Bài 5: An toàn lao động trong chế biến thực phẩm

I. MỘT SỐ YẾU TỐ NGUY HIỂM TRONG CHẾ BIẾN THỰC PHẨM

* Yếu tố cơ học:

- Bộ phận chuyển động quay với tốc độ lớn (máy xay, máy nghiền, máy mài dao,...).

- Dùng các bộ bếp sắc nhọn như dao, kéo,...

- Mảnh dung cụ, vật liệu văng bắn, gãy vỡ (đá mài, máy nghiền, thủy tinh,...).

- Vật rơi từ trên cao.

* Yếu tố nhiệt:

- Nhiệt hở ở lò nướng.

- Khí nóng, hơi nước nóng từ nồi áp suất, nồi nấu, ấm dun nước.

- Nhiệt do dầu, mỡ bẩn.

- Nhiệt khi hút thuốc trong bếp.

=> Bỏng từng phần hoặc toàn phần (Cháy, nổ).

* Yếu tố điện:

- Bộ phận kim loại của máy móc, thiết bị nhà bếp bị rò điện.

- Vật mang điện bị hở như cẩu dao, mối nối dây điện.

=> Tổn thương cơ thể (bỏng, cháy xém, co co, co giật, liệt cơ, tê liệt hóp, tim mach), có thể gây chết người khi bị điện giật. Tổn thất lớn về người và tài sản khi bị chập điện gây cháy nổ.

* Yếu tố hóa học:

- Chất tẩy rửa.

- Thuốc diệt chuột, côn trùng.

- Khí gas bị rò rỉ.

- Khí độc sinh ra khi dùng bếp than.

- Khí độc, chất độc sinh ra trong quá trình nấu.

=> Ăn mòn da và những nơi tiếp xúc với các hóa chất tẩy rửa.

Ngộ độc cấp tính hoặc tử vong nếu ăn, uống phải thuốc diệt chuột, diệt côn trùng.

Ngộ độc khí gas và CO nguy cơ cháy, nổ.

Nhiễm khí độc CO khi dùng bếp than trong nhà.

Nguy cơ mắc ung thư khi phải hít phải nhiều hơi dầu, mỡ dừng nóng ở nhiệt độ cao trong thời gian dài.

* Yếu tố gây cháy, nổ:

- Xăng, dầu, khí gas, cồn cháy nổ (nổ hóa học).

- Vỏ bình gas, chai thủy tinh, bình, túi đựng bị nổ (nổ vật lý).

- Bếp quá nhỏ hẹp, không thông khí, không có hút mùi.

- Vật dụng bị xếp cao, chồng chất.

=> Gây tai nạn cho người trong phạm vi nó do tốc độ phản ứng nhanh tạo ra lượng sản phẩm cháy lớn, nhiệt độ cao và áp lực lớn.

* Yếu tố không gian hẹp:

- Bếp quá nhỏ hẹp, không thông khí, không hút mùi.

- Vật dụng bị xếp cao, chống chất.

=> Thiếu trao đổi khí. Không khí chưa chất dốc có thể xâm nhập qua mắt làm căn trở tầm nhìn, qua hệ hô hấp gây tổn thương phổi và các cơ quan khác. Bị tổn thương do rơi, va, đập.

II. HƯỚNG DẪN PHÒNG NGỪA NGUY HIỂM TRONG BẾP

1. Hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do tác động cơ học

- Không chạm tay vào bộ phận chuyển động khi máy đang cắm điện.

- Không cắt thực phẩm đông đá.

- Không để dao vào bồn rửa chứa đầy nước.

- Để dao, dĩa, kéo và những dụng cụ sắc, nhọn, để vỏ trong ngăn theo quy định, khi dùng không để sát mép bếp.

- Buộc tóc và mặc quần áo gọn gàng khi nấu bếp.

- Vệ sinh sạch những chỗ nước tràn, dầu mỡ bẩn, thức ăn rơi ngay khi nhìn thấy.

- Lấy các vật trên cao quá đầu phải sử dụng thang hoặc ghế chắc chắn.

2. Hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do tác động nhiệt

Một số hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do tác động nhiệt:

- Không tắt báo động khi đang nấu ăn.

- Không sử dụng bếp nấu ăn để sưởi ấm.

- Không đổ nước để dập lửa khi bị cháy dầu, mỡ.

- Để xa các vật dễ bắt lửa ra khỏi bếp.

- Tắt mọi thiết bị sau khi công việc kết thúc.

3. Hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do tác động điện

Một số hướng dẫn ngừa nguy hiểm do tác động điện:

- Lắp aptomat hoặc cầu dao để ngắt mạch điện khi có sự cố xảy ra.

- Không chạm tay ướt vào ổ điện hoặc công tắc điện.

- Không cầm thực phẩm hoặc đồ dùng đưa vào lò nướng khi thiết bị đang cắm điện.

- Không kéo dây phích cắm điện.

- Kiểm tra kĩ ổ cắm và dây dẫn điện trước khi sử dụng.

- Không cắm nhiều thiết bị điện có công suất cao vào chung một ổ lấy điện.

- Tắt nguồn điện khi sử dụng xong các thiết bị điện trong bếp.

4. Hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do tiếp xúc với hóa chất

Một số hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do tác động hóa chất:

- Đặt bình gas ở nơi thông thoáng.

- Khóa van đầu bình gas khi không sử dụng bếp.

- Kiểm tra thường xuyên ống dẫn gas bằng nước xà phòng, tuyệt đối không thử bằng lửa.

- Mua chất tẩy rửa có xuất xứ, nhãn mác và hạn sử dụng rõ ràng, an toàn; cắt hoá chất vào chỗ kín và có nhãn cảnh báo chất độc.

- Nên sử dụng tinh dầu ở dạng dung dịch xịt để xua đuổi chuột và côn trùng gây hại.

- Không nên dùng hộp xốp để đựng thức ăn nóng, thức ăn chưa dầu, mỡ.

5. Hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm do nổ

- Kiểm tra van bình gas trước và sau khi nấu bếp.

- Không để xăng, dầu, cồn, gas ở những nơi dễ cháy.

- Không sử dụng các vỏ bình gas bị gỉ, có nguồn gốc không rõ ràng.

- Không cho trứng, thực phẩm chứa trong hộp đậy nắp chặt, kín nấu trong lò vi sóng vì sẽ gây nổ.

6. Hướng dẫn phòng ngừa nguy hiểm khi làm việc trong không gian hẹp

- Không nướng đồ ăn bằng bếp than trong nhà.

- Lắp và mở máy hút mùi hoặc bật quạt thông gió khi nấu, nướng. Sau khi nấu xong, để máy chạy tiếp trong 5 – 10 phút để đảm bảo khí độc được hút hết. Vệ sinh máy hút mùi và quạt thông gió thường xuyên.

- Sắp xếp dụng cụ nhà bếp gọn gàng, ngăn nắp; không chồng cao; không để các vật sắc, nhọn, dễ vỡ trên cao.