Bài 4. Lai hai cặp tính trạng

1. Thí nghiệm của Menđen

- Đem lai thứ đậu Hà Lan thuần chủng khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản: hạt màu vàng, vỏ trơn và hạt màu xanh, vỏ nhăn.

- Thí nghiệm: 

P: hạt vàng, trơn x hạt xanh, nhăn

                           \(\downarrow\)

F₁:             100% vàng, trơn

                  15 cây F₁ tự thụ

                           \(\downarrow\)

F₂: 315 vàng trơn : 108 xanh, trơn : 101 vàng, nhăn : 32 xanh, trơn

Phân tích kết quả thí nghiệm của Menden

 - Từ tỷ lệ của từng cặp tính trạng:

+ \(\dfrac{Vàng}{Xanh}\)\(\approx\dfrac{3}{1}\)  theo qui luật phân li của Menden thì tính trạng trội là vàng chiếm 3/4, tính trạng lặn là xanh chiếm 1/4.

 + \(\dfrac{Xanh}{Nhăn}\approx\dfrac{3}{1}\)  theo qui luật phân li của Menden thì tính trạng trội là trơn chiếm 3/4, tính trạng lặn là nhăn chiếm 1/4.

- Nhận xét: Tỉ lệ các kiểu hình ở F₂ chính bằng tích tỉ lệ của từng tính trạng hợp thành nó.

+ Hạt vàng, trơn = 3/4 vàng x 3/4 trơn = 9/16.

+ Hạt vàng, nhăn = 3/4 vàng x 1/4 nhăn = 3/16.

+ Hạt xanh, trơn = 1/4 xanh x 3/4 trơn = 3/16.

+ Hạt xanh, nhăn = 1/4 xanh x 1/4 nhăn = 1/16.

- Tỷ lệ phân li kiểu hình ở F₂ = 9 : 3 : 3 : 1 = (3 : 1) . (3 : 1) (tỷ lệ phân li của từng cặp tính trạng) nên ​các tính trạng màu sắc và hình dạng quả phân li độc lập với nhau.

- Kết luận: khi hai bố mẹ khác nhau về hai cặp tính trạng thuần chủng tương phản di truyền độc lập với nhau, thì F₂ có tỉ lệ mỗi kiểu hình bằng tích tỉ lệ của các tính trạng hợp thành nó.

2. Biến dị tổ hợp

- Quan sát thí nghiệm ta nhận thấy:

+ Ở F₂, ngoài các các kiểu hình giống bố mẹ ở P là vàng, trơn và xanh nhăn.

+ Xuất hiện thêm các tính trạng khác là xanh, trơn và vàng, nhăn được gọi là biến dị tổ hợp.

- Khái niệm: biến dị tổ hợp chính sự phân li độc lập của các cặp tính trạng của P đã làm xuất hiện các kiểu hình khác P, kiểu hình này được gọi là biến dị tổ hợp.

- Ý nghĩa: làm phong phú ở những loài sinh vật có hình thức sinh sản hữu tính (giao phối).