Bài 35. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều

I. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều

1. Tác dụng nhiệt

Ta đã biết khi nối đèn sợi đốt với nguồn điện thì dây tóc đèn nóng và phát sáng. Đó là tác dụng nhiệt của dòng điện xoay chiều.

Các công thức của dòng điện không đổi có thể áp dụng cho một số dụng cụ tỏa nhiệt dùng dòng điện xoay chiều, như bàn ủi, bếp điện, đèn sợi đốt...

2. Tác dụng quang

Dòng điện xoay chiều có tác dụng quang mà một ứng dụng phổ biến trong cuộc sống là thắp sáng các đèn huỳnh quang ống, đèn huỳnh quang compact.

Khi thắp sáng đèn huỳnh quang bằng dòng điện xoay chiều, tại thời điểm dòng điện đổi chiều thì cường độ dòng điện trong mạch bằng không và bóng đèn tắt. Tuy nhiên nếu giữa hai lần đèn tắt ngắn hớn 0,05 s, mắt ta vẫn có cảm giác đèn sáng liên tục.

3. Tác dụng từ

Thực hiện thí nghiệm với nam châm điện nhưng cho dòng điện xoay chiều đi vào nam châm, thấy nam châm điện hút được thanh nam châm vĩnh cửu đặt gần nó, chúng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng từ.

Khi dòng điện luân phiên đổi chiều, cực từ ở một đầu nam châm cũng luân phiên thay đổi tên từ Nam sang Bắc rồi từ Bắc sang Nam.

4. Tác dụng sinh lí

Các tai nạn về điện giật chứng tỏ dòng điện có tác dụng sinh lí. Trong y học, người ta cũng sử dụng dòng điện thích hợp để điều trị một số bệnh.

Hiệu điện thế 220 V của mạng điện xoay chiều trong gia đình có thể gây nguy hiểm lớn tới tính mạng nếu ta chạm vào nơi không được cách điện của đường dây dẫn hay thiết bị điện. Do đó, cần tuân thủ đầy đủ các quy tắc về an toàn điện đã học.

II. Đo cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều

Dùng vôn kế, ampe kế xoay chiều (có kí hiệu AC hoặc ∼) để đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều.

Số chỉ của vôn kế, ampe kế xoay chiều cho biết giá trị hiệu dụng của hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều.

Lưu ý: Khi sử dụng vôn kế, ampe kế xoay chiều, ta không cần phân biệt các chốt nối vào mạch điện xoay chiều của chúng.

Có thể dùng đồng hồ đo điện đa năng để đo hiệu điện thế trong mạch điện xoay chiều nhưng phải đặt thang đo đúng vị trí.