Bài 24. Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

I. Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.

Rắc đều một lớp mạt sắt trên tấm nhựa có luồn sẵn các vòng dây của một ống dây dẫn có dòng điện chạy qua. Gõ nhẹ tấm nhựa. Ta quan sát được từ phổ của dòng điện trong ống dây như hình dưới đây.

Phần từ phổ ở bên ngoài của ống dây có dòng điện chạy qua và bên ngoài của thanh nam châm giống nhau. Trong lòng ống dây cũng có các đường sức từ, được sắp xếp gần như song song với nhau.

Đường sức từ của ống dây là những đường cong khép kín.

Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây, các đường sức từ có chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở đầu kia.

II. Quy tắc nắm tay phải

1. Chiều của đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?

Đặt mội kim nam châm trước một đầu của ống dây dẫn có dòng điện chạy qua. Khi đổi chiều dòng điện trong ống dây, thấy kim nam châm cũng đổi chiều.

Chiều đường sức từ của ống dây phụ thuộc và chiều của dòng điện chạy qua các vòng dây.

2. Quy tắc xác định chiều đường sức từ của ống dây

Có nhiều quy tắc xác định mối tương quan giữa chiều dòng điện trong ống dây và chiều đường sức từ của ống dây. Một quy tắc thường được sử dụng là quy tắc nắm tay phải.

Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.

III. Vận dụng

Trong hình dưới đây, sử dụng quy tắc bàn tay phải để trả lời các câu hỏi.