Bài 3. Lai một cặp tính trạng (tiếp theo)

3. Lai phân tích

- Ví dụ:

+ P: Hoa đỏ x hoa trắng                    

          AA    x    aa                                     

  F₁: 100% Aa                                 

+ Hoa đỏ x hoa trắng

        Aa   x   aa

F₁: 1Aa : 1aa

- Mỗi phép lai trên được gọi là phép lai phân tích. Để tìm được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội người ta sử dụng phép lai phân tích.

- Khái niệm:

+ Phép lai phân tích là phép lai giữa cơ thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cơ thể mang tính trạng lặn.

- Kết quả:

+ Nếu kết quả của phép lai là đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp (AA).

+ Nếu kết quả của phép lai là phân tính thì có thể mang tính trạng trội có kiểu gen dị hợp (Aa).

4. Ý nghĩa của tương quan trội – lặn

- Tương quan trội – lặn là hiện tượng phổ biến ở nhiều tính trạng trên cơ thể thực vật, động vật và người.

- Ví dụ:

+ Ở cà chua: tính trạng quả đỏ, nhẵn, thân cao là tính trạng trội. Tính trạng quả vàng, có lông tơ, thân thấp là tính trạng lặn.

+ Ở chuột: tính trạng lông đen, ngắn là trội, lông trắng, dài là lặn.

- Thông thường tính trạng trội là tốt, tính trạng lặn là xấu.

- Để xác định được tương quan trội lặn người ta sử dụng phép lai phân tích:

+ Ví dụ: P: AA x aa

             F₁: Aa

             F₁ x F₁: Aa x Aa

             F₂ có tỷ lệ kiểu gen: 1AA : 2Aa : 1aa, kiểu hình: 3 trội : 1 lặn

-  Ý nghĩa của tương quan trội – lặn:

+ Trong chọn giống nhằm đáp ứng nhu cầu xác định các tính trạng mong muốn và tập trung nhiều gen quý vào một kiểu gen để tạo giống có giá trị cao. Người ta dựa vào tương quan trội – lặn.

+ Để tránh sự phân li tính trạng diễn ra (ở F₁) xuất hiện tính trạng xấu (tính trạng lặn) ảnh hưởng tới phẩm chất và năng suất vật nuôi, cây trồng người ta phải kiểm tra độ thuần chủng của giống dựa vào phép lai phân tích.

5.  Trội không hoàn toàn

- Ví dụ:

P: Hoa đỏ x hoa trắng

       AA    x    aa

F₁: Aa (hoa hồng)

F₁ x F₁: hoa hồng x hoa hồng

                     Aa    x     Aa

F₂: KG: 1AA : 2Aa : 1aa

      KH: 1 hoa đỏ : 2 hoa hồng : 1 hoa trắng

- Nhận xét:

+ Ở F₁ xuất hiện tính trạng trung gian giữa 2 tính trạng của bố và mẹ người ta gọi đó là trội không hoàn toàn.

+ F₂ có tỷ lệ kiểu hình là 1 : 2 : 1 # 3 :1 (trội hoàn toàn).

- Trội không hoàn toàn là hiện tượng di truyền trong đó kiểu hình của cơ thể lai F₁ biểu hiện tính trạng trung gian giữa bố và mẹ, còn ở F₂ có tỉ lệ kiểu hình là 1 : 2 : 1.