Hoạt động 1: Tìm hiểu các giải pháp tích cực, sáng tạo trong việc bảo tồn cảnh quan thiên nhiên

1. TÌM HIỂU VỀ GIẢI PHÁP TÍCH CỰC, SÁNG TẠO ĐỂ BẢO TỒN CẢNH QUAN

a. Cảnh quan thiên nhiên và Giải pháp tích cực, sáng tạo là gì?

- Cảnh quan thiên nhiên là một khu vực với các đặc điểm tự nhiên đặc trưng (như núi, sông, rừng, biển...) tạo nên vẻ đẹp hoặc giá trị sinh thái riêng biệt.

+ Ví dụ: Một bãi biển, một khu rừng ngập mặn, một ngọn núi ở địa phương, hoặc các di sản như Vịnh Hạ Long, Phong Nha - Kẻ Bàng.

- Giải pháp tích cực, sáng tạo trong bảo tồn là những cách làm chủ động, thông minh nhằm vừa bảo vệ được cảnh quan, vừa giải quyết được các nhu cầu khác của con người (như phát triển kinh tế, du lịch), chứ không chỉ đơn thuần là các biện pháp "cấm đoán" tiêu cực.

+ Ví dụ: Thay vì "cấm du lịch" (tiêu cực), chúng ta "phát triển du lịch sinh thái" (tích cực, sáng tạo), hoặc "tái chế rác thải" tại chỗ thành các sản phẩm lưu niệm.

b. Vì sao cần tìm hiểu các giải pháp tích cực, sáng tạo?

- Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta không thể chỉ "cấm" con người tương tác với thiên nhiên. Việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo là vô cùng quan trọng đối với học sinh:

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện: Kỹ năng này giúp em không bị mắc kẹt giữa hai lựa chọn cực đoan: hoặc là "phát triển kinh tế bất chấp môi trường" (quan điểm sai lầm), hoặc là "cấm phát triển để bảo vệ môi trường" (quan điểm phiến diện). Em sẽ học cách phân tích để tìm ra giải pháp "thứ ba" tốt hơn.

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng: Giúp em hiểu rằng bảo tồn không phải là trách nhiệm của riêng ai, mà bản thân em cũng có thể đóng góp ý tưởng. Em sẽ tự tin đề xuất các sáng kiến "tích cực" thay vì chỉ thụ động tuân thủ.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn: Khi hiểu về các giải pháp này, em sẽ biết cách ủng hộ các hoạt động đúng đắn (như ủng hộ du lịch có trách nhiệm) và phê phán các hành vi "phát triển ồ ạt, thiếu kiểm soát".

- Ví dụ: Khi đối mặt với vấn đề rác thải du lịch, một giải pháp "cấm đoán" là hạn chế khách. Nhưng một giải pháp "tích cực, sáng tạo" (như trong gợi ý) là "tăng chế tài xử phạt" (tích cực) đồng thời phát động các "phong trào" (sáng tạo) như dùng rác thải nhựa để làm các tác phẩm nghệ thuật trưng bày tại bãi biển, vừa làm sạch, vừa tuyên truyền.

2. HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH VÀ CHIA SẺ VỀ CÁC GIẢI PHÁP

1. Thể hiện lập trường, quan điểm của bản thân/nhóm đối với một số giải pháp bảo tồn cảnh quan thiên nhiên.

Bây giờ, chúng ta sẽ cùng phân tích và thể hiện lập trường về hai giải pháp được gợi ý trong sách:

* Giải pháp 1: "Phát triển du lịch gắn liền với việc bảo tồn cảnh quan; không phát triển du lịch một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát, không bền vững."

- Phân tích (Lập trường: Đồng ý, đây là giải pháp thông minh):

+ Mặt tích cực của giải pháp: Đây là một giải pháp "kép" và "sáng tạo". Nó không cấm đoán, mà sử dụng chính hoạt động du lịch (kinh tế) để tạo ra nguồn lực (tài chính, nhân lực) quay trở lại phục vụ cho việc bảo tồn (trả lương cho người bảo vệ, thu gom rác, tái tạo...).

+ Mặt cần cẩn trọng (Rủi ro): Ranh giới giữa "gắn liền" và "ồ ạt, thiếu kiểm soát" là rất mong manh. Nếu chỉ tập trung vào lợi nhuận mà thiếu quy hoạch và chế tài, du lịch sẽ tàn phá cảnh quan rất nhanh.

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Theo em, lập trường này là hoàn toàn đúng đắn và mang tính chiến lược. Em ủng hộ việc phát triển du lịch, nhưng đó phải là 'du lịch có trách nhiệm'. Điều này có nghĩa là du lịch phải được quy hoạch bài bản, phải giới hạn số lượng khách (nếu cần), và phải ưu tiên các mô hình du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng (nơi người dân địa phương cùng tham gia bảo vệ và hưởng lợi)."

* Giải pháp 2: "Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân... về trách nhiệm gìn giữ, bảo vệ cảnh quan."

- Phân tích (Lập trường: Đồng ý, đây là giải pháp nền tảng):

+ Mặt tích cực của giải pháp: Đây là giải pháp mang tính gốc rễ. Mọi giải pháp "kỹ thuật" (như xử phạt, tái chế) sẽ thất bại nếu "nhận thức" của con người không thay đổi. Khi người dân hiểu được giá trị của cảnh quan (nó là "nồi cơm", là "lá phổi" của họ), họ sẽ tự giác bảo vệ.

+ Mặt cần cẩn trọng: Tuyên truyền phải "sáng tạo", không chỉ là hình thức. Nếu chỉ nói lý thuyết chung chung, người dân sẽ không nghe. Phải tuyên truyền bằng lợi ích (giữ sạch thì khách đông) hoặc bằng các hoạt động trải nghiệm thực tế.

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Em đồng ý đây là giải pháp phải làm đầu tiên và làm liên tục. Nhận thức quyết định hành động. Tuy nhiên, để 'nâng cao nhận thức' hiệu quả, chúng ta cần các hình thức tuyên truyền 'tích cực, sáng tạo' (như sẽ tìm hiểu ở Hoạt động 2), chứ không chỉ là các khẩu hiệu khô khan. Bản thân học sinh chúng em có thể tham gia bằng cách làm các video ngắn, các infographic để tuyên truyền trên mạng xã hội."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm (hoặc giải pháp sáng tạo) của bản thân em về việc bảo tồn cảnh quan.

- Sau khi đã phân tích các giải pháp, bây giờ là lúc em tự rút ra những bài học cho chính mình. Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

+ Em đã học được điều gì về mối quan hệ giữa "Bảo tồn" và "Phát triển"?

+ Từ các gợi ý ("phát động phong trào", "tái chế"), em có thể đề xuất một giải pháp "tích cực, sáng tạo" nào khác không?

+ Em sẽ thay đổi điều gì trong hành động của mình (ví dụ khi đi du lịch) sau bài học này?

- Ví dụ về bài học kinh nghiệm (hoặc giải pháp) em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học lớn nhất đối với em là bảo tồn không phải là 'cấm đoán', mà là 'tìm cách sống chung' một cách thông minh và bền vững. Em nhận ra rằng, chúng ta không thể chọn một trong hai (phát triển hoặc bảo tồn), mà phải làm cả hai. Từ góc nhìn của học sinh, em xin đề xuất một giải pháp sáng tạo là: 'Du lịch tích điểm xanh'. Ví dụ, khi du khách tham gia các hoạt động bảo vệ cảnh quan (như nhặt rác, trồng cây) hoặc từ chối sử dụng đồ nhựa một lần, họ sẽ được 'tích điểm' để đổi lấy các ưu đãi (như giảm giá vé, tặng quà lưu niệm tái chế). Giải pháp này biến việc bảo vệ thành một trò chơi có thưởng, tạo sự hứng khởi cho du khách."