Hải khẩu linh từ (Đền thiêng cửa bể) (Đoàn Thị Điểm)

Khởi động 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 94)

Hướng dẫn giải

Cảm nhận về một số truyện dân gian có yếu tố kì ảo

Truyện dân gian là một kho tàng vô cùng phong phú và đa dạng, trong đó, truyện dân gian có yếu tố kì ảo luôn có sức hấp dẫn đặc biệt với người đọc bởi những chi tiết hư cấu, hoang đường nhưng lại ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.

1. Truyện "Sự tích Hồ Gươm":

Câu chuyện kể về vua Lê Lợi trả gươm cho Long Quân sau khi đánh tan quân Minh. Truyện có nhiều chi tiết kì ảo như:

- Chàng trai gặp cụ già trao gươm và được dặn dò cách đánh giặc.

-Lưỡi gươm sáng quắc, giúp vua Lê Lợi đánh tan quân Minh.

-Vua Lê Lợi trả gươm cho Long Quân dưới hồ.

Cảm nhận:

Truyện thể hiện niềm tin vào sức mạnh của con người, đồng thời ca ngợi tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và ý thức giữ gìn độc lập dân tộc. Chi tiết kì ảo góp phần tô đậm thêm tính chất anh hùng ca của câu chuyện, đồng thời thể hiện quan niệm của người xưa về sự trợ giúp của thần linh cho những người có chính nghĩa.

2. Truyện "Tấm Cám":

Câu chuyện kể về cuộc đời đầy bất hạnh của Tấm nhưng cuối cùng vẫn được hưởng hạnh phúc viên mãn. Truyện có nhiều chi tiết kì ảo như:

- Tấm được Bụt giúp đỡ, biến thân thành cây thị, cây gạo, quả thị.

-Tấm sinh ra từ quả thị.

-Con cò trắng là hiện thân của Tấm.

Cảm nhận:

Truyện thể hiện niềm tin vào công lý, ở hiền gặp lành. Đồng thời, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam như: hiền lành, chăm chỉ, chịu khó. Chi tiết kì ảo góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện, đồng thời thể hiện quan niệm của người xưa về sự trừng phạt kẻ ác và đền đáp cho người hiền.

3. Truyện "Sơn Tinh, Thủy Tinh":

Câu chuyện kể về cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh tranh giành Mị Nương. Truyện có nhiều chi tiết kì ảo như:

- Sơn Tinh có phép thuật vẫy gọi thần linh, hô mây gọi gió.

-Thủy Tinh có phép thuật dâng nước, hô mưa gọi gió.

-Cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh vô cùng dữ dội.

Cảm nhận:

Truyện thể hiện ước mơ của người dân về cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đồng thời, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người con trai Việt Nam như: mạnh mẽ, dũng cảm, tài năng. Chi tiết kì ảo góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện, đồng thời thể hiện quan niệm của người xưa về sức mạnh của con người trong việc chống lại thiên tai.

Kết luận:

Truyện dân gian có yếu tố kì ảo là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Những câu chuyện này không chỉ mang giá trị giải trí mà còn ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn sâu sắc. Qua những câu chuyện này, chúng ta có thể hiểu thêm về quan niệm sống, ước mơ và niềm tin của người xưa.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Khởi động 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 94)

Hướng dẫn giải

Một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo mà tôi biết:

- Truyền thuyết: 

+An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

+Thánh Gióng

+Sơn Tinh, Thủy Tinh

+Chử Đồng Tử

+Vua Hùng thứ 18 và con Rồng cháu Tiên

- Truyền kì mạn lục: 

-Chuyện người con gái Nam Xương

-Vũ Nương

-Từ Thức gặp tiên

-Cây khế

-Trạng Quỳnh

Tác phẩm tôi ấn tượng nhất là "Chuyện người con gái Nam Xương".

Lý do:

- Câu chuyện cảm động về số phận oan nghiệt của Vũ Nương: 

+Nàng là người phụ nữ đức hạnh, nết na, yêu thương chồng con.

+Vướng vào lời nói vô tình của con trẻ mà bị nghi oan, dẫn đến kết cục bi thảm.

+Nàng chọn cái chết để giữ gìn phẩm giá của mình.

-Thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc: 

+Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

+Phê phán xã hội phong kiến bất công, trọng nam khinh nữ.

+Khẳng định niềm tin vào lẽ công bằng.

- Nghệ thuật kể chuyện đặc sắc: 

+Kết hợp yếu tố hiện thực và kì ảo.

+Lời văn giản dị, giàu sức gợi cảm.

+Xây dựng nhân vật sinh động, có chiều sâu tâm lí.

Ngoài ra, tôi cũng ấn tượng với các tác phẩm khác như:

-"An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy": Ca ngợi tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và sự hy sinh của người con gái.

-"Sơn Tinh, Thủy Tinh": Thể hiện ước mơ của người dân về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

-"Vũ Nương": Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

-"Từ Thức gặp tiên": Thể hiện ước mơ về cuộc sống trường sinh bất lão.

Truyện truyền kì có yếu tố kì ảo là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn học Việt Nam. Những câu chuyện này không chỉ mang giá trị giải trí mà còn ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 94)

Hướng dẫn giải

Giới thiệu lai lịch và chân dung nhân vật chính Nguyễn Cơ trong "Hải Khẩu Linh Từ":

*Lai lịch:

-Tên đầy đủ: Nguyễn Cơ

-Biệt danh: Bích Châu, Chế Thắng phu nhân

-Quê quán: Hải Yến, Hải Hậu, Nam Định

-Chồng: Trần Duệ Tông

-Con: Không có

-Cung phi nhà Trần là con gái nhà quan 

*Chân dung:

-Ngoại hình: 

+Xinh đẹp, tài sắc vẹn toàn

+"Mày ngài, mắt phượng, má đào, môi son"

+"Dáng người lả lướt, uyển chuyển"

-Tính cách: 

+Thông minh, sắc sảo

+Cương trực, mạnh mẽ

+Yêu nước, thương dân

+Có lòng nhân ái

-Tài năng: 

+Nữ công gia chánh

+Văn chương, thi ca

+Nắm binh pháp, thao lược

+Có khả năng lãnh đạo

Vai trò trong "Hải Khẩu Linh Từ":

- Nhân vật chính: 

+Câu chuyện xoay quanh cuộc đời và sự nghiệp của bà

+Thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam

-Nữ anh hùng: 

+Có công giúp vua Trần Duệ Tông dẹp giặc ngoại xâm

+Cứu nguy cho đất nước

-Biểu tượng cho lòng yêu nước: 

+Sẵn sàng hy sinh bản thân vì đại nghĩa

+Gương sáng cho thế hệ sau

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 96)

Hướng dẫn giải

Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí trong tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" có tác động như thế nào tới cảm xúc của tôi?

Tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" của Đoàn Thị Điểm sử dụng nhiều chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí để tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện và tác động mạnh mẽ đến cảm xúc của người đọc.

1. Những chi tiết gợi sự linh thiêng:

- Hình ảnh Bích Châu: 

+Nàng xuất hiện trong giấc mơ của vua Trần Duệ Tông.

+Nàng có nhan sắc phi thường, "dung nhan lộng lẫy, sắc đẹp rạng ngời".

+Nàng có khả năng tiên tri, báo mộng.

-Cung điện dưới đáy biển: 

+Nơi Bích Châu sinh sống.

+Cung điện nguy nga, tráng lệ, "bốn bề gấm vóc, muôn vẻ châu ngọc".

+Có nhiều điều kỳ lạ, "cá chép hóa rồng, vượn biến thành người".

-Sự trợ giúp của thần linh: 

+Long Quân giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành.

+Bích Châu giúp vua Trần Duệ Tông tìm được con trai.

2. Tác động đến cảm xúc:

-Kích thích trí tò mò, ham muốn khám phá: 

+Những chi tiết kỳ ảo, huyền bí khiến người đọc tò mò muốn biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

+Khơi gợi trí tưởng tượng, giúp người đọc hình dung về thế giới kỳ diệu dưới đáy biển.

-Gây ấn tượng mạnh mẽ: 

+Hình ảnh Bích Châu đẹp lộng lẫy, cung điện nguy nga tráng lệ,... tạo ấn tượng khó phai trong lòng người đọc.

+Câu chuyện thêm ly kỳ, hấp dẫn nhờ những chi tiết kỳ ảo.

- Gợi cảm giác thiêng liêng, tôn kính: 

+Hình ảnh Long Quân, Bích Châu thể hiện sức mạnh phi thường của thần linh.

+Khơi gợi niềm tin vào thế giới tâm linh, vào sự trợ giúp của thần linh.

-Gây xúc động, đồng cảm: 

+Số phận oan nghiệt của Bích Châu khiến người đọc thương cảm.

+Niềm tin vào công lý được khẳng định khi Bích Châu được minh oan.

Kết luận:

Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí là một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công cho tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ". Những chi tiết này đã khơi gợi trí tò mò, trí tưởng tượng, cảm giác thiêng liêng, đồng thời tạo ấn tượng mạnh mẽ và khơi gợi xúc động trong lòng người đọc.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 3 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 98)

Hướng dẫn giải

Dự đoán về hành động, ứng xử của nhân vật Bích Châu trong "Hải Khẩu Linh Từ":

Bích Châu là một nhân vật có tính cách phức tạp, vừa mạnh mẽ, quyết đoán, vừa dịu dàng, nhân hậu. Dưới đây là một số dự đoán về hành động, ứng xử của Bích Châu trong "Hải Khẩu Linh Từ":

1. Khi biết tin vua Trần Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành:

- Lo lắng cho sự an nguy của vua: Bích Châu sẽ cầu nguyện cho vua bình an trở về.

-Sẵn sàng giúp đỡ vua: Nếu cần thiết, Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật của mình để giúp vua chiến thắng.

2. Khi vua Trần Duệ Tông bị quân Chiêm Thành bao vây:

-Xuất hiện để giải nguy cho vua: Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật để đánh tan quân Chiêm Thành.

-Khuyên vua nên tha mạng cho vua Chiêm Thành: Bích Châu là người nhân hậu, nên sẽ khuyên vua tha mạng cho vua Chiêm Thành để thể hiện lòng khoan dung.

3. Khi trở về cung điện dưới đáy biển:

-Sẽ tiếp tục giúp đỡ vua Trần Duệ Tông: Bích Châu sẽ là người cố vấn cho vua trong việc cai trị đất nước.

-Dành thời gian cho con trai: Bích Châu sẽ bù đắp cho con trai những năm tháng thiếu vắng mẹ.

4. Khi gặp lại người chồng cũ:

-Sẽ giữ thái độ bình tĩnh: Bích Châu là người hiểu chuyện, nên sẽ không oán trách người chồng cũ.

-Chúc phúc cho người chồng cũ: Bích Châu mong muốn người chồng cũ được hạnh phúc.

5. Khi được vua Trần Duệ Tông lập đền thờ:

-Sẽ phù hộ cho đất nước: Bích Châu sẽ trở thành vị thần bảo hộ cho đất nước, giúp cho quốc thái dân an.

-Giúp đỡ những người gặp khó khăn: Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật của mình để giúp đỡ những người gặp khó khăn.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 4 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 99)

Hướng dẫn giải

Dự đoán về diễn biến câu chuyện "Hải Khẩu Linh Từ":

Dưới đây là một số dự đoán về diễn biến câu chuyện "Hải Khẩu Linh Từ":

1. Vua Trần Duệ Tông chiến thắng quân Chiêm Thành:

-Nhờ sự giúp đỡ của Bích Châu, vua Trần Duệ Tông sẽ đánh tan quân Chiêm Thành.

-Vua Chiêm Thành sẽ bị bắt và có thể được vua Trần Duệ Tông tha mạng.

2. Vua Trần Duệ Tông tìm lại được con trai:

- Nhờ sự giúp đỡ của Bích Châu, vua Trần Duệ Tông sẽ tìm lại được con trai.

- Hai cha con sẽ đoàn tụ và sống hạnh phúc bên nhau.

3. Bích Châu trở về cung điện dưới đáy biển:

- Bích Châu có thể sẽ ở lại với vua Trần Duệ Tông và con trai.

- Hoặc Bích Châu sẽ trở về cung điện dưới đáy biển để tiếp tục cai trị.

4. Vua Trần Duệ Tông lập đền thờ Bích Châu:

- Để ghi nhớ công ơn của Bích Châu, vua Trần Duệ Tông sẽ lập đền thờ Bích Châu.

- Bích Châu sẽ trở thành vị thần bảo hộ cho đất nước.

5. Câu chuyện kết thúc có hậu:

-Vua Trần Duệ Tông trị vì đất nước thái bình, thịnh vượng.

-Bích Châu được mọi người tôn kính và thờ phụng.

Ngoài ra, câu chuyện có thể có thêm những diễn biến khác như:

-Bích Châu sẽ gặp lại người chồng cũ.

-Bích Châu sẽ giúp đỡ những người gặp khó khăn.

-Bích Châu sẽ phải đối mặt với những kẻ thù mới.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 5 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 101)

Hướng dẫn giải

Nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông:

1. Thư của Quảng Lợi vương:

- Gửi lời chúc mừng Lê Thánh Tông lên ngôi vua.

- Bày tỏ sự tôn kính và lòng trung thành với triều đình.

- Mong muốn được giữ gìn hòa bình và ổn định biên giới.

2. Thư của Lê Thánh Tông:

- Cảm ơn lời chúc mừng của Quảng Lợi vương.

- Khẳng định chủ quyền của Đại Việt đối với vùng đất Lạng Sơn.

- Yêu cầu Quảng Lợi vương tuân theo mệnh lệnh của triều đình.

3. Trao đổi qua lại:

- Hai bên tranh luận về chủ quyền của vùng đất Lạng Sơn.

- Quảng Lợi vương đưa ra các bằng chứng lịch sử để chứng minh Lạng Sơn thuộc về Đại Minh.

- Lê Thánh Tông bác bỏ các bằng chứng của Quảng Lợi vương và khẳng định chủ quyền của Đại Việt.

4. Kết quả:

- Hai bên không thể đi đến thống nhất về chủ quyền của Lạng Sơn.

- Cuộc tranh luận tiếp tục diễn ra trong nhiều năm sau đó.

Ngoài ra, nội dung đối thoại qua thư còn có thể đề cập đến các vấn đề khác như:

- Quan hệ giao thương giữa hai nước.

- Việc trao đổi tù binh.

- Việc hợp tác chống giặc cướp biển.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 6 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 103)

Hướng dẫn giải

Những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung trong "Hải Khẩu Linh Từ":

1. Hệ thống luật pháp:

- Luật pháp ở thủy cung được xây dựng dựa trên nguyên tắc công bằng và chính nghĩa.

- Luật pháp được áp dụng cho tất cả mọi người, không phân biệt địa vị hay thân phận.

- Luật pháp được thực thi nghiêm minh, không có ngoại lệ.

2. Các cơ quan thực thi pháp luật:

-Có một hệ thống các cơ quan thực thi pháp luật ở thủy cung, bao gồm: 

+Tòa án

+Ngục tù

+Lực lượng bảo vệ

3. Quá trình xét xử:

+Quá trình xét xử được diễn ra công khai và minh bạch.

+Các bị cáo được hưởng quyền tự bào chữa.

+Bản án được đưa ra dựa trên bằng chứng và lập luận.

4. Hình phạt:

-Hình phạt được áp dụng dựa trên mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

-Các hình phạt bao gồm: 

+Tù đày

+Đánh đòn

+Tử hình

5. Một số chi tiết cụ thể:

- Khi Bích Châu bị nghi oan, nàng đã được đưa ra xét xử công khai.

-Các bằng chứng được đưa ra và được thẩm tra kỹ lưỡng.

-Cuối cùng, Bích Châu được minh oan và được trả tự do.

-Những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung cho thấy một xã hội được tổ chức tốt đẹp, nơi luật pháp được tôn trọng và thực thi nghiêm minh.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Đọc văn bản 7 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 104)

Hướng dẫn giải

Yếu tố "giấc mộng" lặp lại trong "Hải Khẩu Linh Từ":

Yếu tố "giấc mộng" xuất hiện nhiều lần trong "Hải Khẩu Linh Từ" và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy diễn biến câu chuyện:

1. Giấc mộng của vua Trần Duệ Tông:

- Vua Trần Duệ Tông mơ thấy Bích Châu và được Bích Châu báo mộng về việc vua Chiêm Thành sẽ xâm lược Đại Việt.

- Giấc mộng này là lời cảnh báo cho vua Trần Duệ Tông và giúp vua có sự chuẩn bị để chống giặc ngoại xâm.

2. Giấc mộng của Bích Châu:

- Bích Châu mơ thấy mình gặp lại vua Trần Duệ Tông và con trai.

-Giấc mộng này giúp Bích Châu có thêm niềm tin và hy vọng vào tương lai.

3. Giấc mộng của người con trai:

- Con trai của vua Trần Duệ Tông mơ thấy mẹ mình.

- Giấc mộng này giúp con trai nhận ra mẹ mình và tạo điều kiện cho hai mẹ con đoàn tụ.

Sự lặp lại của yếu tố "giấc mộng" có ý nghĩa:

-Thể hiện yếu tố kỳ ảo, huyền bí: Giấc mộng là cầu nối giữa thế giới thực và thế giới tâm linh.

-Gợi mở những điều bí ẩn: Giấc mộng có thể là lời tiên tri hoặc là điềm báo cho những sự kiện sắp xảy ra.

-Thúc đẩy diễn biến câu chuyện: Giấc mộng giúp các nhân vật đưa ra quyết định và hành động.

-Thể hiện giá trị nhân văn: Giấc mộng thể hiện ước mơ, niềm tin và hy vọng của các nhân vật.

Ngoài ra, bạn có thể chú ý thêm những điểm sau:

- Cách thức miêu tả giấc mộng: Giấc mộng được miêu tả sinh động, hấp dẫn.

-Ý nghĩa của từng giấc mộng: Mỗi giấc mộng có ý nghĩa riêng và góp phần làm sáng tỏ nội dung câu chuyện.

-So sánh giấc mộng với hiện thực: Giấc mộng có thể phản ánh hiện thực hoặc là sự đối lập với hiện thực.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)

Sau khi đọc 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 105)

Hướng dẫn giải

Bảng hệ thống các sự kiện, nhân vật, chi tiết linh thiêng, kì ảo trong "Hải Khẩu Linh Từ":

Sự kiện/Nhân vật/Chi tiết

Tính chất linh thiêng, kì ảo

Ý nghĩa

Bích Châu

Nàng tiên cá, có nhan sắc lộng lẫy, phép thuật phi thường

Thể hiện vẻ đẹp, sức mạnh của thế giới tâm linh

Cung điện dưới đáy biển

Nơi Bích Châu sinh sống, nguy nga tráng lệ, có nhiều điều kỳ lạ

Thể hiện thế giới huyền bí dưới đáy biển

Giấc mơ của vua Trần Duệ Tông

Mơ thấy Bích Châu báo mộng về việc vua Chiêm Thành xâm lược

Lời cảnh báo, giúp vua có sự chuẩn bị

Giấc mơ của Bích Châu

Mơ thấy gặp lại vua Trần Duệ Tông và con trai

Niềm tin, hy vọng vào tương lai

Giấc mơ của người con trai

Mơ thấy mẹ mình

Giúp con trai nhận ra mẹ, tạo điều kiện đoàn tụ

Long Quân

Giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành

Sức mạnh của thần linh, thể hiện sự phù hộ

Bích Châu hóa thành con cá chép

Giúp vua Trần Duệ Tông tìm được con trai

Thể hiện phép thuật phi thường, lòng nhân hậu

Vua Trần Duệ Tông được Bích Châu cứu sống

 

Thể hiện sự che chở của thần linh

Bích Châu được minh oan

 

Lòng tin vào công lý, chiến thắng của cái thiện

Vua Trần Duệ Tông lập đền thờ Bích Châu

 

Lòng biết ơn, thể hiện sự tôn kính

 
(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Thảo luận (1)