bảng đối chiếu sẽ chỉ ra các "lỗ hổng" thực tế.

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng (Xác định điểm mạnh, điểm yếu): Giúp em trả lời rõ ràng hai câu hỏi: (1) "Những điểm nào của mình thực sự 'phù hợp' (Phù hợp ✓)?" - Đây là điểm mạnh. (2) "Những yêu cầu nào của nghề mà mình chưa có?" - Đây là điểm yếu, là "khoảng trống" cần lấp đầy.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn (Xây dựng kế hoạch rèn luyện): Ý nghĩa quan trọng nhất của bảng đối chiếu là để tìm ra các khoảng trống (gaps). Những yêu cầu của nghề (cột 1) mà không có sự tương ứng ở cột 2, chính là "kế hoạch hành động", là những điều em phải rèn luyện ngay từ bây giờ.

- Ví dụ: Nhìn vào bảng đối chiếu nghề Điều dưỡng, em thấy mình "Phù hợp" ở lòng "Nhân hậu", "Thích giao tiếp". Nhưng nghề này cũng yêu cầu "Kiên trì, nhẫn nại" và "Sức khoẻ tốt". Nếu em là người nóng tính, sức khỏe yếu, thì bảng đối chiếu này chính là lời cảnh báo: "Em phải rèn luyện tính kiên nhẫn và tập thể dục ngay lập tức nếu muốn theo nghề này."

2. HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH BẢNG ĐỐI CHIẾU VÀ CHIA SẺ KẾT QUẢ

1. Thể hiện lập trường, quan điểm của bản thân/nhóm đối với bảng đối chiếu mẫu (Nghề Điều dưỡng).

Bây giờ, chúng ta sẽ cùng phân tích và thể hiện lập trường về bảng đối chiếu mẫu rất chi tiết trong sách:

* Phân tích các điểm "Phù hợp" (có dấu ✓):

- Phân tích: Bảng cho thấy học sinh này có các "phẩm chất" gốc rễ ("Nhân hậu", "Trung thực") và các "sở thích" ("Thích giao tiếp", "Thích chăm sóc") rất phù hợp với yêu cầu của nghề. Học sinh này cũng có các "năng lực" nền tảng ("Tự học", "Khéo tay").

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Theo em, lập trường của chúng ta là hoàn toàn đồng ý rằng đây là một sự khởi đầu rất tốt. Các dấu 'Phù hợp' này cho thấy bạn học sinh đã 'xác định' (Hoạt động 1) đúng sở thích và khả năng của mình. Đây là nền tảng quan trọng nhất để bạn có thể cảm thấy hạnh phúc và duy trì 'nhiệt huyết' (Hoạt động 2) với nghề."

* Phân tích các điểm "Khuyết" (các yêu cầu chưa được đối chiếu):

- Phân tích: Mặc dù rất phù hợp, bảng đối chiếu cũng chỉ ra 2 yêu cầu lớn mà bản thân học sinh này chưa liệt kê là sở trường của mình: (1) "Kiên trì, nhẫn nại, chịu khó, cẩn thận, tỉ mỉ" và (2) "Có sức khoẻ tốt, thần kinh vững vàng".

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Em tin rằng đây mới là phần quan trọng nhất của bảng đối chiếu. Lập trường của em là: bạn học sinh này phải nhìn nhận trung thực đây là 'khoảng trống' của mình.

- Nghề Điều dưỡng (như Bác sĩ Hùng ở Chủ đề 8) đòi hỏi 'tính chuyên nghiệp' (cẩn thận, tỉ mỉ) và 'sức khỏe' (an toàn lao động).

- Do đó, 'kế hoạch rèn luyện' của bạn ấy phải tập trung ngay vào 2 điểm này: rèn luyện 'tính kiên trì' (bắt đầu từ việc học) và rèn luyện 'sức khoẻ' (tập thể dục, rèn thần kinh vững vàng)."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm (về việc "Chia sẻ kết quả" của bản thân).

Sau khi đã tự mình làm bảng đối chiếu, bây giờ là lúc em "chia sẻ kết quả". Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

Em đã học được gì sau khi tự mình "đối chiếu" bản thân với nghề em quan tâm?

"Khoảng trống" (điểm yếu) lớn nhất mà em phát hiện ra ở mình là gì?

Kế hoạch rèn luyện của em để lấp đầy "khoảng trống" đó là gì?

Ví dụ về bài học kinh nghiệm em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học kinh nghiệm lớn nhất đối với em là tự nhận thức là một quá trình đau đớn nhưng cần thiết. Khi làm bảng đối chiếu, em phát hiện ra nghề em thích (ví dụ: Lập trình viên) yêu cầu 'tính kiên trì' và 'cẩn thận, tỉ mỉ' (giống nghề Điều dưỡng), nhưng em lại là người khá nóng vội. Bài học thứ hai là, việc 'chia sẻ kết quả' không phải là để khoe các điểm 'phù hợp', mà là để công khai kế hoạch rèn luyện các điểm 'khuyết' của mình. Em sẽ chia sẻ với thầy cô rằng, để theo nghề Lập trình viên, kế hoạch của em từ bâyT giờ là sẽ rèn 'tính kiên trì' bằng cách học các môn khó như Toán, và rèn 'sự tỉ mỉ' bằng cách kiểm tra lại bài làm của mình thật kỹ trước khi nộp."