Bài 5. Nhà nước Văn Lang, Nhà nước Âu Lạc
Nội dung lý thuyết
1. Sự ra đời của Nhà nước Văn Lang, Nhà nước Âu Lạc
Để hiểu về sự ra đời của hai nhà nước cổ đại đầu tiên trên đất nước ta, chúng ta sẽ tìm hiểu thông qua các truyền thuyết lịch sử và bằng chứng khảo cổ học.
a) Nhà nước Văn Lang:
- Thời gian ra đời: Khoảng thế kỉ VII trước Công nguyên (TCN), ở lưu vực các dòng sông thuộc Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam ngày nay, Nhà nước Văn Lang đã ra đời.
- Bằng chứng khảo cổ học: Sự ra đời của nhà nước này được phản ánh thông qua truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên và nhiều bằng chứng khảo cổ học thuộc nền văn hoá Đông Sơn. Các hiện vật đã được tìm thấy như: lưỡi cày, rìu, đồ gốm, trống đồ
b) Nhà nước Âu Lạc:
- Thời gian ra đời: Khoảng năm 208 TCN, sau khi lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân Tần thắng lợi, Thục Phán lên làm vua, xưng là An Dương Vương, lập ra Nhà nước Âu Lạc.
- Kinh đô: Kinh đô được đặt tại Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội).
- Thành tựu nổi bật: Để bảo vệ đất nước, An Dương Vương đã cho xây dựng thành Cổ Loa kiên cố với nhiều vòng xoáy trôn ốc, cùng với truyền thuyết về Nỏ thần liên quan đến việc chế tạo nỏ liên châu bắn được nhiều mũi tên cùng lúc, tăng cường khả năng phòng thủ của đất nước.
2. Đời sống kinh tế của cư dân Văn Lang, Âu Lạc
- Ngành kinh tế chính: Cư dân Văn Lang, Âu Lạc chủ yếu làm nông nghiệp với nghề trồng lúa nước là chính. Họ đã biết trồng thêm nhiều loại cây lương thực, cây ăn quả khác như khoai, đỗ, cây công nghiệp như lạc, vừng.
- Hoạt động chăn nuôi và đánh bắt: Ngoài trồng trọt, họ còn biết chăn nuôi (gia súc, gia cầm) và đánh bắt cá, tôm ở sông, hồ.
- Nghề thủ công: Các nghề thủ công cũng rất phát triển, đặc biệt là đúc đồng, làm gốm, làm đồ trang sức... Điều này được thể hiện qua các hiện vật khảo cổ học phong phú và tinh xảo tìm thấy được (trống đồng, rìu đồng, lưỡi cày đồng, v.v.).
Đời sống kinh tế phát triển đã tạo điều kiện cho xã hội phát triển, hình thành các làng, chạ, và cuối cùng là nhà nước.
3. Cuộc đấu tranh chống ngoại xâm của Nhà nước Văn Lang và Nhà nước Âu Lạc
Lịch sử dựng nước luôn đi đôi với giữ nước. Cư dân Văn Lang và Âu Lạc đã phải trải qua nhiều cuộc đấu tranh chống ngoại xâm để bảo vệ độc lập.
- Cuộc kháng chiến chống quân Tần (cuối thế kỷ III TCN):
+ Khoảng cuối thế kỉ III TCN, quân Tần đã xâm lược nước ta. Người Việt cổ dưới sự lãnh đạo của Thục Phán đã đoàn kết, kiên cường chiến đấu.
+ Cuộc kháng chiến đã giành thắng lợi, đẩy lùi quân Tần, bảo vệ được đất nước. Sau chiến thắng này, Thục Phán lên ngôi An Dương Vương, lập ra Nhà nước Âu Lạc.
- Sự kiện Triệu Đà xâm lược Âu Lạc (đầu thế kỷ II TCN) và truyền thuyết Mị Châu - Trọng Thủy:
+ Sau khi lập ra nước Nam Việt ở phương Bắc, Triệu Đà âm mưu thôn tính Âu Lạc. Hắn đã dùng nhiều thủ đoạn, trong đó có việc cầu hôn công chúa Mị Châu cho con trai Trọng Thủy.
+ Truyền thuyết kể rằng, nhờ sự cả tin và việc tiết lộ bí mật quân sự (nỏ thần) của Mị Châu, Trọng Thủy đã giúp Triệu Đà đánh bại An Dương Vương, khiến Nhà nước Âu Lạc sụp đổ.
+ Sự kiện này là một bài học sâu sắc về cảnh giác trong công cuộc giữ nước.