Bài 8: Đấu tranh giành độc lập thời kì Bắc thuộc
Nội dung lý thuyết
1. và 2. Các cuộc đấu tranh tiêu biểu và những nhân vật lịch sử trong thời kì Bắc thuộc
- Sau khi Âu Lạc bị Triệu Đà xâm lược và sáp nhập vào Nam Việt vào năm 179 TCN, nước ta đã rơi vào ách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc. Giai đoạn này kéo dài hơn một nghìn năm và được gọi là thời kì Bắc thuộc. Mặc dù bị cai trị và áp bức, nhân dân ta chưa bao giờ ngừng đấu tranh giành lại độc lập, với hàng loạt các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu và những anh hùng dân tộc vĩ đại.
- Các cuộc đấu tranh nổi bật và những nhân vật lịch sử tiêu biểu trong thời kì này:
+ Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40): Mở đầu cho phong trào đấu tranh. Hai Bà Trưng (Trưng Trắc và Trưng Nhị), con gái Lạc tướng ở Mê Linh (Hà Nội), đã phất cờ khởi nghĩa khi chồng của Trưng Trắc là Thi Sách bị Thái thú Tô Định giết hại. Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng, đánh đuổi Tô Định, giành lại độc lập cho đất nước. Trưng Trắc lên ngôi vua, xưng là Trưng Nữ Vương, đóng đô ở Mê Linh. Cuộc khởi nghĩa này không chỉ thể hiện tinh thần yêu nước bất khuất mà còn khẳng định vai trò to lớn của người phụ nữ Việt Nam trong lịch sử.
+ Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248): Nối tiếp tinh thần Hai Bà Trưng, Bà Triệu (Triệu Thị Trinh) là một nữ anh hùng ở Căn Nông (Thanh Hóa), đã lãnh đạo nhân dân nổi dậy chống lại ách đô hộ của nhà Ngô. Bà nổi tiếng với câu nói đầy khí phách: "Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở Biển Đông, đánh đuổi quân Ngô, giành lại giang sơn, cởi ách nô lệ, chứ không chịu khom lưng làm tì thiếp cho người
+ Khởi nghĩa Lý Bí (năm 542) và sự ra đời nước Vạn Xuân: Lý Bí, một hào trưởng ở Thái Bình (Hà Nội ngày nay), đã phát động khởi nghĩa. Ông nhanh chóng đánh bại quân Lương, giành lại quyền tự chủ và đến năm 544, Lý Bí lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước là Vạn Xuân, đóng đô ở Long Biên (Hà Nội), và xây dựng Chùa Khai Quốc. Nước Vạn Xuân tồn tại gần 60 năm, khẳng định nền độc lập và khả năng xây dựng nhà nước của dân tộc Việt.
+ Khởi nghĩa Mai Thúc Loan (đầu thế kỉ VIII, khoảng năm 713 – 722): Mai Thúc Loan đã lãnh đạo nhân dân Hoan Châu (Nghệ An - Hà Tĩnh) nổi dậy chống lại ách đô hộ tàn bạo của nhà Đường. Ông xưng là Mai Hắc Đế và gây dựng một phong trào đấu tranh mạnh mẽ, đánh chiếm cả thành Tống Bình (Hà Nội).
+ Khúc Thừa Dụ và công cuộc giành quyền tự chủ (năm 905): Lợi dụng lúc nhà Đường suy yếu và nội loạn, Khúc Thừa Dụ, một hào trưởng ở Hồng Châu (Hải Dương), đã nổi dậy giành quyền tự chủ, xưng là Tiết độ sứ. Sự kiện này có ý nghĩa quan trọng, đặt nền móng cho quá trình giành độc lập hoàn toàn.
+ Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền (năm 938): Sau hơn một nghìn năm đô hộ, Ngô Quyền, người Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội), đã lãnh đạo quân dân ta giành chiến thắng vĩ đại trên sông Bạch Đằng. Ông đã mưu trí cho đóng cọc gỗ đầu nhọn xuống lòng sông, lợi dụng thủy triều lên xuống để đánh tan quân Nam Hán. Chiến thắng lịch sử này đã chấm dứt hoàn toàn ách Bắc thuộc, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài cho dân tộc Việt Nam.
=> Những cuộc đấu tranh liên tục và anh dũng của các thế hệ người Việt đã hun đúc nên truyền thống yêu nước, ý chí kiên cường và bất khuất, làm tiền đề cho sự phát triển hưng thịnh của quốc gia sau này.