Hoạt động 4: Nhận diện khả năng thích ứng với sự thay đổi

1. TÌM HIỂU VỀ KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG VỚI SỰ THAY ĐỔI

a. Khả năng thích ứng với sự thay đổi là gì?

- Khả năng thích ứng với sự thay đổi là năng lực của một cá nhân trong việc linh hoạt điều chỉnh suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình để phù hợp với những hoàn cảnh, yêu cầu hoặc môi trường mới mẻ, khác biệt so với trước đây. Đây là một trong những kỹ năng mềm quan trọng nhất trong thế giới hiện đại luôn biến động.

- Ví dụ: Khi em chuyển từ trường cấp 2 lên trường cấp 3, em phải đối mặt với rất nhiều thay đổi: môi trường mới, bạn bè mới, thầy cô mới và phương pháp học tập mới. Khả năng em nhanh chóng làm quen, kết bạn và bắt kịp với nhịp độ học tập chính là biểu hiện của khả năng thích ứng.

b. Vì sao cần rèn luyện khả năng thích ứng?

- Cuộc sống luôn luôn thay đổi. Rèn luyện khả năng thích ứng sớm sẽ giúp em:

+ Giảm bớt căng thẳng, lo âu: Khi em xem sự thay đổi là một điều tất yếu và mình có khả năng ứng phó, em sẽ bớt đi cảm giác lo sợ, hoang mang trước những điều mới lạ.

+ Nắm bắt cơ hội mới: Mọi sự thay đổi đều mang đến cả thử thách và cơ hội. Người có khả năng thích ứng tốt sẽ là người nhanh chóng nắm bắt được các cơ hội để học hỏi và phát triển bản thân.

+ Trở nên linh hoạt và kiên cường hơn: Kỹ năng này giúp em trở nên linh hoạt trong tư duy, kiên cường về mặt tinh thần, không dễ dàng bị "đánh gục" bởi những biến cố bất ngờ.

+ Chuẩn bị cho tương lai: Môi trường Đại học và thị trường lao động sau này luôn đòi hỏi con người phải liên tục học hỏi và thích nghi. Rèn luyện kỹ năng này ngay từ bây giờ là một sự chuẩn bị vô cùng cần thiết.

- Ví dụ: Như bạn Quân trong sách, dù chuyển đến một môi trường hoàn toàn mới và khó khăn hơn, bạn đã không chán nản mà chủ động thích ứng bằng cách tìm hiểu, sắp xếp lại thời gian và kết bạn mới

2. HƯỚNG DẪN NHẬN DIỆN VÀ RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG

1. Chia sẻ về những tình huống thích ứng với sự thay đổi mà em đã biết.

- Trước hết, em hãy tự suy ngẫm và chia sẻ về những tình huống mà bản thân em đã phải trải qua sự thay đổi.

- Gợi ý:

+ Thay đổi về môi trường sống: Em có từng chuyển nhà, chuyển đến một thành phố mới không?

+ Thay đổi ở môi trường học tập: Em đã trải qua việc chuyển cấp, chuyển lớp, hay thay đổi giáo viên chủ nhiệm như thế nào?

+ Thay đổi trong quan hệ gia đình: Em đã thích ứng ra sao khi gia đình có thêm thành viên mới, hoặc khi có những thay đổi trong cấu trúc gia đình?

2. Chỉ ra những biểu hiện thích ứng với sự thay đổi của Quân trong trường hợp dưới đây:

- Trường hợp: Quân chuyển đến trường mới, đường xa hơn, bố mẹ bận rộn hơn, lớp có nhiều bạn học giỏi.

- Phân tích các biểu hiện thích ứng của Quân:

+ Chủ động tìm hiểu và giải quyết vấn đề: Quân đã chủ động tìm hiểu đường đi để đảm bảo đến trường đúng giờ.

+ Thích ứng với hoàn cảnh gia đình: Quân chủ động sắp xếp lại thời gian biểu, tự giác làm việc nhà nhiều hơn để phụ giúp bố mẹ.

+ Chủ động học hỏi: Quân chủ động học hỏi thầy cô và các bạn khi chưa hiểu bài, tự rèn luyện thêm kỹ năng nghe tiếng Anh.

+ Chủ động mở rộng quan hệ: Quân tích cực tham gia các hoạt động tập thể (ở lớp, ở trường, ở khu dân cư) để làm quen với các bạn mới.

- Kết luận: Quân đã thể hiện khả năng thích ứng rất tốt bằng một thái độ chủ động, tích cực và không ngại khó khăn.

3. Thảo luận, xác định những biểu hiện của người có khả năng thích ứng với sự thay đổi.

- Em hãy cùng các bạn thảo luận để rút ra những biểu hiện chung của một người có khả năng thích ứng tốt. Dưới đây là một số gợi ý:

+ Biết cách nhận biết được những đặc điểm mới, những điểm khác biệt của hoàn cảnh mới thông qua quan sát và giao tiếp.

+ Giữ được thái độ bình tĩnh để chấp nhận sự thay đổi đang diễn ra, thay vì hoảng sợ hay chống đối.

+ Sẵn sàng học hỏi và thay đổi những quan điểm, thói quen cũ của bản thân để phù hợp hơn với hoàn cảnh mới.

+ Có khả năng dự đoán những tình huống có thể xảy ra do sự thay đổi đó, để không bị bất ngờ.

+ Biết tự xác định những điều mình cần phải điều chỉnh hoặc bổ sung (về hành vi, kiến thức, thói quen) để thích nghi.

+ Biết cách lựa chọn những điều cần ưu tiên thay đổi trước mắt để nhanh chóng hòa nhập.

+ Tìm cách điều chỉnh hoặc thay đổi hành vi của mình cho phù hợp với yêu cầu mới.

+ Chủ động tham gia các hoạt động cộng đồng và thiết lập các mối quan hệ thân thiện với những người xung quanh.

+ Chủ động học hỏi và tìm hiểu những điều mới để tìm ra cách ứng xử, thích nghi với sự thay đổi đó.

+ Luôn thể hiện thái độ và suy nghĩ tích cực về những điều khác biệt, xem đó là một cơ hội trải nghiệm.

+ Biết cách tự đánh giá sự điều chỉnh của bản thân xem đã phù hợp hay chưa để tiếp tục thay đổi.