Bài 8. Đấu tranh giành độc lập thời kì Bắc thuộc

1. Một số cuộc đấu tranh tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc

Thời kì Bắc thuộc là giai đoạn lịch sử đầy đau thương nhưng cũng vô cùng oanh liệt của dân tộc Việt Nam, kéo dài hơn 1000 năm (từ năm 179 TCN đến năm 938). Suốt thời kì này, nhân dân ta không ngừng đứng lên đấu tranh chống lại ách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc, thể hiện ý chí độc lập, tự cường mạnh mẽ.

- Các cuộc đấu tranh tiêu biểu:

Ngay sau khi triều đại Âu Lạc sụp đổ, nước ta rơi vào ách đô hộ của nhà Triệu (Nam Việt) rồi sau đó là nhà Hán, nhà Ngô, nhà Lương, nhà Tùy, nhà Đường. Dù bị đô hộ, tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập của nhân dân ta không bao giờ bị dập tắt. Bằng chứng là các cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra, nổi bật là:

+ Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40 - 43): Đây là cuộc khởi nghĩa bùng nổ mạnh mẽ, được lãnh đạo bởi hai nữ anh hùng Trưng Trắc và Trưng Nhị. Cuộc khởi nghĩa đã đánh đuổi được quân Hán, lập lại nhà nước độc lập trong 3 năm, thể hiện ý chí quật cường của dân tộc ta và vai trò to lớn của phụ nữ Việt Nam.

+ Khởi nghĩa Lý Bí (năm 542 - 602): Lý Bí đã lãnh đạo nhân dân nổi dậy, lật đổ ách đô hộ của nhà Lương, lập ra nhà nước Vạn Xuân (năm 544), xưng Lý Nam Đế, đặt niên hiệu là Thiên Đức. Nhà nước Vạn Xuân đã tồn tại gần 60 năm, củng cố nền độc lập tự chủ.

+ Khởi nghĩa Triệu Quang Phục (545 - 602): Sau khi Lý Bí mất, Triệu Quang Phục (Triệu Việt Vương) tiếp tục lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân Lương, giành thắng lợi vang dội bằng chiến thuật du kích, lập lại và giữ vững nền độc lập cho nhà nước Vạn Xuân.

+ Khởi nghĩa Mai Thúc Loan (722): Mai Thúc Loan, người được tôn xưng là Mai Hắc Đế, đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa lớn ở Hoan Châu (Nghệ An – Hà Tĩnh), giải phóng vùng đất rộng lớn, xây dựng căn cứ, khiến nhà Đường phải kinh sợ.

+ Khởi nghĩa Phùng Hưng (766 - 779): Phùng Hưng lãnh đạo nhân dân nổi dậy ở Đường Lâm (nay thuộc Hà Nội), đánh chiếm Tống Bình (Hà Nội ngày nay) – trung tâm đô hộ của nhà Đường. Ông đã giữ vững quyền tự chủ trong một thời gian.

+ Khúc Thừa Dụ (905) và họ Khúc: Nhân lúc nhà Đường suy yếu, Khúc Thừa Dụ đã nổi dậy giành quyền tự chủ, tự xưng Tiết độ sứ, đặt nền móng cho nền độc lập lâu dài. Các thế hệ họ Khúc đã tiếp nối nhau giữ vững quyền tự chủ, chuẩn bị cho công cuộc độc lập hoàn toàn.

+ Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền (năm 938): Đây là trận chiến quyết định, do Ngô Quyền lãnh đạo, đã đánh bại hoàn toàn quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Chiến thắng này đã kết thúc thời kì Bắc thuộc kéo dài hơn 1000 năm, mở ra kỉ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài cho dân tộc Việt Nam.

- Việc nhân dân ta liên tục đứng lên đấu tranh giành độc lập thể hiện điều gì?

+ Việc các cuộc đấu tranh giành độc lập liên tiếp nổ ra trong suốt hơn 10 thế kỷ bị đô hộ, từ khởi nghĩa Hai Bà Trưng đến chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền, cho thấy một điều vô cùng quan trọng: đó là ý chí kiên cường, bất khuất, tinh thần yêu nước nồng nàn và khát vọng độc lập cháy bỏng của nhân dân Việt Nam.

+ Dù bị áp bức bóc lột nặng nề, bị đồng hóa về văn hóa, nhưng người Việt cổ không bao giờ cam chịu làm nô lệ. Họ luôn tìm mọi cơ hội để đứng lên, chiến đấu giành lại quyền tự chủ, quyền được làm chủ vận mệnh của mình. Điều này chứng tỏ tinh thần dân tộc, bản sắc văn hóa Việt không thể bị xóa bỏ, và đó chính là cội nguồn sức mạnh để dân tộc ta vượt qua mọi thử thách, cuối cùng giành lại độc lập hoàn toàn.

2. Kể một số nhân vật lịch sử tiêu biểu trong cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc

Trong quá trình đấu tranh chống Bắc thuộc, nhân dân ta đã xuất hiện nhiều tấm gương anh dũng, tiêu biểu như:

- Hai Bà Trưng: (Trưng Trắc, Trưng Nhị) Hai nữ anh hùng kiệt xuất đã phất cờ khởi nghĩa đầu tiên, đánh đuổi quân Hán, giành lại độc lập và xưng Vương, lập ra nhà nước tự chủ.

- Lý Bí: Người đã lãnh đạo khởi nghĩa lớn, xưng Lý Nam Đế, lập ra nhà nước Vạn Xuân, khẳng định nền độc lập tự chủ của dân tộc.

- Triệu Quang Phục: Con của Lý Nam Đế, sau này được biết đến là Triệu Việt Vương, người kế tục và phát triển sự nghiệp của Lý Bí, lãnh đạo kháng chiến chống quân Lương, giữ vững nhà nước Vạn Xuân.

- Mai Thúc Loan: Vị thủ lĩnh khởi nghĩa ở Hoan Châu, xưng là Mai Hắc Đế, làm rung chuyển ách đô hộ của nhà Đường.

- Phùng Hưng: Người đã lãnh đạo nhân dân Đường Lâm nổi dậy, giành quyền làm chủ đất nước trong một thời gian.

- Ngô Quyền: Anh hùng dân tộc với chiến công lừng lẫy trên sông Bạch Đằng năm 938, chấm dứt hoàn toàn ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra kỉ nguyên độc lập tự chủ lâu dài cho dân tộc Việt Nam.