Bài 23. Từ phổ - Đường sức từ

I. Từ phổ

Rắc đều một lớp mạt sắt lên tấm nhựa trong, phẳng. Đặt tấm nhựa này lên trên một thanh nam châm rồi gõ nhẹ. Quan sát hình ảnh mạt sắt vừa được tạo thành trên tấm nhựa.

Trong từ trường của thanh nam châm, mạt sắt được sắp xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm. Càng ra xa nam châm, những đường này càng thưa dần.

Nơi nào mạt sắt dày thì tư trường mạnh, nơi nào mặt sắt thưa thì từ trường yếu

Hình ảnh các đường mạt sắt xung quanh nam châm được gọi là từ phổ. Từ phổ cho ta một hình ảnh trực quan về từ trường.

II. Đường sức từ

Sử dụng bút chì tô dọc theo các đường mạt sắt nối từ cực nọ sang cực kia của nam châm trên tấm nhựa, ta sẽ được các đường liền nét, biểu diễn đường sức của từ trường (gọi là đường sức từ).

Đường sức từ cho phép ta biểu diễn từ trường. Người ta quy ước chiều đường sức từ là chiều đi từ cực Nam đến cực Bắc xuyên dọc kim nam châm được đặt cân bằng trên đường sức đó.

Kết luận:

• Các kim nam châm nối đuôi nhau dọc theo một đường sức từ. Cực Bắc của kim này nối với cực Nam của kim kia.
• Mỗi đường sức từ có một chiều xác định. Bên ngoài nam châm, các đường sức có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam của nam châm.
• Nơi nào từ trường mạnh thì đường sức từ dày, nơi nào từ trường yếu thì đường sức từ thưa.

III. Vận dụng

1. Bên trái là hình ảnh từ phổ của nam châm chữ U do các mạt sắt tạo ra. Bên phải là hình ảnh các đường sức từ của nam châm này nhưng chưa thể hiện chiều của các đường sức từ.

Em hãy vẽ thêm chiều của các đường sức từ này. Vẽ một kim nam châm nằm cân bằng tại một vị trí nào đó trên một đường sức và ghi chú rõ tên các cực từ của kim nam châm. Nêu nhận xét về đặc điểm của các đường sức từ trong khoảng giữa hai nhánh thẳng của nam châm chữ U.

2. Một thanh nam châm có các cực từ A, B. Một kim nam châm nằm cân bằng dọc theo một đường sức từ của thanh nam châm như hình dưới đây.

Hãy vẽ chiều của đường sức từ này và cho biết tên của các cực từ A, B.