Hoạt động 1: Tìm hiểu cách thức chuẩn bị tâm lí thích ứng với môi trường làm việc và học tập tương lai

1. TÌM HIỂU VỀ TÂM LÍ THÍCH ỨNG VÀ CÁCH THỨC CHUẨN BỊ

a. Tâm lí thích ứng và Cách thức chuẩn bị là gì?

- Tâm lí thích ứng là trạng thái tâm lý sẵn sàng, chủ động của một cá nhân để đón nhận và phù hợp với sự thay đổi của một môi trường mới (như môi trường đại học, môi trường làm việc). Đây không phải là sự chờ đợi pasiv, mà là một quá trình chuẩn bị có ý thức.

- Cách thức chuẩn bị tâm lí chính là những hành động cụ thể mà chúng ta thực hiện trước khi bước vào môi trường mới, nhằm giảm bớt sự "bỡ ngỡ" và tăng khả năng thành công.

+ Ví dụ: Cả hai trường hợp trong sách đều là ví dụ về sự chuẩn bị. Nhật Linh (Trường hợp 1) "tìm hiểu" về nghề (cần kiên trì), "chuẩn bị sức khoẻ, tâm lí", và "chủ động" hỏi han các anh chị đi trước. Hoàng Long (Trường hợp 2) "tìm hiểu" về yêu cầu cao của nghề, "lên kế hoạch rèn luyện" (thể lực, ngoại ngữ), "chủ động trải nghiệm" (học thử) và "tự học" (xem video).

b. Vì sao cần "chuẩn bị tâm lí thích ứng" trước khi vào môi trường mới?

- Đây là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ THPT lên đại học hoặc đi làm. Việc "chuẩn bị" (thay vì "chờ đợi") là vô cùng quan trọng đối với học sinh:

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện: Kỹ năng này giúp em không bị "sốc" hay "vỡ mộng" trước thực tế. Em sẽ học được cách "tìm hiểu về những thách thức, khó khăn" của môi trường mới (như gợi ý), thay vì chỉ nhìn vào mặt tốt của nó, tránh được sự bỡ ngỡ (như Nhật Linh).

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng: Giúp em xây dựng sự tự tin. Khi em đã chủ động "rèn luyện" (như Hoàng Long) và "tìm hiểu" (như Nhật Linh), em sẽ không cảm thấy hoang mang khi đối mặt với khó khăn, vì chúng đã nằm trong dự liệu của em.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn: Nó chuyển em từ trạng thái "bị động" (chờ xem thế nào) sang "chủ động". Thay vì lo lắng, em sẽ có "hành động" cụ thể, như "xác định và thực hiện các biện pháp" (theo gợi ý) để rèn luyện bản thân ngay từ bây giờ.

- Ví dụ: Một học sinh không "chuẩn bị tâm lí" có thể sẽ thất vọng và bỏ cuộc khi thấy việc học đại học quá khó khăn. Ngược lại, Nhật Linh và Hoàng Long đã "sẵn sàng cho việc đó", họ xem khó khăn là một phần tất yếu của công việc và nỗ lực vượt qua.

2. HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN VÀ XÂY DỰNG KẾ HOẠCH THÍCH ỨNG

1. Thể hiện lập trường, quan điểm của bản thân/nhóm đối với các cách thức chuẩn bị trong hai trường hợp.

Bây giờ, chúng ta sẽ cùng phân tích và thể hiện lập trường về hai cách chuẩn bị của Nhật Linh và Hoàng Long:

* Trường hợp 1: Nhật Linh (chuẩn bị trở thành Bác sĩ).

- Phân tích (Lập trường: Đây là sự chuẩn bị toàn diện và bền vững).

+ Phân tích cách thức: Nhật Linh chuẩn bị một cách toàn diện: (1) "Năng lực" (chăm chỉ, kiên trì), (2) "Sức khỏe & Tâm lí" (cân bằng, căng thẳng), và (3) "Thông tin" (chủ động hỏi anh chị). Chị hiểu đây là một con đường dài và cần sự cân bằng.

+ Đề xuất lập trường phù hợp: "Theo em, lập trường của chúng ta là hoàn toàn ủng hộ cách chuẩn bị này. Đây là một kế hoạch toàn diện và có tầm nhìn xa. Em học được từ Nhật Linh rằng, 'chuẩn bị tâm lí' không chỉ là học giỏi, mà còn là phải 'cân bằng' giữa học tập, sức khoẻ và 'chủ động tìm hiểu' thông tin thực tế từ người đi trước để không bị 'bỡ ngỡ'."

* Trường hợp 2: Hoàng Long (chuẩn bị trở thành Phi công).

- Phân tích (Lập trường: Đây là sự chuẩn bị chủ động và bám sát yêu cầu).

+ Phân tích cách thức: Nghề phi công có yêu cầu đầu vào rất cao và đặc thù (thể lực, ngoại ngữ, kĩ năng xử lý). Hoàng Long đã "bám sát" các yêu cầu đó và "lên kế hoạch rèn luyện" rất cụ thể. Đặc biệt, bạn ấy rất "chủ động" (đi trải nghiệm, tự xem video).

+ Đề xuất lập trường phù hợp: "Em cũng rất đồng ý với cách chuẩn bị này. Đây là một kế hoạch chủ động và rất thực tế. Lập trường của em là: đối với các nghề có yêu cầu cao, chúng ta không thể chờ đợi. Em học được từ Hoàng Long rằng 'chuẩn bị tâm lí' phải đi đôi với 'hành động rèn luyện' cụ thể (thể lực, ngoại ngữ) và 'chủ động trải nghiệm' (như đi học thử) để biết mình có thực sự phù hợp hay không."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm về việc chuẩn bị tâm lí của bản thân em.

- Sau khi đã phân tích, bây giờ là lúc em tự rút ra những bài học cho chính mình. Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

+ Em đã học được gì về sự khác biệt giữa "chuẩn bị" và "chờ đợi"?

+ "Những thách thức, khó khăn" của ngành/trường mà em định chọn là gì?

+ Em sẽ "tìm hiểu yêu cầu" của môi trường tương lai (như trong gợi ý) bằng cách nào?

- Ví dụ về bài học kinh nghiệm em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học kinh nghiệm lớn nhất đối với em là sự chuẩn bị tâm lí chính là sự chuẩn bị bằng hành động. Cả Nhật Linh và Hoàng Long đều không ngồi yên lo lắng, họ 'tìm hiểu', 'rèn luyện', và 'chủ động' trước. Bài học thứ hai là, để 'chuẩn bị' cho ngành nghề em định lựa chọn, em sẽ không chỉ 'tìm hiểu về yêu cầu' điểm số (theo gợi ý), mà em sẽ (giống như Hoàng Long) chủ động tìm xem 'những thách thức, khó khăn' thực sự của nghề đó là gì. Em sẽ 'lập kế hoạch' (như đã học ở Chủ đề 9) để rèn luyện những kỹ năng còn thiếu ngay từ bây giờ."