Bài 8: Các biện pháp phòng chống bệnh dịch phổ biến ở người

I. BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG BỆNH LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG HÔ HẤP

– Đeo khẩu trang, hạn chế tụ tập nơi đông người nhằm hạn chế sự lây nhiễm mầm bệnh từ người sang người và lây lan dịch bệnh trong cộng đồng.

– Giữ vệ sinh cá nhân: rửa tay bằng dung dịch sát khuẩn hoặc xà phòng sau khi tiếp xúc với các vật dụng, bề mặt có chứa mầm bệnh, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; đeo găng tay khi tiếp xúc với bệnh phẩm của bệnh nhân; vệ sinh mũi và miệng hằng ngày bằng dung dịch muối sinh lí; không sử dụng chung các vật dụng với người khác, nhất là những người mắc các bệnh lây nhiễm qua đường hô hấp.

– Giữ vệ sinh môi trường: giữ cho nơi ở và nơi làm việc sạch sẽ, thông thoáng; thường xuyên vệ sinh các vật dụng cá nhân để loại trừ mầm bệnh.

– Có lối sống lành mạnh: ăn uống khoa học và đảm bảo vệ sinh ăn uống, có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí, không sử dụng các chất gây nghiện hoặc chất kích thích (rượu, bia, ma tuý, thuốc lá), tránh căng thẳng, thường xuyên luyện tập thể thao nhằm tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

– Khám sức khoẻ định kì.

– Thực hiện các biện pháp cách li:

+ Cách li y tế: tách riêng người mắc bệnh, nghi ngờ mắc bệnh hoặc mang mầm bệnh để hạn chế sự lây truyền bệnh.

+ Cách li xã hội: đảm bảo giữ khoảng cách giữa người với người tối thiểu 2 m; có chính sách cho người lao động được làm việc tại nhà; người dân chỉ ra ngoài hay đi lại giữa các khu vực, các tỉnh khi thật sự cần thiết.

– Tiêm phòng vaccine định kì, đây là biện pháp hàng đầu để phòng chống bệnh.

II. BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG BỆNH LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG TIÊU HOÁ

– Giữ vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân.

– Đảm bảo vệ sinh ăn uống:

+ Ăn chín, uống sôi. Không ăn các loại thức ăn ôi thiu, hết hạn sử dụng.

+ Sử dụng nguồn nước sạch để uống, chế biến thức ăn.

+ Đậy kín thức ăn khi chưa sử dụng, bảo quản thức ăn đúng cách.

+ Không sử dụng chung hộp đựng, dụng cụ chế biến thức ăn sống và chín.

+ Rửa sạch các loại thực phẩm ăn sống (rau, quả tươi).

– Kiểm định vệ sinh an toàn thực phẩm định kì tại các cơ sở sản xuất, siêu thị, trường học,...

– Đảm bảo chế độ dinh dưỡng khoa học, nghỉ ngơi hợp lí để tăng sức đề kháng cho cơ thể.

– Tiêm vaccine phòng ngừa bệnh (bệnh tả,...).

– Khi có các ca mắc bệnh, cần phải: xác định nguồn lây, cung cấp nguồn nước sạch, kiểm soát vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, xử lí chất thải của người bệnh hợp lí, cách li và điều trị cho người mắc bệnh, phát hiện và điều trị cho người có tiếp xúc với người bệnh hoặc người đang trong thời kì ủ bệnh. Trường hợp bệnh lây lan nhanh chóng, cần thông báo dịch theo đúng quy trình được hướng dẫn.

III. BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG BỆNH LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG MẪU

Các tác nhân gây bệnh lây nhiễm qua đường máu có thể xâm nhập vào cơ thể theo những phương thức khác nhau, tuỳ từng phương thức mà có những biện pháp phòng chống cụ thể.

IV. BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG MỘT SỐ BỆNH DỊCH THƯỜNG GẶP

1. Phòng chống bệnh lao phổi

Để phòng chống bệnh lao phổi, trước hết cần thực hiện tốt các biện pháp phòng chống bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Bên cạnh đó, cần phối hợp thêm một số biện pháp khác như:

– Đảm bảo nơi ở được thông thoáng.

– Tiêm phòng vaccine BCG, đây là biện pháp hàng đầu để phòng chống lao phổi.

– Không sử dụng chung các vật dụng với người khác, nhất là những người nhiễm lao.

– Khám sức khoẻ định kì để phát hiện sớm lao phổi.

2. Phòng chống bệnh cúm

Để phòng chống bệnh cúm, cần có những biện pháp ngăn chặn sự xâm nhập của virus vào hệ hô hấp, tiêm phòng vaccine cúm hằng năm để tăng sức đề kháng cho cơ thể. Các cơ sở y tế cần có phương án cách li, trang thiết bị và biện pháp điều trị thích hợp cho các bệnh nhân nhiễm cúm, đặc biệt là các bệnh nhân có triệu chứng nặng và biến chứng nghiêm trọng.

Ngoài ra, cần tiêm phòng và kiểm tra sức khoẻ định kì cho vật nuôi, tránh lây nhiễm virus cúm từ động vật sang người; không săn bắt, tàng trữ và buôn bán động vật hoang dã; kiểm tra vệ sinh các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm thường xuyên; tách biệt khu chăn nuôi và giết mổ với khu dân cư.

3. Phòng chống bệnh sốt rét, sốt xuất huyết

– Phòng bệnh cá nhân: có thể áp dụng một số biện pháp như:

+ Biện pháp vật lí: cần thực hiện các biện pháp phòng tránh muỗi đốt như giăng mùng khi ngủ, sử dụng lưới chắn muỗi, mặc quần dài và áo dài tay, phát quang bụi rậm, vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, tránh để ao tù, nước đọng, đậy kín chum vại chứa nước,...

+ Biện pháp hoá học: phun thuốc diệt muỗi, ngủ mùng có tẩm hoá chất diệt muỗi (như Icon 2,5CS; Fendona 10SC;...), sử dụng các loại thuốc chống muỗi,...

+ Biện pháp sinh học: cho thêm các loại cá tiêu diệt lăng quăng (cá bảy màu, cá tuế, cá sóc,...) vào bể nuôi cá cảnh, ao nuôi,...; sử dụng chế phẩm sinh học BTI để diệt lăng quăng, các loài thực vật có mùi hương (như long não, bạc hà,...), các loại tinh dầu để chống muỗi.

– Phòng bệnh cộng đồng: sử dụng thuốc phòng chống sốt rét cho những người đến vùng có sốt rét, tuyên truyền giáo dục cho người dân về các biện pháp phòng tránh bệnh, ban hành các chính sách quản lí, kiểm soát và phòng chống sốt rét một cách có hiệu quả tại địa phương,...

4. Phòng chống hội chứng AIDS

Hội chứng AIDS được gọi là “căn bệnh thế kỉ” do bất kì ai cũng có thể nhiễm bệnh và không thể chữa khỏi. Do đó, việc phòng chống hội chứng AIDS nhận được sự quan tâm của nhiều tổ chức trên thế giới. Một số biện pháp được sử dụng để phòng chống bệnh gồm:

– Kiểm soát các con đường lây nhiễm HIV:

+ Đảm bảo an toàn tình dục: là một trong những biện pháp hữu hiệu để phòng chống bệnh vì đây là con đường truyền bệnh phổ biến hiện nay. Do đó, cần giáo dục về an toàn tình dục cho mọi người từ độ tuổi vị thành niên.

+ Trong y tế, cần đảm bảo an toàn khi sử dụng kim tiêm như kim tiêm cần được vô trùng, chỉ sử dụng một lần. Bên cạnh đó, đảm bảo an toàn khi truyền máu cũng là một biện pháp quan trọng. Ngoài ra, phải khuyến cáo những người nhiễm HIV không nên tham gia hiến máu.

+ Việc kiểm soát con đường lây truyền từ mẹ sang con hiện nay được đánh giá là có tính hiệu quả cao. Việc sử dụng thuốc ARV (thuốc kháng retrovirus HIV) cho phụ nữ mang thai nhằm mục đích hạn chế tối đa việc HIV lây truyền từ mẹ sang con. Bên cạnh đó, khi mẹ bị nhiễm HIV thì không nên cho con bú.

+ Không tiêm chích ma tuý, không sử dụng chung vật dụng cá nhân,...

– Cần xử lí vết thương đúng cách và điều trị kịp thời nếu bị thương bởi kim tiêm có nhiễm HIV.

– Tiếp tục triển khai và thực hiện nghiêm túc chương trình 90 – 90 – 90 (90 % số người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình; 90 % số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV và 90 % số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng virus ở mức thấp để sống khoẻ mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác) của UNAIDS đưa ra bằng nhiều hình thức khác nhau.

– Tuyên truyền, giáo dục về việc phòng chống HIV/AIDS như: tình dục an toàn, ý thức tự giác xét nghiệm HIV, có lối sống lành mạnh, vệ sinh y tế, sống chung và giúp đỡ những người nhiễm HIV,...