Bài 31: Hệ vận động ở người

I - Cấu tạo và chức năng của hệ vận động

1. Cấu tạo của hệ vận động

- Bộ xương và hệ cơ là hai phần cấu tạo chính của hệ vận động ở người.

- Xương được tạo thành từ chất hữu cơ và chất khoáng, chia thành ba phần là xương đầu, xương thân, xương chi và được nối với nhau bởi các khớp xương. Nơi tiếp giáp giữa các đầu xương là khớp xương.

- Hệ cơ bao gồm khoảng 600 cơ, cơ bám vào xương qua các mô liên kết như dây chằng, gân.

2. Chức năng của hệ vận động

- Bộ xương giúp tạo nên khung cơ thể, bảo vệ và giữ cho cơ thể có hình dạng ổn định.

- Cơ bám vào xương và khi co, dãn sẽ làm xương cử động, giúp cơ thể di chuyển và vận động.

- Các khớp xương tạo kết nối kiểu đòn bẩy giữa các xương, cho phép xương chịu được tải cao khi vận động.

- Chất khoáng trong xương làm cho xương bền chắc, chất hữu cơ giúp cho xương có độ mềm dẻo, cho phép cơ thể vận động một cách linh hoạt và chắc chắn.

- Chức năng: tạo khung cơ thể, bảo vệ cơ thể, di chuyển và vận động, chịu được tải cao khi vận động.

II - Một số bệnh, tật liên quan đến hệ vận động

1. Tật vẹo cột sống

- Tật cong vẹo cột sống: tình trạng cột sống không giữ được trạng thái bình thường, các đốt sống bị xoay lệch về một bên, cong quá mức về phía trước hay phía sau. Có thể do tư thế hoạt động không đúng, mang vác vật nặng thường xuyên, tai nạn hay còi xương.

2. Bệnh loãng xương

- Bệnh loãng xương: thiếu calcium và phosphorus dẫn đến thưa mật độ chất khoáng trong xương. Thường gặp ở người cao tuổi. Người mắc bệnh loãng xương có nguy cơ gãy xương cao hơn người không mắc.

- Xương của người mắc bệnh loãng xương thường giòn và dễ gãy. Bệnh loãng xương dẫn đến mật độ chất khoáng trong xương thưa dần, khi bị chấn thương, người mắc bệnh này có nguy cơ gãy xương cao hơn người không mắc bệnh.

III - Ý nghĩa của tập thể dục, thể thao

- Kích thích tăng chiều dài và chu vi của xương.

- Giúp cơ bắp nở nang và rắn chắc.

- Tăng cường sự dẻo dai của cơ thể.

IV - Thực hành: Sơ cứu và băng bó khi người khác bị gãy xương

1. Sơ gãy xương cẳng tay

Bước 1. Đặt tay bị gãy vào sát nạn nhân.

Bước 2. Đặt hai nẹp vào hai phía cẳng tay, nẹp dài từ khuỷu tay đến cổ tay, đồng thời lót bông/ gạc y tế hoặc miếng vải sạch vào phía trong nẹp.

Bước 3. Dùng dây vải rộng bản/ băng y tế buộc cố định nẹp.

Bước 4. Dùng khăn vải làm dây đeo vào cổ để đỡ cẳng tay treo trước ngực, cẳng tay vuông góc với cánh tay.

2.  Sơ cứu gãy xương chân

Bước 1. Đặt nạn nhân nằm phẳng, chân duỗi thẳng, bàn chân vuông góc với cẳng chân.

Bước 2. Dùng hai nẹp đặt phía trong và ngoài của chân bị gãy đồng thời lót bông hoặc miếng vải sạch ở vị trí tiếp giáp giữa chân và nẹp.

Bước 3. Dùng dây vải rộng bản/băng y tế buộc côc định hai nẹp với nhau ở các vị trí trên và dưới vùng gãy để cố định chỗ chân bị gãy.

1. Hệ vận động ở người có cấu tạo gồm bộ xương và hệ cơ, có chức năng bảo vệ, duy trì hình dạng và vận động cơ thể.
2. Một số bệnh, tật liên quan đến hệ vận động như bệnh loãng xương, tật cong vẹo cột sống.
3. Luyện tập thể dục, thể thao giúp bảo vệ hệ vận động và nâng cao sức khoẻ.